Samotność strategiczna Polski

Między 2003 i 2014 rokiem Brazylia mogła sprawiać wrażenie gwiazdy międzynarodowej sceny politycznej. Latynoamerykański gigant podjął starania o budowę globalnych koalicji państw rozwijających się, stał się wschodzącym głosem w dialogu nad międzynarodową współpracą na rzecz rozwoju w Afryce i uczestnikiem rozmów nad sytuacją na Bliskim Wschodzie. Te inicjatywy, wpisujące się w ramy współpracy państw Globalnego Południa, przyczyniły się do nazwania prezydenta Luli da Silvy (2003–2010) „najpopularniejszym politykiem na Ziemi”, samą zaś Brazylię coraz częściej zaczęto wskazywać jako aktora stojącego u progu wielkomocarstwowości. Po 2011 roku zarzucono jednak największemu państwu Ameryki Łacińskiej nadwyrężenie aktywności dyplomatycznej, a nawet nazwano Brazylię „dyplomatycznym karłem”. Choć kraj ten stał się w XXI wieku ważnym globalnym graczem, wyzwania związane z pełnieniem omówionych w tej książce ról międzynarodowych sugerują, że trafne może być uznanie Brazylii za mocarstwo średnie nowego typu. Mając na celu wkład do debaty nad pozycją międzynarodową Brazylii, książka będzie jednocześnie atrakcyjną lekturą dla czytelników zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi i przede wszystkim Brazylią, jej miejscem i rolami we współczesnym świecie.

Monika Sawicka – absolwentka stosunków międzynarodowych i filologii portugalskiej UJ, doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce. Pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Współredaktor naukowa tomu Migraciones y diásporas de América Latina. Perspectiva histórica y contemporánea (Kraków 2017) i autorka artykułów poświęconych polityce zagranicznej Brazylii, w tym brazylijskiej współpracy rozwojowej. Jej zainteresowania naukowe skupiają się na polityce zagranicznej i wewnętrznej Brazylii, międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju i analizie polityki zagranicznej państwa.

Profesorowi Romanowi Kuźniarowi – nauczycielowi, przyjacielowi i rozważnemu strategowi; miłośnikowi gór i przyrody – książkę tę z wdzięcznością dedykują uczniowie, przyjaciele i współpracownicy z Katedry Studiów Strategicznych i Bezpieczeństwa Międzynarodowego Uniwersytetu Warszawskiego Zmieniająca się rzeczywistość międzynarodowa, percepcja i natura zagrożeń bezpieczeństwa, a zwłaszcza wyłanianie się nowych płaszczyzn oddziaływania w stosunkach międzynaro­dowych skłaniają Autorki i Autorów publikacji do refleksji nad wykorzystywaniem przez państwa nowych instrumentów realizacji interesów strategicznych. Horyzonty studiów strate­gicznych podejmują temat wyłaniania się nowych obszarów rywalizacji państwowych i instru­mentalizowania oraz weaponizowania (uzbrajania) nowych zasobów siły. Zestawienie w tomie sfery technologii wojskowych i prowadzenia działań zbrojnych (wojna rosyjsko-ukraińska) ze sferą niewojskowych zasobów siły i obszarów rywalizacji - od info sfery, przez energię i klimat, po etykę, prawo międzynarodowe umożliwia porównanie, na ile w XXI wieku instrumenty pozamilitarne stają się równie efektywnymi jak środki militarne narzędziami w wyłanianiu nowych potęg. W warunkach systemu rozwoju nauki i badań w Polsce, zdeterminowanego przez klasyfikację dziedzin i dyscyplin, studia strategiczne rozwijają się niejako „w poprzek" zadekretowanego rozwiązania, poszukując nowatorskich koncepcji i formuł naukowych w interdyscyplinarnym podejściu do badań naukowych. Autorzy zbioru podeszli do kwestii tożsamości studiów stra­tegicznych z ostrożnością, czy też przezornością, mając świadomość wyzwań, które stoją przed przedstawicielami tej „interdyscypliny" w Polsce i na świecie. Nakreślone przez nich hory­zonty łączą fundamentalne i pierwotne w sensie ewolucji studiów strategicznych zagadnienia, jak technologia i wojna, prawo i etyka, energia i przemysł, z (względnie) nowymi obszarami, jak hybrydowość użycia siły (oraz groźby jej użycia), informacja (w ujęciu kognitywistycznym i cybernetycznym), klimat i środowisko naturalne. Z recenzji prof. dr. hab. Artura Gruszczaka Uniwersytet Jagielloński Zastosowana w tytule fraza (horyzonty) choć jest umowna, a nawet wręcz symboliczna, dobrze odzwierciedla złożoność i ewolucję studiów strategicznych oraz towarzyszącą temu dynamikę stosunków międzynarodowych, co zaobserwować można obecnie choćby w kontekście wojny w Ukrainie, eskalacji napięcia wokół Tajwanu, konfliktu w Sudanie i wielu innych kwestii. Praca w sposób znaczący poszerza oraz systematyzuje naszą wiedzę dotyczącą wybranych aspektów studiów strategicznych, w tym przede wszystkim zaprezentowanych „miękkich" oraz „twar­dych" determinantów. Ich dobór oraz kompleksowa analiza pokazują ogrom wyzwań, ale też i możliwości towarzyszących studiom strategicznym. Z recenzji prof. dr. hab. Sebastiana Wojciechowskiego Uniwersytet im. A. Mickiewicza

