Szkice o pożytkach z retoryczności teorii literatury i o niepokojach z nią związanych

"Chamuły", "gnidy", "przemilczacze"... Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego

Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego to wybór tekstów z szeroko pojętej dziedziny krytyki literackiej, publikowanych w latach 1904–2004. Zarówno dobór pamfletów, jak i ich uporządkowanie według kryterium tematycznego stanowią pewną propozycję bliższego przyjrzenia się tej formie krytycznej, która uchodzi za niewyrafinowaną, marginalną, ściśle związaną z sytuacją, w której powstaje i przez to szybko popadającą w zapomnienie. Propozycję tę dopełniają: obszerny wstęp, zawierający rys historyczny i refleksje na temat pamfletu w dwudziestowiecznej krytyce, oraz przypisy umożliwiające wgląd w kontekst, w którym funkcjonowały poszczególne teksty pamfletowe. Szeroki wybór tekstów daje szansę poznania różnorodności form pamfletowych, ich inwencyjności, literackich i kulturowych odniesień. Pozwala dostrzec swoistą ciągłość różnych „gestów” pamfletowych i ulubione przez pamflecistów gatunki. Umożliwia również prezentację wielu krytyków w podwójnej roli – zarówno autorów, jak i „bohaterów” tekstów pamfletowych. Niejednokrotnie bowiem krytycy o mocnych przekonaniach i ciętym języku (a tacy właśnie są autorami pamfletów) stają się również celem pamfletowych ataków. Tak skomponowana antologia nie tylko pokazuje, że pamflet to niezwykle żywotny i ciągle atrakcyjny sposób wyrażania sprzeciwu czy walki o własne racje, ale i zachęca do refleksji nad niebagatelną rolą, jaką odgrywają pamflety w przestrzeni życia literackiego.

„Scripta Classica" 2017. Vol. 14

Praca jest zbiorem kilku artykułów dotyczących historii kultury i tradycji starożytnej Grecji i Rzymu, skierowaną do szerokiego grona czytelników zainteresowanych antyczną tematyką. Obok przekładów tekstów antycznych, które do tej pory nie były wydawane w języku polskim (fragmenty Punica Syliusza Italika i Adversus Nationes Arnobiusza, diatryba Animine an corporis affectiones sint peiores Plutarcha z Cheronei oraz utwór De concubitus Martis et Veneris autorstwa Repozjanusa ), czytelnik może sięgnąć po artykuły omawiające rolę snów w starożytności, ideę oszustwa w historiografii rzymskiej czy poznać uwagi dotyczące Priapa w powieści graficznej Nikolasa Presla. W pracy opublikowane zostało sprawozdanie z organizowanego w dniach 14-16 września 2017 r. CVII Walnego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, w ramach którego zorganizowana została konferencja Antyczne Techniki Perswazyjne.

„Śląskie Studia Polonistyczne” 2015, nr 2 (7): Rozprawy i artykuły: Ojciec, nasz bliźni. Prezentacje: Edward Pasewicz

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktorzy materiałów w części „Ojciec, nasz bliźni” Krzysztof Kłosiński, Dawid Matuszek

Drugi numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” z 2015 roku w zasadniczej części poświęcony jest ojcowskiej figurze. Autorzy artykułów zamieszczonych w dziale głównym przyglądają się tej figurze w rozmaitych kontekstach: psychoanalitycznym, politycznym, religijnym, postsekularnym, filozoficznym. Interesują się między innymi genezą sumienia powstającego w relacji z ojcem oraz konsekwencjami osłabienia ojcowskiej pozycji. Na rozmaite sposoby omawiają kryzys tradycyjnych wzorów męskości oraz modyfikacje wyobrażeń dotyczących ojcostwa, braterstwa, synostwa. Figury ojcowskie wkomponowane zostają także w problemy rewolucji i tyranobójstwa. Przedmiotem egzemplifikacji stają się teksty literackie (między innymi Sienkiewicza, Schulza, Orzeszkowej, Macha, Kafki, Wata, Karpowicza) oraz filozoficzne (między innymi Hegla, Agambena, Schmitta).

