ebook
Światy (nie)równoległe Literatura wobec astronomii
Grzegorz Raubo, Jarosław Włodarczyk
Różnorodność nawiązań do wiedzy o wszechświecie uwidoczniła się już w czasach staropolskich. Tradycje kosmologii biblijnej i arystotelesowskiej uzgadniano i konfrontowano wówczas z osiągnięciami nowej astronomii. Ciekawość pisarzy budziły rozmiary kosmosu oraz odległości między Ziemią a innymi ciałami niebieskimi. Astrologia, podkreślająca związki między makrokosmosem a mikrokosmosem organizmu człowieka, była dla poetów kanwą dla różnorodnych wariacji na temat „dzieci planet”, budziła zainteresowanie medycyny i skłaniała do ujęć satyrycznych. Kontrapunktem dla odrzucenia astrologii w dobie oświecenia były pochwały astronomii formułowane zgodnie z ideałem nauki właściwym dla tego okresu.
Utwory powstałe w epoce pozytywizmu dokumentują fascynacje astronomią, które przekładały się na realizowane przez literatów projekty popularyzacji jej osiągnięć, na próby uspójniania astronomii z religijnym obrazem świata, na wpisywanie astronomii w konteksty refleksji epistemologicznej i antropologicznej. Twórcy Młodej Polski w perspektywie ówczesnej wiedzy rozpatrywali możliwości istnienia wielu światów zamieszkanych przez istoty żywe, eksponowali poetyckie walory astronomii i ujmowali ją jako „sferę marzenia”.
Literatura ostatnich dziesięcioleci poświadcza, że dociekania dotyczące budowy niebios (między innymi te, które odwoływały się do wyjaśnień mechanistycznych) budziły niekiedy żywy oddźwięk polemiczny. Twórczość najnowsza dostarcza też przykładów stereotypizacji wiedzy o kosmosie – tak jak ma to miejsce w prozie fantastycznonaukowej, skoncentrowanej na krytycznym naświetleniu życia społecznego i współczesnej kultury.
Ten produkt nie ma jeszcze opinii
Twoja opinia
aby wystawić opinię.
- Wysyłka na email (tylko dla produktów cyfrowych) 0.00 zł brutto
Monografia jest poświęcona jest inspiracjom astronomicznym w literaturze polskiej. Ich wyrazem jest popularyzacja naukowego obrazu kosmosu oraz zespalanie astronomii z ideową i estetyczną problematyką kolejnych okresów historycznych – od epok dawnych do współczesności. Inspiracje te ujawniają się też w „dyskretnej obecności” astronomii w zróżnicowanych pod względem gatunkowym tekstach artystycznych oraz w szeroko pojętym piśmiennictwie.
Różnorodność nawiązań do wiedzy o wszechświecie uwidoczniła się już w czasach staropolskich. Tradycje kosmologii biblijnej i arystotelesowskiej uzgadniano i konfrontowano wówczas z osiągnięciami nowej astronomii. Ciekawość pisarzy budziły rozmiary kosmosu oraz odległości między Ziemią a innymi ciałami niebieskimi. Astrologia, podkreślająca związki między makrokosmosem a mikrokosmosem organizmu człowieka, była dla poetów kanwą dla różnorodnych wariacji na temat „dzieci planet”, budziła zainteresowanie medycyny i skłaniała do ujęć satyrycznych. Kontrapunktem dla odrzucenia astrologii w dobie oświecenia były pochwały astronomii formułowane zgodnie z ideałem nauki właściwym dla tego okresu.
Utwory powstałe w epoce pozytywizmu dokumentują fascynacje astronomią, które przekładały się na realizowane przez literatów projekty popularyzacji jej osiągnięć, na próby uspójniania astronomii z religijnym obrazem świata, na wpisywanie astronomii w konteksty refleksji epistemologicznej i antropologicznej. Twórcy Młodej Polski w perspektywie ówczesnej wiedzy rozpatrywali możliwości istnienia wielu światów zamieszkanych przez istoty żywe, eksponowali poetyckie walory astronomii i ujmowali ją jako „sferę marzenia”.
Literatura ostatnich dziesięcioleci poświadcza, że dociekania dotyczące budowy niebios (między innymi te, które odwoływały się do wyjaśnień mechanistycznych) budziły niekiedy żywy oddźwięk polemiczny. Twórczość najnowsza dostarcza też przykładów stereotypizacji wiedzy o kosmosie – tak jak ma to miejsce w prozie fantastycznonaukowej, skoncentrowanej na krytycznym naświetleniu życia społecznego i współczesnej kultury.
- Tytuł
- Światy (nie)równoległe
- Podtytuł
- Literatura wobec astronomii
- Autorzy
- Grzegorz Raubo, Jarosław Włodarczyk
- Wydawnictwo
- Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- ISBN
- 978-83-232-4089-1
- Rok wydania
- 2022 Poznań
- Wydanie
- 1
- Liczba stron
- 414
- Format
- Spis treści
- Wprowadzenie 7 GRZEGORZ RAUBO, JAROSŁAW WŁODARCZYK Światy (nie)równoległe: między historią literatury a historią astronomii 9 Astrologia – medycyna – teoria temperamentów 17 MACIEJ JASIŃSKI Astrologia według satyryka i astrologia według lekarza. Komentarz Józefa Strusia do pisma Lukiana z Samosat O gwiazdoznawstwie 19 RADOSŁAW GRZEŚKOWIAK Dzieci planet. Cztery temperamenty jako temat staropolskich poetów 45 „Literacka astronomia” wobec przemian obrazu świata 77 JERZY KROCZAK Astronomiczne dystanse w literaturze staropolskiej 79 GRZEGORZ RAUBO Wszechświat encyklopedystów polskiego baroku: między dawną wiedzą o kosmosie a nową astronomią 103 BARBARA BIENIAS Pochwała astronomii w duchu ideałów oświeceniowych w twórczości Jana Śniadeckiego, Jacka Idziego Przybylskiego i Franciszka Ksawerego Dmochowskiego 173 Wszechświaty pisarzy między scjentyzmem a fantazją 199 DAWID MARIA OSIŃSKI Per aspera ad astra. Pozytywistów spotkania z astronomią 201 TOMASZ SOBIERAJ Wiedza astrofizyczna Bolesława Prusa (prolegomena) 271 MAŁGORZATA OKULICZ-KOZARYN Astronomia jako sfera marzenia. Naukowe idee w literackich ujęciach Zygmunta Kaczkowskiego, Cezarego Jellenty i Jerzego Żuławskiego 293 Od sporów o budowę niebios do stereotypizacji wiedzy o kosmosie 317 KRZYSZTOF KOZŁOWSKI Czesława Miłosza potyczki z mechanicyzmem 319 ANDRZEJ STOFF Dyskretne związki literatury z astronomią. Literatura realistyczna a science fiction 357 MACIEJ WRÓBLEWSKI Społeczno-kulturowe „czytanie” Kosmosu na przykładzie wybranych fantastycznonaukowych powieści XXI wieku 385 INDEKS OSOBOWY 403
- Format pliku
- ebook