Światłocienie zła

„Aksjologiczne orientacje w filozofii człowieka” to zbiór tekstów, w których wspólnym tematem jest świat osoby ludzkiej, relacje, które rozwija i wartości, dzięki którym kształtuje swoją osobową tożsamość. Żywię głęboką nadzieję, że to wartości wyznaczają stabilne punkty odniesienia dla rozwoju osobowości człowieka na możliwych poziomach i wymiarach ludzkiej egzystencji. Prócz zagadnień ogólnych, proponowane refleksje wchodzą w obszar aksjologii pedagogicznej, edukacji aksjologicznej, czy wychowania ku wartościom. Niemniej jednak ogólniejsze horyzonty namysłu zakreśla filozofia człowieka. Fragment wstępu

Książka Cztery eseje metafizyczne zawiera cztery prace finalistów pierwszej edycji konkursu na esej metafizyczny zorganizowanego przez Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Prace te prezentują różne i oryginalne podejścia do problematyki metafizycznej, podejmując kwestie stosunku metafizyki do innych nauk, do historii filozofii, do myślenia i do miłości.
(…) próbując naśladować polskiego astronoma, inicjuje Kant w filozofii „przewrót kopernikański”, którego następnie nie potrafi doprowadzić do końca.
Lukács, Derrida. Zrozumieć ich relację z Heglem to w pewnym sensie zrozumieć obecność metafizyki w świecie post-metafizycznym.
(…) kto osiągnął zrozumienie tej najbardziej złożonej wypowiedzi w historii myśli ludzkiej, jaką jest Wojna peloponeska, osiągnął zarazem granice zrozumienia wszystkiego na temat bytu ludzkiego i nieludzkiego (…).
Narodziła się bowiem późno, w świecie (…) pod istotnymi względami bliższym nam współczesnemu niż temu, w którym filozofia powstała i święciła swe złote czasy (…). Jest więc bardziej aleksandryjska, nawet późno-aleksandryjska, niż jońska czy ateńska (…).
Zebrane w tym tomie prace to:
Marek Kozłowski – Przewrót kopernikański 2.0
Maciej Sosnowski – Przejścia metafizyki. Dwa eseje po Heglu
Szymon Wróbel – Powrót Alkibiadesa. Opowieść o stłumieniu Erosa
Krzysztof Żółtański – Subiektywne wprowadzenie do metafizyki

Tom "Inedita" obrazuje różnorodność, bogactwo i zachęcający do eksploracji potencjał myślenia, którym Marek J. Siemek wypełniał swój oryginalny zamysł społecznego transcendentalizmu, porównywalny z transcendentalizmem dyskursu społecznie „usytuowanego” przez Habermasa i postmetafizyczno-pragmatycznymi modelami racjonalności od McCarthy’ego po Brandoma. Niepublikowane dotąd materiały pozwolą Czytelnikowi znaleźć odpowiedź między innymi na pytania:
• jakiego rozumu i racjonalności potrzeba, by dopełnił się – a nade wszystko: nie cofał – jakże burzliwy proces nowoczesnego uspołecznienia,
• czy jest dziś możliwa samorządność według reguł, jakie ich „dawcy” i zarazem „biorcy” aprobowaliby z tą samą autonomią i z mocą tego samego prawidła, któremu wyraz daje Kantowska „transcendentalna jedność apercepcji”.

Works. Inedita
The volume shows the diversity and richness of intellectual potential, which Marek J. Siemek used in his original idea of “social transcendence”. The idea can be compared with the transcendence of the discourse socially “placed” by Habermas and with the post-metaphysical rationality models from McCarthy to Brandom. It allows to answer such questions as: what reason and rationality is needed for the process of modern socialization to take place, and if it possible today for the “givers” and the “takers” to approve the rules of self-government having the same autonomy and within the same law which is expressed by the Kantian “transcendental unity of apperception”.

Książka przedstawia podstawowe nurty współczesnych dyskusji o istocie poznania naukowego. Omawia zarówno klasyczne stanowiska klasyków filozofii: Poppera, Bridgmana czy Khuna, jak i rozległą panoramę współczesnych teorii filozofii nauki, w których próbuje się akcentować wpływ czynników społeczno-kulturalnych na treść teorii przyrodniczych. Polemizując ze stanowiskiem Szkoły Edynburskiej i próbami zastępowania epistemologii nauki przez socjologię nauki, konsekwentnie broni koncepcji, w której podstawową rolę w nauce odgrywają czynniki racjonalne.
Na progu greckiej refleksji filozoficznej sformułowano opinię, iż filozofia rodzi się ze zdumienia i oczarowania. Opinia ta znajduje potwierdzenie w rozwoju współczesnej nauki. Ta ostatnia zrodziła się bowiem i rozwinęła w wyniku krytycznej racjonalizacji XIX-wiecznych zachwytów nad wyidealizowanym obrazem nauki. W procesie racjonalizacji nie uniknięto wprawdzie kolejnych złudzeń towarzyszących nowym fascynacjom, ale w ogniu polemik możliwe stało się znalezienie odpowiedzi na pytanie: „Czym nie jest teoria naukowa?”. (fragment książki)
Józef Życiński (1948-2011) – filozof, teolog, biskup rzymskokatolicki, metropolita lubelski. Autor ponad 50 książek i setek artykułów z zakresu filozofii nauki, filozofii przyrody, kosmologii, teorii ewolucji i teologii oraz tekstów publicystycznych. Doktor honoris causa Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i Uniwersytetu Jagiellońskiego, pośmiertnie oznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Autor m.in. książek Świat matematyki i jej materialnych cieni (CCPress 2013), Struktura rewolucji metanaukowej (CCPress 2013), Transcendencja i naturalizm (CCPress 2014).

Niniejszy tom daje obraz poglądów wybitnego współczesnego filozofa. Stanowi również zbiór prac reprezentatywny dla pewnego nurtu filozofii analitycznej, mianowicie dla umiarkowanego rekonstrukcjonizmu w analizie filozoficznej.
Ze Wstępu Jana Woleńskiego

Pomieszczone tu „eseje” krążą wokół jednego słowa: esse, ?????, sein, być… I potykają się na progu partykuły przeczącej „nie”, która wzbrania dostępu do zagadki „bycia”. Wzbrania, udostępniając? Udostępnia, wzbraniając? I tak. I nie. Odpowiedź byłaby nie-tak-tem. Taktowne „jest” pytanie.

Podzielam pełne irytacji i rezygnacji zdziwienie Czesława Miłosza: „I po co zapisano stronice, tony, katedry stronic […], jeżeli nie dodały nic do tego dźwięku: jest?”.

Po nic. I dlatego – ohne Warum – dokładam niewypaloną do cna cegiełkę do „katedry stronic”, stroniczkę ze znaczkiem zapytania. I tak Nic nie wzruszy „tego dźwięku”…