Sztuka nowoczesna Krótkie Wprowadzenie 9

Publikacja jest efektem projektu realizowanego w Muzeum Sztuki w Łodzi w kooperacji z Zakładem Literatury XX iXXI wieku UŁ. Badania, prowadzone w duchu case studies, koncentrowały się na zjawiskach świadczących o przywiązaniu artystów do rozmaitych wariantów awangardowo pojętej zasady integracji sztuk. Akcentowały one także zbieżność dążeń twórców w Polsce po 1945 roku w różnych kontekstach społeczno-politycznych, instytucjonalnych czy nawet towarzyskich.
Książka dotyczy sojuszy i analogii w obrębie sztuk wizualnych i literatury – zarówno ponad ich zwyczajowo respektowanymi formułami, jak i w umownie przestrzeganych i honorowanych granicach. Autorzy zgromadzonych tekstów starają się uchwycić wzajemne artystyczne stymulowanie w rozprzestrzenianiu konkretnych idei, a zarazem interesuje ich zmiana usytuowań i optyk w postrzeganiu pozornie dobrze znanych zagadnień; innymi słowy – wszystko to, co kryje się w semantycznym potencjale tytułowych „(dy)fuzji”.
„Tom ma wyraźny rys nowatorski – i to zarówno w płaszczyźnie rewelatorskiej (tam, gdzie mowa jest o zjawiskach słabo zbadanych), jak i w obszarze repetycji (tam, gdzie poruszane są zagadnienia nie najgorzej opracowane). [...] Wyłania się też w nim pewien dział by tak rzec, poznawczy. Po jednej jego stronie sytuują się przyczynki do twórczości bardzo znanych i znanych artystów (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), z drugiej natomiast strony otrzymujemy kompetentne teksty, poświęcone artystom i zjawiskom znanym mniej lub niemal wcale (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum czy też sztuka artzinów). Siłą rzeczy, te pierwsze przyczynki wymagają podjęcia swoistego agonu z badaczami-poprzednikami, te drugie zaś stanowią nowość intelektualną niejako same przez się. Takie zestawienie wydaje się bardzo ożywcze dla wymowy całej publikacji”.
Z recenzji dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza, prof. UAM

Książka Piotra Skrzypczaka jest bez wątpienia najpoważniejszą pracą poświęconą aktorstwu filmowemu, jaka do tej pory powstała w Polsce, i jak na taką skalę książką jedyną. Cóż bowiem opisywać: aktora, artystę, gwiazdę, człowieka uwikłanego w przemysł kinematograficzny, role itd.? Potencjalna wielość wyborów stanowi w gruncie rzeczy kłopot metodologiczny. Przyjęcie przez autora konstruktu teoretycznego, jakim jest fundamentalna dla książki kategoria „postaci ekranowej", i konsekwentne stosowanie go we wszystkich rozdziałach pozwala zachować dyscyplinę dyskursu.
Piotr Zwierzchowski

Kino policyjne wykrystalizowało się w Stanach Zjednoczonych w okresie, gdy w amerykańskim społeczeństwie dokonała się niezwykła przemiana. Dominujący porządek zakwestionowany został nie tylko przez grupy dotychczas wyrzucone poza nawias - Afroamerykanów. Przeciwko jego «dobrodziejstwom» wystąpiły również kobiety (druga fala feminizmu) i młodzi ludzie (studenci). Z biegiem czasu dołączyli również do grona buntowników legitymujący się nienormatywną tożsamością seksualną: geje, lesbijki, transwestyci i transseksualiści. Filmowi policjanci musieli zmagać się z czymś, co prezentowano jako społeczne skutki przeobrażeń lat pięćdziesiątych. sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku.

Postać policjanta zbawiającego pogrążony w chaosie świat stanowi kluczowy element amerykańskiego popularnego kina policyjnego. „Zacietrzewiony glina” – jak przyjęło się go w literaturze przedmiotu określać – stanowi również odpowiedź na wielokrotnie wówczas wyrażaną potrzebę silnej jednostki władnej zaprowadzić porządek. Utożsamienie jej z hegemonicznym modelem męskości doprowadziło do ścisłego powiązania pomiędzy ideą możliwości ochrony i zbawienia świata a koniecznością restytucji tradycyjnej męskości. Zaważyło to nie tylko na wymowie kina policyjnego głównego nurtu, ale również zdeterminowało kształt jego rozwoju.

