Teksty drugie 6/2014

Książka jest poświęcona jednemu z najistotniejszych, lecz niełatwych do badania i opisywania nurtów w łonie awangardy literackiej i estetycznej - temu mianowicie, który celowo i na różne sposoby eksponuje szeroko pojętą negatywność artystycznego przekazu. Nurt ten Michalina Kmiecik śledzi w perspektywie komparatystyki literackiej, analizując dzieła poetów głównie polskich i niemieckich, jak też w perspektywie komparatystyki intermedialnej, zestawiając utwory literackie z dziełami muzycznymi. Trzeba podkreślić odwagę Autorki, która wkroczyła w obszar zagadnień bardzo trudnych do uchwycenia, obszar wprawdzie już penetrowany przez badaczy awangard, lecz wciąż nie do końca przecież rozpoznany i kryjący wiele zagadek.
Z recenzji drą hab. Andrzeja Zawadzkiego

Zbiór znakomitych analiz składających się na tę książkę koncentruje się przede wszystkim na języku, na jego wariantach literackich i muzycznych - dowodzą one dobitnie, że kwestia cierpienia i duchowego osamotnienia nie jest związana wyłącznie ze słowną reprezentacją, ale oddziałuje również w sferze sztuki dźwięków. Poetów i kompozytorów, których dzieła stały się przedmiotem fascynujących mikroanaliz, łączy wspólnota estetyczna, a techniki poetyckie i muzyczne, zmierzające ku niesemantyczności, ku nie-znaczeniu, są w jednym i drugim obszarze sztuki mocno do siebie zbliżone. Dzieła odnajdują swoje miejsce na granicy, w sytuacji ciągłego zawieszenia w dialektycznej nierozstrzygalności. Pod piórem Michaliny Kmiecik nieprzejrzystość i polikontekstualność muzyki dodekafonicznej oraz poezji nurtu estetyczno-religijnego zyskuje zupełnie nową jakość. Te niezwykłe teksty muzyczne i poetyckie sytuują się po stronie mowy niesygnifikatywnej, nie objaśniają świata, nie nazywają go po to, aby uczynić go przejrzystym, wchodzą w obszar ciszy, milczenia i pustki znaków - najlepiej jeśli w takiej właśnie postaci odcisną swoje ślady w umysłach słuchaczy i czytelników.
Z recenzji prof. drą hab. Adama Dziadka

Dziś science fiction jest obecne wszędzie, nie tylko w literaturze, ale także w filmach, grach wideo, a nawet w życiu codziennym. Kto wymyślił słowo „science fiction”? A słowo „robot”? Kim są wielcy autorzy tego gatunku? Które dzieła trzeba przeczytać? Ta kompleksowa historia science fiction opowiedziana w formie komiksu w fascynujących szczegółach kreśli jej dzieje od początków gatunku aż do czasów współczesnych. Dzięki temu graficznemu przewodnikowi – zrealizowanemu przez scenarzystę i historyka Xaviera Dollo i rysownika Djibrilego Morissette-Phana (All-New Wolverine, X-Men: Gold, Star-Lord) – każdy czytelnik będzie mógł z łatwością odnaleźć się w świecie wizjonerskich twórców, którzy, od Asimova, przez Lema, do Zelaznego, odcisnęli swoje piętno piętno w rozwoju science fiction. Ponadto obszerny tekst Tomasza Kołodziejczaka poświęcony rozwojowi SF w Polsce.

Stan wyjątkowy, w którym żyjemy, jest regułą.
Teza Waltera Benjamina, postawiona w obliczu II wojny światowej, nie straciła nic ze swej aktualności.
Według włoskiego filozofa Giorgia Agambena, stan wyjątkowy stał się wręcz paradygmatem nowoczesnego rządzenia, kształtującym wszystkie dzisiejsze instytucje społeczne, polityczne i ekonomiczne.
Choć zagadnienie logiki wyjątku wyznacza oś najważniejszych dyskusji humanistyki, wciąż niewystarczająco dobrze wybrzmiało pytanie: w jaki sposób problem anomii pozwala przemyśleć literatura?

Imiona anomii to pierwsza w Polsce monografia poświęcona analizie relacji między literaturą a problematyką stanu wyjątkowego.

Mistrzowie powieści szpiegowskiej pod lupą
Niektórzy pisarze czerpią garściami z własnych doświadczeń w pracy w służbach; inni prowadzą dogłębny research, docierając do byłych oficerów i szpiegów. Czy wszystko, co opisują, jest prawdą? Czy literatura szpiegowska może być źródłem informacji na temat pracy wywiadu?
Piotr Niemczyk i Jaś Kapela opisują nowoczesne metody inwigilacji, sposoby werbowania agentów, szyfrowania informacji, fałszowania dokumentów i prowadzenia tajnych przeszukań oraz to, jak nowoczesne technologie wpłynęły na pracę agencji wywiadowczych.
Krótki kurs szpiegowania to pasjonująca rozmowa o nowoczesnym wywiadzie i klasyce literatury szpiegowskiej i krytyczna ocena mistrzów gatunku – od Fredericka Forsytha, przez Toma Clancy’ego do Vincenta V. Severskiego.

Fenomen XIX-wiecznej stolicy świata zaklęty w literaturze

Książka Literackie przechadzki po Paryżu to owoc wieloletniej pasji i fascynacji kulturą francuską. Autorka w barwny sposób opisuje fenomen XIX-wiecznego Paryża, „stolicy świata” tamtego okresu. Przypomina dzieła literatury polskiej poświęcone Paryżowi oraz bogactwo tekstów kultury z nim związanych. Co najważniejsze, dokumentuje ogromny wpływ, jaki francuska kultura, obyczajowość i język wywarły na polskich autorów okresu pozytywizmu i Młodej Polski. Publikacja ta jest również hołdem dla miasta, które przez wieki oczarowywało kolejne pokolenia, stając się inspiracją dla wszystkich poszukujących wolności i lepszego życia.

Bruno Schulz zawsze stał po stronie autorów, nawet gdy sam wcielał się w niewygodną dla siebie rolę krytyka. Nie chciał sobie „arrogować” porównującego i oceniającego spojrzenia znawcy, przedkładając nad nie sąd prywatnego konsumenta i amatora. Być może dlatego tom zawierający wszystkie jego szkice krytyczne liczy zaledwie czterdzieści dwa teksty. I być może dlatego w każdym z tych tekstów Schulz wykracza daleko poza horyzont klasycznych badań literackich czy codziennej praktyki recenzenckiej i podąża w stronę krytyki autorskiej, wykorzystującej narzędzia hermeneutyki, psychoanalizy i mitografii, by wydobyć z omawianego dzieła najgłębsze pokłady sensów.

Szkice krytyczne Schulza, zarówno fundamentalne dla zrozumienia jego dzieła eseje, wnikliwe prace literaturoznawcze, jak i drobne recenzje, przyczynki, notatki z lektury czy autoeksplikacje, potwierdzają, że był on jednym z najbardziej oryginalnych współczesnych interpretatorów literatury i sztuki. Pozwalają także sformułować jego prywatną filozofię literatury i credo artysty, których nigdy nie wyraził w swoim dziele wprost.