Słowa klucze Różne języki – różne kultury

Pan Marek Liszka jest sam orawskim patriotą, to w pracy widać. Miał niezwykłą szansę osobiście obserwować życie codzienne emigrantów z Orawy w Chicago. Akceptowany jako obserwator i młody badacz (nie waham się tego słowa użyć) uzyskał dostęp do osobowych i niezwykle bogatych, dotąd niewykorzystywanych materiałów. To podstawowa zaleta jego oryginalnej pracy. Powstała zatem praca źródłowo niebanalna. Charakterystyka Orawy i krótki rys historii emigracji z Orawy do Chicago to pierwszy rozdział. Kolejne mówią o działalności Klubu Babia Góra, koła nr 48 przy Związku Podhalan w Ameryce. Rozdział trzeci o aktywności muzycznej (kapeli „Orawa”, zespole tanecznym „Orawa). Autor przeprowadził rozmowy, wywiady z osobami zaangażowanymi w zespole tanecznym i śpiewaczym. Użył z nich cytatów w sposób ciekawy i sensowny. Najbardziej obszerna i analityczna część dotyczy audycji radiowych i cyklicznych „Wiadomości spod Babiej Góry”, nadawanych w ramach audycji Związku Podhalan ze stacji w Oak Park, IL. Jej rozmiary uzasadnia fakt, że Autor dysponował transkrypcjami, scenariuszami audycji z 10 lat i z wielkim trudem opracował i zanalizował zawartość audycji. To analiza oryginalna, udana, ciekawa, opatrywana cytatami z dokumentów. Tak głębokiej analizy polonijnych programów radiowych nie ma ani w polskiej, ani w anglojęzycznej literaturze.

Z recenzji prof. dr. hab. Adama Walaszka

Prezentowana monografia to specyficzna kontynuacja refleksji badawczej zapoczątkowanej książką Między rusofobią a rusofilią. Postawy, poglądy i realizacje w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku (Gdańsk 2016). Kontynuacja , ponieważ uwaga wielu autorów, jak w poprzedniej publikacji, skoncentrowana została na analizie artystycznych formuł ujawniania się postaw polskich wobec Rosji. Specyficzna, gdyż szkice podporządkowane zostały namysłowi: czy (i jak) możliwe było (jest) polskie pisanie o Rosji bez wpadania w którąkolwiek ze skrajności: rusofobię i, znacznie rzadziej, rusofilię? [...] Autorzy prezentowanych szkiców podjęli wysiłek odnalezienia takich twórców, w których podejściu trudno się doszukać znaczących nastawień apriorycznych: symptomów rusofobii bądź rusofilii, idiosynkrazji bądź adoracji. (Ze Wstępu).

W kulturze euroamerykańskiej Indianie przedstawiani byli albo jako prymitywni, brudni, dzicy, albo jako „szlachetne dzikusy”, żyjący w zgodzie z naturą. Taki ich obraz został utrwalony już w pierwszych dekadach kolonizacji. Współcześnie – wydawałoby się – wiedza na temat mieszkańców Amazonii radykalnie się zmieniła, a co za tym idzie – zmienił się także ich wizerunek. Jednak analiza tekstów kultury powstałych w XXI wieku (książek, filmów, komiksów, wystaw zdjęć, gier planszowych i gier wideo) pokazuje inną tendencję: w świadomości społecznej wciąż funkcjonuje obraz rdzennych mieszkańców, który znacznie odbiega od prawdy i pełen jest egzotyzacji.
W książce omówiona została historia Amazonii, historia ukazywania mieszkańców tego terenu, proces tworzenia się stereotypowego o nich wyobrażenia. Przeprowadzono także analizę i interpretację współczesnych tekstów kultury, które ten stereotyp wykorzystują.