W rozprawie zaprezentowano problematykę kształtowania struktury architektoniczno-urbanistycznej i przekształcania Poznania w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz przedstawiono znaczenie tego miasta na architektonicznej mapie Polski i Europy. Książkę otwiera wprowadzenie, w którym poza kryteriami wyboru tematu podano bieżący stan badań oraz scharakteryzowano źródła i literaturę przedmiotu. Omówiono rynek inwestora i organizację pracy projektowej, scharakteryzowano środowisko twórcze oraz nakreślono historię szkolnictwa architektonicznego w Poznaniu. W następnych rozdziałach przedstawiono syntetyczny opis zagadnień związanych z planowaniem przestrzennym w omawianym okresie oraz analityczne studium i przegląd najważniejszych realizacji i projektów z lat 1945-1989 w układzie częściowo chronologicznym, a częściowo tematycznym. Wiąże się to ściśle z ówczesnymi dyrektywami lokalnych i centralnych ośrodków władzy i akcentowaniem specyficznych dziedzin życia, np. odbudowy miasta ze zniszczeń wojennych, budownictwa mieszkaniowego, rozwoju przemysłu, rozbudowy zespołów śródmiejskich, czy też Międzynarodowych Targów Poznańskich. Przyjęto podział okresu 1945-1989 na cztery przedziały: 1945-1956, 1956-1970, 1970-1980 oraz 1980-1989. Konstruując układ prezentowanej książki, położono dodatkowy nacisk na te zagadnienia, którym w poszczególnych okresach poświęcano największą uwagę – związane z budownictwem mieszkaniowym, budownictwem na potrzeby szkolnictwa wyższego, służby zdrowia oraz sportu i rekreacji, a także z architekturą sakralną; wybrane obiekty opisano i poddano analizie porównawczej. Kolejna część pracy ma charakter autorskiej syntezy obejmującej wybrane kwestie istotne dla obecnego kształtu miasta ze szczególnym uwzględnieniem wpływów ideowych i odniesień do ówczesnych realizacji krajowych i zagranicznych. Są to zdaniem autora najważniejsze zagadnienia okresu socrealizmu: przebudowa śródmieścia, architektura mieszkaniowa, rola obiektów szkolnictwa wyższego czy Międzynarodowych Targów Poznańskich. Uzupełniono je licznymi odniesienia do ówczesnych modelowych i uznanych rozwiązań projektowych. W syntetycznej części pracy wykorzystano hermeneutyczne podejście do analizy historyczno-architektonicznej, rozpoczynając interpretację od indywidualnego doświadczenia przestrzennego in situ, a kończąc na ujęciu postkolonialnym i poststrukturalistycznym. Pracę zakończono podsumowaniem na temat roli architektury modernistycznej w przestrzennym obrazie miasta. W ostatniej części publikacji zamieszczono aneksy (a w nich m.in. biogramy najważniejszych poznańskich architektów, wykaz konkursów architektonicznych dotyczących Poznania oraz listę miejscowych obiektów i zespołów przeznaczonych do ochrony), a także wybraną bibliografię i wykaz zaprezentowanych ilustracji wraz ze źródłami.

Przemiany, jakie dokonały się w ostatnich dekadach znacząco zmieniły postrzeganie cielesności. Jego ponowoczesne oblicza są ściśle związane z transformacjami. Zakres rozumienia cielesności wciąż ewoluuje, a dawne kulturowe kryteria uległy rozmyciu. Czy można odnaleźć odpowiedzi na podstawowe pytania o miejsce ciała w dzisiejszej cywilizacji i kulturze?

Portret jednej z najważniejszych reżyserek polskiego kina. Idąc tropem najwspanialszych tradycji polskiego kina, z czasów, gdy jego największe sukcesy łączyły się ze słowem „zespół” prezentujemy dzieło zbiorowego wysiłku grupy autorów i autorek: filmoznawców, historyczek, poetek, muzyków. Książka ma charakter warsztatowego eksperymentu, przygląda się dorobkowi Agnieszki Holland przy pomocy różnych narzędzi teoretycznych i różnych form: wywiadu, filmoznawczej rozprawy, eseju wizualnego, dyskusji, wspomnień z planu. Książkę otwierają i zamykają dwa wywiady z reżyserką, pierwszy autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej, drugi Cezarego Michalskiego. Autorka Europa Europa mówi w nim o swoim doświadczeniu dwóch rewolucji (praskiej wiosny i „Solidarności”), sypie anegdotami z historii polskiego kina (historia pijaństwa w Hotelu Gdynia, które umożliwiło nakręcenie Gorączki), odsłania kulisy swoich filmów, dzieli się przemyślanami na temat współczesnej sytuacji politycznej. "Holland. Przewodnik Krytyki Politycznej" jest pierwszą od lat, kompletną publikacją na temat dorobku reżyserki, która po W ciemności i wyprodukowanym dla czeskiego HBO mini serialu Gorejący krzew znów znajduje się u szczytów filmowej sławy. Książka łączy nowatorską formę z interesującą, proponującą nieoczywiste interpretacje treścią. Wszystko to podane w sposób przystępny także dla niezainteresowanych na co dzień filmem czytelników.