Samorząd gminny w Polsce

Monografia mimo historycznego aspektu zawiera szereg odniesień do współczesnych instytucji prawa administracyjnego. Współczesne rozwiązania normatywne w zakresie organizacji i funkcjonowania administracji zespolonej wprost nawiązują do dorobku myśli prawniczej Drugiej Rzeczpospolitej. Koronnym przykładem są ustawy ustrojowe, które używały pojęcia „administracja ogólna” –ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, czy ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie. Świadczy to o aktualności problematyki będącej osnową niniejszej monografii. W szczególności należy zwrócić uwagę na zasadę zespolenia i dekoncentracji administracji publicznej, czy myśl prawniczą dotyczącą podziału administracyjnego państwa w okresie międzywojennym. Stanowią one świadectwo aktualności doktryny ustrojowego prawa administracyjnego Polski międzywojennej w obowiązującym systemie zespolonej administracji wojewódzkiej i powiatowej.

Książka jest adresowana do pracowników naukowych, studentów, urzędników rządowej administracji terytorialnej.

Dla politologów i medioznawców pojęcie „czwartej władzy” jest jasne: są to media. Możliwe jest jednak inne spojrzenie na to zagadnienie, choćby z perspektywy prawnoustrojowej. To ujęcie byłoby pochodną analizy współczesnej zasady ustrojowej, jaką jest zasada podziału władzy, która w różnych odmianach, w zależności od ustroju danego państwa, jest jednak zakorzeniona w doktrynie podziału władzy Monteskiusza. […] W ramach współczesnej praktyki ustrojowej państw demokratycznych często można zaobserwować przejęcie kontroli nad legislatywą i egzekutywą przez jedno środowisko polityczne. Co więcej, w niektórych państwach demokratycznych (np. Węgry, Polska), szczególnie w tzw. młodych demokracjach, dochodzi do opanowania czy też próby przejęcia kontroli nad władzą sądowniczą. […] Potrzebne wydaje się więc poszukiwanie jakiegoś innego niż legislatywa, egzekutywa lub judykatywa ośrodka (podmiotu) władzy, który wzmacniałby możliwości hamowania dwóch pierwszych. Stanowiłoby to konieczne współczesne uzupełnienie doktryny podziału władzy Monteskiusza, pozwalające osiągnąć jej podstawowy cel – zapobiec koncentracji władzy, stąd też taki ośrodek (podmiot) władzy można nazwać „czwartą władzą”. W ramach wstępnych założeń badawczych należy stwierdzić, że rolę czwartej władzy mogą pełnić media, samorząd terytorialny, Naród, organy kontroli i ochrony prawa czy też inny podmiot. […] . Tak opisany przedmiot badań wiąże się z następującymi pytaniami badawczymi: jakie cechy powinien posiadać dany podmiot, aby można byłoby uznać go za czwartą władzę, czy i w jaki sposób media mogą obecnie pełnić rolę czwartej władzy, czy w polskim systemie politycznoprawnym możemy odnaleźć podmioty, które pełnią lub mogłyby pełnić rolę czwartej władzy, jakie są relacje pomiędzy Monteskiuszowską triadą a podmiotami, które pełnią lub mogłyby pełnić rolę czwartej władzy?

Journal of Public Governance 1 (59) 2022

Funkcjonujący w Polsce od 2002 roku model samorządu gminnego sprzyja powstawaniu sytuacji, w której relacje między organami stanowiąco-kontrolnym i wykonawczym mogą prowadzić do zjawiska koabitacji, czyli współsprawowania władzy przez podmioty wywodzące się z przeciwnych obozów ideowych i politycznych. W takim układzie wybrany przez mieszkańców wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie ma poparcia większości w radzie gminy, a współpraca staje się niejako wymuszona – obie strony zobligowane są do współdziałania, pomimo że mają różne koncepcje programowe i inaczej postrzegają sprawy lokalne.
W książce poddano analizie blisko 2000 ankiet i ponad 70 wywiadów pogłębionych, dzięki czemu ukazano m.in.: zróżnicowanie koabitacji konsensualnej i konfliktowej w Polsce ze względu na rodzaj i poziom zamożności gmin; wpływ stylu sprawowania władzy przez wójta (burmistrza, prezydenta) na rodzaj koabitacji; problem utrudniania przez radnych organowi wykonawczemu realizacji jego wizji rozwoju gminy; a także wpływ form koabitacji na zachowania wyborcze kandydatów i mieszkańców.