"Nowy Prometeusz" jest czasopismem specjalistycznym, dotyczącym stosunków politycznych, kulturowych, gospodarczych i wyznaniowych na obszarze Europy Wschodniej, Kaukazu, Azji Środkowej i basenu Morza Czarnego. Inspiracją do jego stworzenia były takie tytuły jak: "Prométhée", a następnie "La Revue de Prométhée", wychodzące w Paryżu w latach 1926-1940, dzięki wsparciu ówczesnych polskich władz. Prometeizm, choć dziś z oczywistych względów nie aktualny w oryginalnym znaczeniu jako ideologia i praktyka polityczna, może stanowić wzór rozwijania badań i popularyzowania wiedzy o Europie Wschodniej, Azji Środkowej i basenie Morza Czarnego w Polsce.

Na łamach czasopisma publikowane są, inicjowane m.in. przez redakcję, debaty z udziałem polskich i zagranicznych ekspertów na tematy związane wielowymiarową obecnością Polski na wyżej wymienionych obszarach. Zamieszczane materiały dotyczą ważnych dla Polski procesów transformacji różnych dziedzin społecznego i politycznego oraz rozwoju relacji tych państw zarówno z Zachodem, jak pomiędzy sobą. "Nowy Prometeusz" jest źródłem wiedzy i miejscem dla dyskusji na tematy historyczne oraz platformą służącą wzbogacaniu wiedzy i uzupełnianiu tradycji polskiej myśli politycznej z okresu międzywojennego. Czasopismo stawia sobie za cel przybliżanie postaci, które w ruchu prometejskim i polityce tego okresu odegrały istotne role.

Najlepszy w Polsce podręcznik w zakresie organizacji międzynarodowych. Charakterystyka, funkcjonowanie oraz zakres działalności organizacji międzynarodowych zostały przez autorów ujęte w imponujące ramy czasowe – od prekursorów współpracy w starożytności i średniowieczu, przez jej nowoczesne, dziewiętnastowieczne formy takie jak kongres wiedeński, aż do 2016 roku, kiedy Unią Europejską wstrząsnął Brexit.
Autorzy opisują formowanie się organizacji międzynarodowych przed XX wiekiem oraz ich znaczenie w kształtowaniu powojennego ładu. Precyzyjnie wyjaśniają zakres działalności organizacji międzynarodowych, zamykający się między regionalizmem i suwerennością państw narodowych a dążeniem do uniwersalizmu w przestrzeni międzypaństwowej. Funkcjonowanie organizacji międzynarodowych omówione jest na podstawie konkretnych przypadków – najważniejsze z nich, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Światowa Organizacja Handlu czy Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża służą autorom za studium przypadków.
Podręcznik zawiera wyniki najnowszych badań w zakresie organizacji międzynarodowych. Materiał obejmuje również najważniejsze zmiany w funkcjonowaniu organizacji międzynarodowych ostatnich lat, wydarzenia, które w znaczący sposób wpłynęły na ich działalność oraz zmiany w prawie międzynarodowym (m.in. Projekt artykułów o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych przyjęty przez Komisję Prawa Międzynarodowego w 2011 r.).

