Sekrety Kraju Rad

Antoni Słonimski w 1932 roku odbył podróż do ZSRR, której plonem stał się prezentowany tom. O jego odbiorze w Rosji tak pisał sam autor: Od czasu książki "Moja podróż do Rosji" jestem na czarnej liście u sowieckich urzędników. Proszą co pewien czas wszystkich literatów i karmią kawiorem – a ja za karę muszę siedzieć w domu.

Photographer Christopher Herwig first noticed the unusual architecture of Soviet-era bus stops during a 2002 long-distance bike ride from London to St. Petersburg. Challenging himself to take one good photograph every hour, Herwig began to notice surprisingly designed bus stops on otherwise deserted stretches of road. Twelve years later, Herwig had covered more than 18,000 miles in 14 countries of the former Soviet Union, traveling by car, bike, bus and taxi to hunt down and document these bus stops. The local bus stop proved to be fertile ground for local artistic experimentation in the Soviet period, and was built seemingly without design restrictions or budgetary concerns. The result is an astonishing variety of styles and types across the region, from the strictest Brutalism to exuberant whimsy.

Stanisław Kalisz, jako filmowy dokumentalista, latami podążał polskimi śladami po Syberii, by pokazać prawdę o wielkiej i przeciętnej historii, o bohaterach i zwyczajnych ludziach, o tym co przeminęło i co wciąż żywe. Raz jeszcze postanowił ożywić i przywołać filmowe duchy, tym razem opisując je w drugiej części „Syberyjskiego transu”. W tej książce udamy się na europejską daleką Północ, wybierzemy się do położonej w tundrze przeklętej Workuty, na słynnego „Biełomora” – „Kanał towarzysza Stalina” i na Wyspy Sołowieckie, od których rozpoczął się wyjątkowy w skali całego świata ponury eksperyment z „pieriekowką” – ulepszaniem człowieka, przekuwaniem go w roboczego wołu. Polecimy nie tylko na Syberię, ale także do Kazachstanu, gdzie z naszą bohaterką spróbujemy odszukać maleńką osadę Barataj, w którym jako dziewczynka znalazła się za karę, bo tato był przedwojennym oficerem wojska i brał udział w wojnie 1920 roku. Odbędziemy podróż słynną Koleją Transsyberyjską. Nawiedzą nas duchy. Żelazna dama odkryje swoje tajemnice. A sama Syberia? Ona staje się coraz bardziej modna. Wiele się tam zmieniło, tu i ówdzie wybudowano drogi, hotele, pensjonaty, zajazdy. I robi się nad Świętym Morzem coraz bardziej kurortowo, wczasowo, tłoczno. Jednak ta kraina jest olbrzymia i nadal dzika, więc turystom łatwo się nie podda. Stanisław Kalisz urodził się w 1957 roku. Ukończył Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. Jest autorem kilkudziesięciu filmów i reportaży z Azji Środkowej i Rosji, wśród nich m.in.: „Sołowki – początki Gułagu”, „Kanał Stalina”, „Workuta, portret zbiorowy”, „Mój tatuś kat” (o mieszkającej na Syberii córce N. Jeżowa), „Kołyma na dnie życia” (o najcięższych łagrach północno-wschodniej Syberii).

If anyone could be considered a Russian counterpart to the infamous British double-agent Kim Philby, it was Oleg Gordievsky. The son of two KGB agents and the product of the best Soviet institutions, the savvy, sophisticated Gordievsky grew to see his nation's communism as both criminal and philistine. He took his first posting for Russian intelligence in 1968 and eventually became the Soviet Union's top man in London, but from 1973 on he was secretly working for MI6. For nearly a decade, as the Cold War reached its twilight, Gordievsky helped the West turn the tables on the KGB, exposing Russian spies and helping to foil countless intelligence plots, as the Soviet leadership grew increasingly paranoid at the United States's nuclear first-strike capabilities and brought the world closer to the brink of war. Desperate to keep the circle of trust close, MI6 never revealed Gordievsky's name to its counterparts in the CIA, which in turn grew obsessed with figuring out the identity of Britain's obviously top-level source. Their obsession ultimately doomed Gordievsky: the CIA officer assigned to identify him was none other than Aldrich Ames, the man who would become infamous for secretly spying for the Soviets. Unfolding the delicious three-way gamesmanship between America, Britain, and the Soviet Union, and culminating in the gripping cinematic beat-by-beat of Gordievsky's nail-biting escape from Moscow in 1985, Ben Macintyre's latest may be his best yet. Like the greatest novels of John le Carré, it brings readers deep into a world of treachery and betrayal, where the lines bleed between the personal and the professional, and one man's hatred of communism had the power to change the future of nations.