Książka wyznacza nowe standardy w badaniach nad tytułowym zagadnieniem. W nowatorskim i perspektywicznym ujęciu Autorki książki omawiają fundamentalne problemy społeczno-polityczne systemu samorządu gminnego w Polsce. Podejmując się tych badań kilka lat temu, doskonale rozpoznały trend zmian zachodzący w polskich wspólnotach lokalnych. Adresatami prezentowanej książki są jednak nie tylko przedstawiciele dyscyplin naukowych: politologii, socjologii, zarządzania i organizacji, lecz także praktycy: samorządowcy, pracownicy służb publicznych, organizacji społecznych oraz działacze polityczni.
z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja K. Piaseckiego

Celem monogra?i jest przedstawienie zaprojektowanego modelu referencyjnego zawierającego poszczególne etapy kontroli zarządczej w jednostkach sektora ?nansów publicznych, zapewniającego właściwą organizację procesów organizacyjno-zarządczych. W publikacji zaprezentowano podejście, że „dobrze prowadzona kontrola zarządcza nie stanowi dla jednostki kosztu, lecz wnosi wartość dodaną”. W monogra?i przyjęto, że kontrola zarządcza to działania zarządczo-organizacyjne mające na celu poprawę funkcjonowania jednostki oraz zwiększenie efektywności jej funkcjonowania, poprzez eliminację nieprawidłowości wynikających z nienależytej analizy funkcjonowania poszczególnych obszarów działania oraz eliminacji czynników ryzyka występujących w tych obszarach.

W drugim wydaniu monogra?i uwzględniono zmiany zgodne z Dz.U. 2019 poz. 869. Od 1 stycznia 2010 r., czyli od momentu rozpoczęcia obowiązywania ustawy do sierpnia 2019 r., wykaz jednostek wchodzących w skład sektora ?nansów publicznych uległ zmianie. W 2015 r. uległ zmianie punkt 13 i otrzymał brzmienie „państwowe i samorządowe instytucje kultury”, w 2016 r. został dodany punkt 2a „związki metropolitarne”, następnie w 2019 r. uległ zmianie punkt 14 i otrzymał brzmienie „inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz spółek prawa handlowego.

W monografii przedstawiono w ujęciu przekrojowym problematykę funkcjonowania OSP i KSRG, w szczególności zaś zagadnień dotyczących gotowości operacyjnej tych jednostek, stanowiącej kluczową determinantę w osiągnięciu oczekiwanej sprawności całego systemu.
W części 1 pt. Teoretyczne i praktyczne konteksty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym. Aspekty prawno-organizacyjne i geograficzno-przestrzenne w szczególności skoncentrowano się na analizie uwarunkowań prawnych, organizacyjnych oraz wpływie warunków geograficznych na funkcjonowanie OSP i KSRG. W prezentowanej części 2 skupiono się na problematyce jakości i sprawności funkcjonowania tych podmiotów oraz przedstawiono propozycje wieloaspektowych rozwiązań doskonalących. Podkreślić należy, że przedstawione w monografii rozważania odnoszą się do mało rozpoznanego i niedocenianego problemu zapewniania gotowości do działań ratowniczych jednostek OSP, wskazują także słabe ogniwa w organizacji ratownictwa w ramach KSRG. Opracowanie może być przydatne zarówno teoretykom, jak i praktykom zajmującym się bezpieczeństwem czy zarządzaniem kryzysowym oraz dziedzinami z nimi powiązanymi, jak administracja, organizacja i zarządzanie, prawo czy ekonomia, a także innymi dziedzinami nauki i gospodarki, które są zaangażowane w działania na rzecz zapewniania bezpieczeństwa powszechnego.