Recenzowana praca podejmuje aktualny i istotny społecznie temat, zdając relację z oryginalnych analiz autorki. Napisana została żywym, komunikatywny językiem przez dobrze poinformowaną i zaangażowaną ekspertkę. Przedmiotem zainteresowania Aleksandry Wieruckiej jest wizerunek mieszkańców Amazonii w „tekstach kultury XXI wieku”. W sumie udało się jej wyodrębnić i poddać analizie ponad 60 różnych tekstów. Analizy te wymagały rozmaitych kompetencji – z pól analiz wizualnych, tekstualnych, game studies, a także stricte językowych. Autorka z powodzeniem wyławia kluczowe wątki badanego wizerunku, przypisywane tubylcom amazońskim od początku XVI wieku.
prof. dr hab. Waldemar Kuligowski

Aleksandra Wierucka – pracuje w Instytucie Badań nad Kulturą w Uniwersytecie Gdańskim. Zajmuje się antropologią społeczeństw tradycyjnych, w tym ich funkcjonowaniem we współczesnym świecie. Od 2007 roku prowadzi badania antropologiczne w Ekwadorze – ich rezultatem jest między innymi książka Huaorani of the Western Snippet (Palgrave Macmillan, New York 2015), a także artykuły w czasopismach polskich i zagranicznych. Członkini American Anthropological Association, Society for Anthropology of Lowland South America, Association for Cultural Studies oraz Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.

Książka ta jest poświęcona analizie twórczości artystów w teatrze polskim XX i XXI wieku, którzy uczynili lalki, przedmioty, materię partnerami swojej solowo wykonywanej wypowiedzi teatralnej. W centrum uwagi są postawione te zjawiska, które wynikają z niepokornego mierzenia się z lalkarską profesją i należą do najważniejszych, najbardziej oryginalnych i konsekwentnie realizowanych laboratoriów artystycznego współdziałania człowieka z materią...

Komiks i kryminał, zbuntowana awangarda, melancholijne „mgły Północy”, realizm fantastyczny, wyparta historia z bohaterskim Dylem Sowizdrzałem w tle, flamandzkie malarstwo czy wreszcie artystyczna francuszczyzna belgijskich twórców, ochrzczona w końcu XIX wieku mianem „małpiego wykwitu” – oto Belgia i jej różnorakie wcielenia, ukazujące kulturową niejednorodność, złożoność i bogactwo. Trzy języki, trzy wspólnoty i jedna, dwujęzyczna Bruksela w samym sercu zjednoczonej Europy.
Niniejsza publikacja ma przybliżyć polskiemu czytelnikowi specyfikę francuskojęzycznej Belgii, poszukującej swojego oblicza nieprzerwanie od ukonstytuowania się belgijskiej państwowości, czyli od początków XIX wieku. Mowa tu będzie o literaturze, która stała się dla Belgów ważnym narzędziem definiowania tożsamości, żywo reagującym na wszelkie przemiany zachodzące w historii, zarówno politycznej, jak i społecznej. Nieobojętna jest jej ani dekolonizacja, ani emancypacja kobiet, ani los współczesnych uchodźców, ani dziewiętnastowiecznych emigrantów. Żywi się chwalebną przeszłością walecznej Flandrii i traumatycznymi wydarzeniami dwudziestowiecznych wojen. Pisana jest piórem i pędzlem, zapatrzona w niepokojące wizje Breughla czy Boscha, zafascynowana maskami Ensora i nadrealistycznymi refleksjami Magritte’a. Odpowiedzi na pytania: kim jesteśmy i jacy jesteśmy, szuka w światach równoległych Raya lub dystopijnej rzeczywistości Sternberga czy Quiriny’ego. Nurtuje ją wreszcie – choć może przede wszystkim – brak języka, który należałby wyłącznie do niej. A ponieważ język belgijski nie istnieje,
trzeba go wymyślić.
Książka Belgiem być to więcej niż historia literatury belgijskiej. To podróż w poszukiwaniu tożsamości, prowadząca nas krętą ścieżką między przeszłością i pulsującą teraźniejszością, między Flandrią, Brukselą, Walonią i Paryżem, między snem i jawą, tekstem i obrazem.

Książka traktuje o fenomenie dźwięku w procesie powstawania radiowego reportażu artystycznego. Autorka proponuje nowe spojrzenie na etapy powstawania reportażu radiowego, które ujmuje jako proces zdeterminowany przez świadome użycie tworzywa dźwiękowego (zostaje zaproponowany termin: determinizm tworzywa). Prześledzenie owego procesu pozwala na wyeksponowanie tych cech i wartości reportażu dźwiękowego, których nie odnajdziemy w gatunkach prasowych, telewizyjnych czy filmowych.