Saga o bohaterach

W tym roku mijają siedemdziesiąt dwa lata od śmierci Władysława Witwickiego i dwadzieścia jeden lat od pierwszego wydania przez nasze wydawnictwo Dialogów Platona, w jego przekładzie. W międzyczasie powstało trochę nowych tłumaczeń poszczególnych dialogów. Jednak środowisko akademickie nadal – w dużym stopniu – wspomaga się tłumaczeniami Profesora. Z perspektywy przeszło stu lat, które minęły, od rozpoczęcia przez Witwickiego przekładów Platona, można bez wahania docenić ogrom i znaczenie dzieła, skoro w tak długim okresie polska humanistyka nie doczekała się kompletu nowych przekładów wraz z opracowaniami i komentarzami. W roku 2017 ukazało się znakomite tłumaczenie Praw prof. Doroty Zygmuntowicz, ale Państwo – najważniejszy dialog Ateńczyka – czeka na nowy przekład oparty na ustaleniach współczesnej nauki. Jesteśmy przekonani, że skompletowanie w całość i wznowienie dialogów (za wyjątkiem dwóch wspomnianych wyżej) ma uzasadnienie – zwłaszcza dla czytelników młodych – których mogą zachwycić pięknem przekładu dokonanego przez tłumacza oraz przenikliwością i głębią myśli autora. Lektura dialogów zapewne wpłynie inspirująco i zachęci do zaprzyjaźnienia się z ateńskim filozofem, jego Mistrzem – Sokratesem oraz ich dokonaniami intelektualnymi, które znacząco zaważyły na światowej myśli humanistycznej i do dzisiaj stanowią podstawowy kanon literatury filozoficznej.

Klasyka literatury polskiej i światowej w starannym wydaniu z przypisami – to książka, którą warto mieć w swojej domowej biblioteczce i do której warto wracać. Tekst opatrzono wskazówkami interpretacyjnymi i hasłami ułatwiającymi nawigację po książce – dzięki nim łatwo znaleźć potrzebny w trakcie omawiania lektury fragment, zgromadzić materiały do wypracowań i ustnych wypowiedzi, zapamiętać najważniejsze informacje i utrwalić znajomość lektury.

Tom zawiera nowy przekład Odysei Homera dokonany przez Roberta R. Chodkowskiego, emerytowanego profesora zwyczajnego KUL, znawcę literatury starożytnych Greków oraz tłumacza wszystkich zachowanych tragedii attyckich wielkiej trójcy: Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa. Rekomendując go czytelnikom, warto przypomnieć, że jest to pierwsza od ponad półwiecza nowa translacja arcydzieła Homera na język polski.
„Od ostatniego przekładu Odysei, dokonanego i wydanego przez Jana Parandowskiego po raz pierwszy w 1953 roku, upłynęło 67 lat i chyba jest to wystarczający czas, by podjąć ten trud na nowo. Tłumaczenie prof. Roberta R. Chodkowskiego różni się od tamtego pod wieloma względami. Między innymi Jan Parandowski przełożył dzieło Homera prozą, jego zaś następca wraca do formy polskiego heksametru, idąc za przykładem innych polskich filologów, którzy tego metrum używają powszechnie w swoich przekładach tak epików greckich, jak i łacińskich. [...] Wersja prof. Roberta R. Chodkowskiego jest dziełem oryginalnym, tłumaczeniem z tekstu greckiego, znacznie różniącym się od dotychczas istniejących zarówno w aspekcie językowym, jak i w interpretacji wielu partii poematu, eliminującym wcześniejsze błędy w rozumieniu i w przekładzie poematu Homera. Jest to przekład kompletny, bez opuszczeń [...], a jednocześnie zachowuje on zgodność przełożonych wersów wobec oryginału, co razem z ich zaznaczaniem ułatwia konfrontowanie z tekstem greckim, jak też ewentualne cytowanie w pracach naukowych (i nie tylko). Monotonię i schematyzm polskiego heksametru prof. Robert Chodkowski przełamuje umiejętnym stosowaniem trochejów i daktylów oraz przedziałów wewnątrzwersowych, które poszczególnym wierszom nadają zróżnicowaną intonację\".
Z recenzji prof. dra hab. Krzysztofa Nareckiego

Fajdros zaliczany jest do grona najważniejszych i najpiękniejszych dialogów Platona. Charles H. Kahn zwrócił uwagę, że jest to dialog typu sielankowego – natrafiamy w nim na urokliwy portret Sokratesa, który w spiekocie dnia brodzi w chłodnych wodach strumienia, by niebawem rozciągnąć się w cieniu na trawie, nieopodal kapliczki poświęconej nimfom, wśród muzyki cykad, wszechobecnych w czasie południowego upału (C.H. Kahn, Platon i dialog sokratyczny. Wykorzystanie literackiej formy na użytek filozofii, przeł. M. Filipczuk, Warszawa 2018, s. 586). Według Kahna ten romantyczny opis natury pozostaje czymś niezrównanym w twórczości Platona oraz nietypowym w całej literaturze greckiej, co czyni z Fajdrosa jedno z literackich arcydzieł greckiego filozofa.

Nowe, uzupełnione i dokładniejsze tłumaczenie książki o fundamentalnym znaczeniu dla chińskiej filozofii. Jej tekst wpłynął na kształt chińskiego światopoglądu, estetyki, stał się podstawą myśli taoistycznej i zarazem umożliwił narodziny w Chinach buddyzmu chan (jap. zen).

Żywoty cezarów (De vita Caesarum) to zbiór biografii pierwszych dwunastu jedynowładców imperium rzymskiego, rządzących nim od połowy I wieku przed naszą erą do roku 96 naszej ery. Bohaterami dzieła Swetoniusza są kolejno: dyktator Juliusz Cezar oraz cesarze – Oktawian August, Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz, Neron, Galba, Oton, Witeliusz, Wespazjan, Tytus i Domicjan. Każda z biografii podaje informacje o ich życiu i działalności, ułożone tematycznie: Swetoniusz pisze o pochodzeniu, sprawowanych urzędach, czynach wojennych, cechach charakteru, wyglądzie zewnętrznym oraz okolicznościach śmierci każdego z władców. Szczególnie dużo miejsca poświęca sprawom dotyczącym ich kręgu rodzinnego i dworskiego, chętnie powtarza skandaliczne plotki krążące o tym środowisku, relacjonuje rozmaite anegdoty, z autentycznym przekonaniem spisuje wiadomości o wyjątkowych znakach – na niebie i ziemi – zapowiadających przyszłość.

Wobec zaginięcia w późniejszych wiekach większości dzieł łacińskiej biografistyki Żywoty cezarów, przynoszące masę informacji – choć o różnej wartości – stały się interesującym źródłem dla poznania życia panującej elity we wczesnym okresie istnienia imperium rzymskiego. Co najmniej do kresu epoki starożytnej cieszyły się ogromną popularnością: były czytane, a nawet naśladowane i kontynuowane. W czasach najnowszych zaś stały się nie tylko materiałem dla historyków badających dzieje cesarskiego Rzymu, ale i bezcenną kopalnią inspiracji, wiadomości i anegdot dla twórców dzieł malarskich, literackich i filmowych, spośród których najsłynniejszym stał się zapewne serial telewizyjny Ja, Klaudiusz, oparty na powieści Roberta Gravesa – tłumacza De vita Caesarum na język angielski.

Nową edycję Żywotów cezarów wzbogacają ilustracje, indeks oraz tablice genealogiczne.