Subterranea. Format P Nr 10

Spis treści Ad Lectorem (Juliusz Chrościcki) ROZPRAWY Barbara Milewska-Waźbińska (Warszawa), NAPISY Z COKOŁU KOLUMNY ZYGMUNTA-KILKA UWAG O FUNKCJI I TRANSMISJI TEKSTU Piotr Józef Janowski (Kraków), OPRAWA ARTYSTYCZNO-IDEOWA POGRZEBU STEFANA BATOREGO Radosław Rusnak (Warszawa), PARANETYCZNY ASPEKT ADAPTACJI STAROTESTAMENTALNYCH SAMUELA DOWGIRDA Z POGOWIA Jacek Żukowski (Warszawa), DIANA TRIUMFUJĄCA. BRUKSELSKI BALET KU CZCI WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA WAZY A ZAGADNIENIE IKONOGRAFII PERFORMATYWNEJ Hubert Kowalski (Warszawa), KUPIDYN Z MACZUGĄ NA DELFINIE. FONTANNA Z OGRODU VILLA REGIA W WARSZAWIE Magdalena Górska (Warszawa), DEKORACJA EMBLEMATYCZNA WARSZAWSKIEJ KAMIENICY GERARDA KLEINPOLDTA Piotr Łasek, Łukasz Traczyk(Warszawa), OD WIEZY MIESZKALNEJ KASPRA SADŁOCHY DO CASTELLUM ADAMA KAZANANOWSKIEGO. O AKTUALNOSCI ŚREDNIOWIECZNEGO ARCHETYPU SIEDZIBY FEUDALNEJ PO CZASY "POTOPU" Ada Łobożewicz (Warszawa), DWA XVII-WIECZNE KALENDARZE BAZYLEGO ŁUSZCZOWSKIEGO Agnieszka Żukowska (Gdańsk), PATRZĄC PRZEZ "SZKŁO PERSPEKTYWICZNE" SŁAWY. LITERACKI OBRAZ PERSKICH PEREGRYNACJI ANTHON'EGO I ROBERTA SCHIRLEYÓW INEDITA Barbara Giżycka (Kraków), INWENTARZ RUCHOMOŚCI GERRITA ROMBOUTA UYLENBURGA, STOLARZA KRÓLA ZGMUNTA II, W KRAKOWIE Z 1602 ROKU OMÓWIENIA WYSTAW Ewa M. Czarkowska (Warszawa), PRIMUS INTER PARES -PETER PAUL RUBENS OMÓWIENIA I PRZEGLĄDY RECENZJE I NOTY Anna Sieradzka, KOSTIUMOLOGIA POLSKA JAKO NAUKA POMOCNICZA HISTORII (Jacek Żukowski) WYWIAD Z JENNIFER MONTAGU-przeprowadził Pawel Migasiewicz KRONIKA ARTYŚCI ZNAD JEZIOR LOMBARDZKICH W NOWOŻYTNEJ EUROPIE. Międzynarodowa konferencja naukowa, Warszawa, 3-4 kwietnia 2014 r. (Alina Barczyk) "KOLOKWIA STAROPOLSKIE".WIAZANIE SOBÓTKOWE. W CZTERYSTA TRZYDZIESTĄROCZNICE SMIERCI JANA KOCHANOWSKIEGO.. Konferencja naukowa, Katedra Literatury staropolskiej KUL i Pracownia Literatury i Renesansu i Baroku IBL PAN 23-26 czerwca 2014 r. (Grażyna Łabęcka-Jóźwiakowska) KRONIKA UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO (STYCZEŃ 2015-CZERWIEC 2015) (Radosław Rusnak) NEKROLOG: Profesor Zdzisław Żygulski jun.(18 sierpnia 1921-14 maja 2015) (Teresa Grzybkowska)

Najnowszy, zimowy numer kwartalnika Herito poświęcony jest Austrii, jej kulturze, sztuce i zagadnieniom społecznym. Choć nie ma wspólnej granicy polsko-austriackiej, to ciągle łączy nas pamięć wspólnej przeszłości ck monarchii. Na Austrię patrzymy przez różowe okulary, jak na kraj, gdzie wszyscy miłują walce, Mozarta, tort Sachera, kawę, sznycel i piwo, chociaż w różnej kolejności. Tymczasem zapominamy, jak bardzo zróżnicowany geograficznie, kulturowo i tożsamościowo jest kraj rozciągnięty między dwoma jeziorami – Nezyderskim i Bodeńskim. Krajobrazową różnorodność wzbogacają górzysta Karyntia i nizinny Burgenland, regiony ze sporym odsetkiem mniejszości narodowych. Austria nie objawiła się na mapie Europy w gotowej formie, lecz stopniowo budo- wała swoją tożsamość i rzeźbiła kształt. Austriak musiał w XX wieku zrzucić skórę „człowieka bez właściwości” i niejako wymyślić się na nowo.

ATENY I JEROZOLIMA Dla lepszego zrozumienia innych naprzód trzeba objąć siebie, wyjaśnić własne zagadki. Starożytni poszukiwali ich rozwiązania w granicach Logosu. To, co rzeczywiste, było dla nich rozumne, a co rozumne, rzeczywiste. Grek zmierzał w kierunku doskonałości, wyjątkowości, wyższości, stając się – jeśli tylko los mu sprzyjał – normą dla innych. Natomiast Żyd nad rozum przedkłada uczucie miłości do swych Stworzycieli – Boga, ojca, matki, a także cześć, jaką ma dla Stworzenia. Wprawdzie podziela wraz z Grekiem umiłowanie Ziemi, lecz deprecjonuje niebiosa. Gwiazdy są głupie – powiada – nie ma w nich żadnej tajemnicy. Bóg Arystotelesa jest istotą myślącą – jak myślący jest Bóg Biblii – ale tylko istotą myślącą, co znaczy, że nie czuje, nie działa, że brak mu sił stwórczych – życia. W przeciwieństwie do Boga Żydów, który stwarza świat istot martwych i żywych, Bóg Greków pozostaje doskonale bierny. Jest odwiecznym obłokiem myśli kontemplującej samą siebie. Dla Żydów czas biegnie bezpowrotnie, zmierza w jednym i tym samym kierunku. Natomiast Grecy łączyli przemijanie z ruchem planet; dla nich czas nie był stratą i w wybranej chwili (kairos) mógł zmienić swój bieg i popłynąć do tyłu, powiedzmy, z zachodu na wschód (Epinomis, 987b). Ich „czas” zamykał się w naturalnych cyklach. Perspektywa eschatologiczna, właściwa żydowskiej wyobraźni religijnej, jest inna. Zawiera się w koncepcji odpoczynku po trudach bolesnej historii, stawania się ludzkiego ducha. Szabat mieści w sobie ideę końca historii, Eschatonu, który, jak Twarz Boga, pozostaje nieznany, ukryty w tym, co dopiero ma nadejść.