Selekcje

Fascynująca opowieść o studentach z globalnego Południa, którzy uczyli się w Polsce w czasach zimnej wojny.

Łódź, jako drugie co do wielkości miasto w Polsce, była punktem węzłowym dla zagranicznych studentów, którzy uczyli się w PRL od połowy lat 60. ubiegłego wieku do transformacji ustrojowej. Łódzka Filmówka, należąca od 1955 roku do Międzynarodowego Stowarzyszenia Szkół Filmowych i Telewizyjnych (CILECT), była szczególnie lubianym celem studenckich podróży. Młodzi adepci sztuki filmowej z Afryki, Ameryki Łacińskiej i Bliskiego Wschodu stanowili jedną trzecią populacji zagranicznych studentów. Szkoła w obiegu międzynarodowym cieszy się znakomitą reputacją, a jednak doświadczenia uczących się w niej filmowców z Globalnego Południa są nadal bardzo słabo znane – zarówno w Polsce, jak i poza nią. Jest to więc publikacja pionierska.

Książka Hope Is of a Different Color przedstawia historię wymiany studenckiej między – używając ówczesnej nomenklatury – krajami rozwijającymi się i Polską Republiką Ludową w czasach zimnej wojny. Jej autorzy i autorki rzucają światło na doświadczenia i kariery pokolenia młodych filmowców w Łodzi, z których liczni osiągnęli później sukces artystyczny w swoich krajach rodzinnych.

Książka ukazuje nowe pole badawcze i rosnące zainteresowanie kwestią stosunków rasowych w Europie Wschodniej i Centralnej. Eseje, które się na nią składają, pisane są z rozmaitych perspektyw: socjologicznej, politologicznej oraz z punktu widzenia historii sztuki i filmu.

Tom zawiera również niepublikowane wcześniej fotografie i ujęcia z filmów, pochodzące z archiwów prywatnych oraz materiał wizualny i tekstowy z kolekcji łódzkiej Szkoły Filmowej.

Magda Lipska jest kuratorką i teoretyczką sztuki. Od 2008 roku pracuje w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wśród jej ostatnich projektów kuratorskich wyróżniają się „Global Socialist Realisms” (w przygotowaniu), „Niepodległe: kobiet a dyskurs narodowy” (2018), „Dziennik. Awangarda w Chinach 1993-2003” (2017), „Gdyby dwa morza miały się spotkać: (2015, współkurator: Tarek Abou El Fetouh).

Monika Talarczyk jest filmoznawczynią i profesorką w PWSFTVIT. Jest autorką licznych publikacji poświęconych reżyserkom filmowym. Jej głównym obszarem badawczym jest kino mniejszościowe (kino kobiet, mniejszości w kulturze filmowej). W 2014 roku otrzymała nagrodę Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Jest członkinią EWA (European Women's Audiovisual network), ruchu Kobiety Filmu i Stowarzyszenia Kobiet Filmowców oraz FIPRESCI (Międzynarodowe Zrzeszenie Krytyków Filmowych).

Koszty związane z podejmowaniem studiów to jeden ze słabiej zbadanych aspektów wzrostu zainteresowania edukacją na poziomie wyższym w Polsce. Co roku setki tysięcy gospodarstw domowych w Polsce przeznaczają na ten cel niebagatelne środki. Chcąc kontynuować kształcenie, młodzi ludzie nie tylko inwestują poważne kwoty, lecz także często odsuwają w czasie decyzję o wejściu na rynek pracy, a tym samym tracą dochody z pracy, które mogliby uzyskać, aktywizując się zawodowo po ukończeniu szkół średnich. Jednocześnie znaczące fundusze na szkolnictwo wyższe asygnuje państwo.
Prezentowane wyniki analiz zostały opracowane w ramach projektu badawczego „Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania wyborów osób w wieku 19–30 lat dotyczących studiowania”, realizowanego przez zespół z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych.
Autorzy identyfikują mechanizmy występujące w kontaktach między czterema głównymi interesariuszami procesu kształcenia na poziomie wyższym: uczelniami publicznymi, prywatnymi, studentami (i ich gospodarstwami domowymi) oraz państwem. Stosując najnowsze podejścia metodologiczne z zakresu ekonomii eksperymentalnej i wyboru warunkowego, podejmują próbę pomiaru wielkości, struktury oraz zróżnicowania kosztów edukacji na poziomie wyższym z perspektywy zarówno studenta, jak i uczelni.

Oddajemy w Państwa ręce kompendium wiedzy o nadzorze pedagogicznym. Wydaje się, że o nadzorze pedagogicznym napisano już wszystko, ale wierzymy, że znajdziecie tu Państwo informacje, które na pewno zainteresują i pozwolą inaczej spojrzeć na to zagadnienie. Bo przecież nadzór pedagogiczny to nie tylko obserwacje zajęć, kontrola, ale i wspomaganie. To po prostu systemowe rozwiązania funkcjonowania szkoły. Szkoła dobrze zarządzana, właściwie funkcjonująca to samokontrolująca się organizacja z systemem sprzężeń zwrotnych stanowiących podstawę doskonalenia jakości jej pracy. To właśnie dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za wdrożenie tych systemowych rozwiązań.