Dział "Prezentacje" zawiera teksty komentujące poetycką twórczość Edwarda Pasewicza, wywiad z autorem oraz jego wiersze.

Numer uzupełniają stałe działy: "Varia", "Recenzje i omówienia" oraz "Kronika".

(Nie)przezroczystość normalności w literaturze polskiej XX i XXI wieku

Tom (Nie)przezroczystość normalności w literaturze polskiej XX i XXI wieku nawiązuje do projektu pt. (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku/The Effect of Palimpsest, zrealizowanego
w latach 2006–2009 przez Pracownię Antropologicznych Problemów Literatury i Zakład Literatury XX wieku Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Department of Slavic Languages and Literatures, University of Chicago i Department of Central, Eastern and Northern European Studies, University of British
Columbia. Projekt ów zwieńczyły dwie publikacje (w Polsce, 2008 i w USA, 2011).

Alternatywność w poezji i dramacie Intersubiektywność tekstowa i ramy semantyczne

Alternatywność jest pojęciem szeroko wykorzystywanym w teoriach światów tekstowych i przestrzeni mentalnych. Badacze tych zagadnień analizują przede wszystkim negację. Pojęcie alternatywności ma zastosowanie zwłaszcza do takich konstrukcji, w których pojawia się nie jeden, lecz dwa pakiety treści pojęciowej – negacja jest tu więc doskonałym przykładem, gdyż profiluje alternatywę, dwie sytuacje, z których jedna, negatywna, jest opisana, a druga, pozytywna, implikowana. Najnowsze badania nad negacją prowadzone w ramach nauk kognitywnych, językoznawstwa i stylistyki dotyczą zagadnień statusu i roli tego typu znaczeń oraz ich specyficznej funkcji w dyskursie. W większości dostępnych prac
przyjęto wcześniejsze założenie, zgodnie z którym negacja ma zasadniczo charakter binarny: X i nie-X to
jedyne pojawiające się w dyskursie możliwości.
Celem niniejszego tekstu jest jednak wykazanie, że alternatywność, w tym negację, da się wykorzystywać w dyskursie, zwłaszcza literackim, do ustanawiania wielu punktów widzenia i kierowania nimi. W rezultacie alternatywność może służyć przede wszystkim do wyrażania stanowiska, a nie do przedstawiania przeciwnych wersji budowanej w tekście rzeczywistości. Analizy pokażą również, że w literaturze alternatywność realizuje się za pomocą różnych typów konstrukcji.

Andriej Amalrik - rosyjski dysydent

Andriej Amalrik – przedstawiciel trzeciej fali emigracji rosyjskiej XX wieku, aktywny uczestnik ruchu dysydenckiego. Jego utwory, choç przetłumaczone na wiele języków świata, nie doczekały się dotychczas pełnego opracowania. Autorka monografii dokonuje zatem próby analizy i interpretacji memuarystyki Amalrika, jego – mieszczących się w ramach teatru absurdu – sztuk scenicznych oraz publicystyki.

Książka Katarzyny Dudy jest dziełem pionierskim, nikt bowiem nie napisał dotąd kompletnej monografii Andrieja Amalrika – niezwykle ważnej postaci kultury rosyjskiej XX wieku. (...) Mamy w monografii wiele znakomitych analiz i interpretacji, bardzo subtelnych i celnych. Autorka z równą swobodą omawia zarówno walory artystyczne tekstów, jak i ich treść.

Z recenzji prof. dra hab. Lucjana Suchanka

Katarzyna Duda – profesor UJ, dr hab., członek Komisji Kultury Słowian PAU. Pracuje w Katedrze Rosyjskiej Kultury Nowożytnej w Instytucie Rosji i Europy Wschodniej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Autorka monografii: Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku (1995), Wiara i naród. Twórczość Władimira Maksimowa (2001), a także artykułów dotyczących emigracji rosyjskiej XX wieku, kultury rosyjskiej czasów radzieckich oraz najnowszych tendencji w literaturze i kulturze rosyjskiej.