Książka Polityka zagraniczna. Aktorzy – potencjały – strategie jest oryginalną pracą zbiorową,
w której rozważania teoretyczne i modelowe dotyczące polityki zagranicznej zostały skonfrontowane z analizą realnej polityki zagranicznej państw, wybranych wedle kryterium pozycji (statusu) zajmowanej w systemie międzynarodowym. Przedmiotem analizy są strategie realizowane w polityce zagranicznej mocarstw i supermocarstw, państw średniego rzędu oraz państw małych i minipaństw.
Nowością jest poddanie analizie także dwóch niepaństwowych uczestników stosunków międzynarodowych, których oddziaływanie na środowisko międzynarodowe i politykę państw jest bezdyskusyjne: Unii Europejskiej oraz korporacji transnarodowych.
Książka jest adresowana do studentów politologii, stosunków międzynarodowych oraz europeistyki, pracowników naukowych, dyplomatów i pracowników służby zagranicznej, a także dziennikarzy specjalizujących się w stosunkach międzynarodowych.

Jest to oryginalne dzieło, podkreślające, iż polityka zagraniczna państw, ale i innych podmiotów międzynarodowych, ma pewne wspólne cechy i wyróżniki i warto je prześledzić na przykładach państw różnej rangi. Teoretyczny ton nadaje książce wybitna znawczyni problematyki, prof. dr hab. Teresa Łoś-Nowak. (…) Książka jest racjonalnie zaprojektowana i ma wartościowy poznawczo charakter. Pod względem metodologicznym pozwala spojrzeć na politykę zagraniczną różnych podmiotów międzynarodowych, ale nie ułatwia analizy porównawczej. Jest jednak staranna zarówno pod względem formy, jak i wysokiej kultury akademickiego przekazu merytorycznego.
z recenzji prof. UW dra hab. Stanisława Bielenia

Teresa Łoś-Nowak – prof. zw. dr hab., kierownik Zakładu Międzynarodowych Stosunków Politycznych w Instytucie Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka wielu publikacji z zakresu międzynarodowych stosunków politycznych, teorii stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Polski. Wśród prac naukowych prof. T. Łoś-Nowak na szczególną uwagę zasługują: Stosunki międzynarodowe. Teoria – systemy – uczestnicy, Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota – mechanizmy działania – zasięg, Wprowadzenie do teorii stosunków międzynarodowych. Pod redakcją naukową prof. T. Łoś-Nowak ukazał się wielokrotnie wznawiany i wzbogacany nowymi zagadnieniami jeden z pierwszych podręczników adresowanych do studentów nauki o polityce oraz nauki o stosunkach międzynarodowych. W Instytucie Politologii UWr prof. Łoś-Nowak kieruje specjalnością służby zagraniczne.

Tematem przewodnim numeru jest analiza różnych aspektów wpływu na Europę pandemii COVID-19, której skutki stały się wyzwaniem finansowym, prawnym oraz politycznym. W artykułach poruszających te zagadnienia rozpatrywane są instrumenty antykryzysowe wprowadzone w Unii Europejskiej oraz implikacje dla budżetu UE i jej państw członkowskich, a także zasada proporcjonalnej ostrożności jako środek zapobiegawczy w walce z COVID-19. Autorzy przyglądają się obecnej polityce państw związanej z pandemią i między innymi zastanawiają się, czy europejska koncepcja praw człowieka przetrwa stan zagrożenia zdrowia publicznego.

Poza tym w numerze znajdują się teksty omawiające geopolityczne koncepcje Europy Środkowej, kwestie oceny nastrojów ksenofobicznych czy też poświęcone badaniu tożsamości imigrantów z Bliskiego Wschodu jako wyzwania dla integracji ze społeczeństwami europejskich państw przyjmujących. W kilku artykułach polscy i zagraniczni naukowcy opisują dzieje oraz stan obecny dialogu między Unią Europejską i Rosją.