Liczne przykłady, choćby z historii powojennego szkolnictwa w Polsce, wskazują, że promotorzy zmian koncentrują się przede wszystkim na zapisach legislacyjnych i wydawaniu rozporządzeń. Kolejni ministrowie popełniali ten sam błąd. Dominowała i dominuje chęć decydowania za nauczycieli bez ich udziału. Ich swoboda jest zmarginalizowana. Czy jednak to upoważnia do rezygnowania z działań zmierzających do wdrażania koncepcji stawiających na nauczyciela refleksyjnego, myślącego krytycznie, stawiającego na autonomię własną i swoich wychowanków? Z pewnością jak nigdy dotąd szkoła potrzebuje innego typu nauczycieli, którzy nastawieni są na pracę traktowaną nie tyle jako wykonywane rzemiosło, ile jako profesję związaną z nieustannym rozwojem, potrzebą zaangażowania społeczno-ideowego, świadomego potrzeby krytycznego spojrzenia na wiedzę i działania praktyczne, nastawionego na poszukiwanie nowych rozwiązań.

Książka jest zapisem rozmów autorki z jedenastoma osobami, które wychowywały się w domach dziecka. Doświadczenie z pobytu w placówkach jest wspólnym mianownikiem wszystkich historii, ale każda z nich jest wyjątkowa i poruszająca. Rozmówcami są ludzie w różnym wieku i z różnych placówek opiekuńczo-wychowawczych, którzy szczerze i otwarcie opowiadają o swoich losach, nie pomijając trudnych i bolesnych tematów, takich jak przemoc domowa, molestowanie, stany depresyjne.
Mimo trudnej historii bohaterki i bohaterowie książki dali sobie radę i lepiej lub gorzej ułożyli swoje życie. Większość z nich założyła rodziny, część skończyła studia wyższe, prawie wszyscy pracują. We wszystkich wybrzmiewa jednak historia ich dzieciństwa i młodości. Ich opowieści są dowodem na to, jak wielkie znaczenie mają ludzie spotykani na naszej drodze oraz siła, którą umiemy znaleźć w sobie.

Książka Moniki Tadry i zebrane przez nią opowieści „tych, którzy przetrwali” mogą dać nam wszystkim bardzo dużo. To uniwersalne historie o radzeniu sobie z kryzysem, o winie, o wstydzie, o wyjściu z sytuacji stygmatyzacji, o stawaniu wobec braku wsparcia grupy, o ranach zadanych przez odrzucenie.
Niech więc te historie będą przyczynkiem do refleksji – o nas samych, o tym, jak pokonujemy nasze własne trudności, budujemy więzi, ale też o tym, jak funkcjonujemy jako opiekunowie młodych ludzi, o tym, co możemy zrobić (czasem całkiem niewielkiego), by dać komuś pozbawionemu rodzicielskiego wsparcia nadzieję na dobrą przyszłość.
dr Joanna Heidtman

Monika Tadra
Ukończyła Szkołę Główną Handlową w Warszawie oraz studia podyplomowe z rachunkowości. Pisze od kilku lat, a jej ulubioną formą są wywiady i opowiadania. Od trzech lat prowadzi własną stronę internetową www.swiatspotkan.pl. Zamieszcza tam przede wszystkim zapisy swoich rozmów z wyjątkowymi gośćmi, wśród których są Agata Tuszyńska, Justyna Dąbrowska, Joanna Heidtman, Marcin Kydryński i Mikołaj Grynberg. Obecnie na stronie można przeczytać zapis blisko trzydziestu spotkań. Książka To nie nasza wina jest jej debiutem.
Zwolenniczka dialogu, w której największe zainteresowanie wzbudza człowiek. Kocha życie, szczególnie to niespieszne, uważne, w otoczeniu przyrody. Ceni przede wszystkim wolność, niezależność i relacje oparte na szacunku. Fascynuje ją codzienność, książki, wędrówki oraz fotografia.

Wyjątkowość tej książki nie polega na tym, że jest poświęcona zarządzaniu uczelnią oraz sferze governance w szkolnictwie wyższym, ponieważ monografie o takiej tematyce były już publikowane przez krajowych i zagranicznych autorów.
Nigdy dotąd nie powstała jednak książka, która by w tak wyczerpujący sposób, tak wszechstronnie i tak głęboko przedstawiała złożone problemy funkcjonowania uniwersytetu i wspólnoty uczelni. Podkreślenia wymaga harmonijne połączenie przez autora XX-wiecznej perspektywy rozwoju z aktualnymi uwarunkowaniami działania szkół wyższych.
Monografia nie omija problemów konfrontowania się kultury samorządności akademickiej oraz wymagań rządności instytucjonalnej, z odniesieniami do modeli organizacyjnych i roli przywództwa w uczelni.
Autor nie unika rozpatrywania najtrudniejszych zagadnień menedżeryzmu i rozliczalności uniwersytetu w zderzeniu z jego tradycyjnymi wartościami. Znajomość rzeczy, profesjonalizm, wnikliwość analizy, ale i odwaga autora w formułowaniu niekoniecznie popularnych wniosków są imponujące.
Prof. dr hab. Jerzy Woźnicki, prezes Fundacji Rektorów Polskich
Doskonała książka, napisana z rzadko spotykanym w polskiej literaturze rozmachem. Autor niezwykle ciekawie analizuje przeszłość uniwersytetu – i wybiega myślą w jego przyszłość, opierając się na zmieniających się koncepcjach zarządzania. Praca wybitna, koncepcyjna i do tego świetnie napisana. Wszystkim pragnącym lepiej zrozumieć ewolucję szkolnictwa wyższego – a zarazem jego prognozowaną przyszłość – serdecznie polecam! Prof. dr hab. Marek Kwiek. autor „Uniwersytetu w dobie przemian” i dyrektor Institute for Advanced Studies in Social Sciences UAM