Sukces życiowy w przestrzeni społecznej

Tematem wiodącym pierwszego tomu wznowionej edycji „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” jest ukazanie tradycji i stanu badań społecznych na Górnym Śląsku w zakresie wybranych dziedzin, w których dorobek badawczy jest znaczący i udokumentowany. Zbiór został podzielony na pięć działów: Śląsk – problemy społeczno-kulturowe; Kultura i przestrzenie historyczne; Ludzie i kapitał społeczno-kulturowy; Kobieta i rodzina; Grupy zawodowe i system edukacji.
Zadaniem przywróconego do obiegu naukowego czasopisma jest m.in.: prezentacja wyników badań socjologicznych, publikowanie opracowań prezentujących stan badań, budowanie zaplecza bibliograficznego, międzyinstytucjonalna integracja „śląskiego” środowiska socjologicznego, stworzenie płaszczyzny interdyscyplinarnych badań nad społeczno-kulturowymi, politycznymi i gospodarczymi problemami Śląska.

Tom 27. czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych ukazujący się w 2018 roku (nr 2), w setną rocznicę uzyskania przez Polki praw wyborczych, przez redaktorkę naukową został dedykowany kobietom i im poświęcony. Składa się z dziesięciu tekstów poprzedzonych obszernym słowem wprowadzającym.

W prezentowanym zbiorze artykułów szeroko nakreślono zagadnienia socjalizacji osób, kobiet z niepełnosprawnościami w nowoczesnym społeczeństwie, z obowiązującym dyskursem ekonomii neoliberalnej, paternalistycznym traktowaniem wszelkich odmienności. Niepełnosprawne kobiety są dyskryminowane podwójnie, ze względu na płeć (gender) i niepełnosprawność. Kulturowy wymiar płci przejawia się w oczekiwaniach wobec kobiecego ciała, zadbanego, nieskażonego chorobą. Ów przekaz dotyczący akceptowanego wizerunku kobiety jest kluczowy i zarazem opresyjny dla tych spośród odbiorczyń, które ze względu na chorobę, jej widoczne objawy, bądź skutki („fizyczne i psychologiczne blizny” po leczeniu raka piersi) czy niepełnosprawność, borykają się z niedostatkiem atrakcyjności fizycznej. Konstruowanie pozytywnej tożsamości jest w tych warunkach szczególnie trudne. Oczekiwania społeczne dotyczą też ról społecznych, przede wszystkim roli matki. Bez względu na niepełnosprawność jej samej czy też dziecka (także dorosłego dziecka, niepełnosprawnego lub chorego) kobiety są zdeterminowane (a w sytuacji opuszczenia przez partnera/ojca dziecka są zmuszone), aby maksymalnie dobrze realizować zadania wynikające z macierzyństwa, pomimo doświadczanego stresu i wypalenia sił. Relacje z personelem medycznym, członkami rodziny i szerszym otoczeniem to z kolei niektóre z zagadnień kierujące uwagę na sferę edukacji – potrzebnej kobietom obciążonym niepełnosprawnością, własną (gdy zależne od opiekunów bywają narażone na przemoc) bądź swych podopiecznych: rodzonych dzieci czy wychowanków, pacjentów domów pomocy społecznej.

Książka „(U)sługi domowe” to propozycja spojrzenia na przemiany relacji społecznych we współczesnej Polsce przez pryzmat płatnej pracy domowej. Podsumowuje ponad dziesięcioletni okres badań nad płatną pracą domową w powojennej Polsce, podejmowaną współcześnie przez Polaków za granicą oraz nad historycznymi formami służby domowej. Przedstawia dylematy transformacyjnej Polski, napięcia relacyjne o charakterze kulturowym i klasowym ukryte pod zindywidualizowanym i interpersonalnym przeżywaniem „kontraktu płatnej pracy domowej”. Oferuje interpretację współczesności wg klucza przeplatających się i współwystępujących przejawów przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego sposobu ujmowania ładu społecznego w skali mikro i w życiu codziennym.

Podczas wojny zrozumiał ten czas tu i teraz jako taki, od którego nie można uciec, bo czuje, że za nim jest kraj, którego nie można opuścić. Mógłby wyjechać za granicę, tam, gdzie bezpiecznie, ale w jego wyobraźni ten wyjazd zamienia się w katastrofę na skalę planetarną. I celowo pozostaje w tej niewygodnej rzeczywistości, która nie może mu zaoferować nic poza niebezpieczeństwem i śmiercią. To jego świadomy wybór.

Fragment książki

Polecana publikacja pt. A światłość w ciemności świeci... autorstwa Sergieja Belińskijegoi Julii Iwaszko składa się z sześciu rozdziałów zatytułowanych odpowiednio: Kijów i wojna, Ludzie i wojna, Słodycze na front, oblicze wojny i spojrzenie w przeszłość, Impresje wojenne, Życie na froncie i na zapleczu oraz szósty A światłość w ciemności świeci...

Oceniana monografia stanowi trud badawczy Autorki, poprzedzony rozważaniami na temat późnej dorosłości, szczególnie zaś wielowymiarowości radzenia sobie ze stresem przez seniorów, oraz rodziny zastępczej jako formy rodzinnej opieki i wychowania. Należy podkreślić, że senioralna piecza zastępcza rozumiana jest w pracy Autorki jako forma zastępstwa w relacji pokrewieństwa z dzieckiem, gdy nie istnieje możliwość opieki przez rodziców biologicznych. ta podwójna w życiu seniorów rola rodzicielska otwiera przed nimi pasmo sukcesów, a jednocześnie niepowodzeń, których nie doświadczyliby, gdyby nie zaistniała sytuacja. Oczywiście sposób wypełnienia tej funkcji i związane z nią życiowe konsekwencje zależą w dużej mierze od posiadanych i zgromadzonych w życiu zasobów osobistych, i tym właśnie sprawom poświęcone zostały badania oraz wnioski z przemyśleń Autorki. (Z recenzji dra hab. lek. med. Waldemara Tłokińskiego)

Autorka przedstawia powstanie i działalność Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, największej organizacji związkowej zrzeszającej tę grupę zawodową. To herstory („jej historia”) tego niezwykłego związku, opowiedziana przez jego założycielki i aktywistki, poruszająca nie tylko różne aspekty działalności związkowej, lecz także utrudnienia, jakie napotykają kobiety chcące uczestniczyć w sferze publicznej. Z badań nad OZZPiP wyłania się obraz organizacji walczącej, starającej się negocjować wizerunek pielęgniarki i położnej przez zerwanie z tradycyjnie przypisywaną tym zawodom pokorą na rzecz podkreślania ich profesjonalizmu oraz niezwykłej wagi pracy opiekuńczej. Tłem rozważań jest reforma systemu ochrony zdrowia w Polsce oraz jej konsekwencje dla warunków pracy oraz możliwości świadczenia wysokiej jakości opieki przez pielęgniarki i położne.