Jegor Gajdar, przedwcześnie zmarły w 2009 r. były premier Rosji, był jednym z autorów programu radykalnych reform gospodarczych, jakie przeprowadzono w tym kraju na początku lat dziewięćdziesiątych, a także cenionym w świecie nauki ekonomistą. Książka Upadek imperium wydana w Rosji w 2006 r. stała się tam bestsellerem. Autor kreśli w niej szerokie tło historyczne, docieka przyczyn upadku imperiów wcześniejszych niż ZSRS, analizuje źródła niestabilności reżimów autorytarnych oraz zagrożenia związane z oparciem gospodarki na eksporcie surowców.
Szczegółowo i wiarygodnie – jako świadek i uczestnik wydarzeń – opisuje sytuację gospodarczą ZSRS na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz nieefektywną politykę, która doprowadziła do jego rozpadu. W ten sposób rozprawia się z mitem potężnego Związku Sowieckiego, który do dziś pokutuje w Rosji, jako element, coraz głośniejszej, proimperialnej propagandy.

„Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” była gotowa już w 1983 roku. Dwa lata przeleżała w wydawnictwie. Autorkę oskarżono o „pacyfizm, naturalizm oraz podważanie heroicznego obrazu kobiety radzieckiej”. W okresie pieriestrojki książka prawie jednocześnie ukazywała się w odcinkach w dwóch rosyjskich czasopismach: „Oktiabr” i „Roman-gazieta” i została opublikowana w dwóch wydawnictwach: mińskim Mastackaja Litaratura oraz moskiewskim Sowietskij Pisatiel. Łączny nakład wyniósł prawie dwa miliony egzemplarzy. Na podstawie książki powstał cykl filmów dokumentalnych, wyróżniony m.in. Srebrnym Gołębiem na Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Animowanych w Lipsku. Jegor Letow, założyciel i wokalista legendarnego rosyjskiego zespołu punkrockowego Grażdanskaja Oborona, napisał piosenkę zainspirowaną książką Aleksijewicz. „Wydawałoby się, że o wojnie napisano już wszystko, Aleksijewicz odkrywa jednak nieznane przestrzenie. Mówi o tym, jak patriotyczny, wręcz samobójczy entuzjazm dziewcząt ochotniczek, idących do boju z imieniem Stalina na ustach, spotyka się z okrucieństwem frontu, głodem, nędzą, strachem, tęsknotą. Te młode kobiety mają inna wrażliwość, spostrzegawczość i fizyczność niż towarzysze boju. W relacjach niewiele znajdziemy o ruchach oddziałów, potyczkach i broni, wiele za to obserwacji, które trudno zapomnieć – frontowa kucharka ugotowała kocioł kaszy, ale nie ma kto jeść, ze stu żołnierzy po walce zostało siedmiu.” Z laudacji Małgorzaty Szejnert, przewodniczącej jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego „To książka pasjonująca – i wstrząsająca. Wielka białoruska reporterka Swietłana Aleksijewicz, jedna z najwybitniejszych dziennikarek Europy, na miarę Oriany Fallaci, zapisała wojnę… kobiet. W II wojnie światowej bowiem walczyły przeciw Niemcom hitlerowskim kobiety – rosyjskie, białoruskie, ukraińskie. Z bronią w ręku. Strzelając, rzucając granatami, wysadzając. Jako żołnierze pierwszej linii, jako zwiad, jako dywersantki. A więc – zabijając i same ginąc. W tej książce nie ma patetycznych komentarzy autorskich. Jest zapis opowieści tych kobiet, które przeżyły…” Stefan Bratkowski „Księga Swietłany Aleksijewicz ma szanse nie tylko na rozgłos, ale i na lekturę uważną. Nie jest jedynie zbiorem wyznań i relacji o losach kobiet sowieckich, uczestniczących bezpośrednio w minionej wojnie, choć i to stanowi ewenement bez precedensu. Przez przytoczone w niej zwierzenia przebijają się co rusz świadectwa składające się na nieznany lub ukrywany obraz codzienności sowieckiej; są równie wymowne jak opisy przeżyć, cierpień i wojennych przygód relatorek.” prof. Jerzy Pomianowski „Wojna nie ma ludzkiej twarzy. Ja patrzę na nią oczami kobiet. Kobieta pamięta co innego, inaczej pamięta. Pamięta kolor, zapach, więcej emocji, a mężczyźni czyny, zadania. Mężczyzn od dziecka przygotowuje się do myśli, że może być wojna. Kobiet się tego nie uczy.” Swietłana Aleksijewicz w rozmowie z Lidią Ostałowską „Swietłana Aleksijewicz uporczywie walczy o pamięć, pisze o wojnie, patrząc oczami kobiet, i nagle okazuje się, że takiej wojny nie znaliśmy — że „przed nami ukryty jest cały świat”. Przebija się przez mur stereotypów i niechęci, także ze strony samych bohaterek, i spisuje zapomniane historie. Historie, które muszą urodzić się na nowo.” Sylwia Chutnik