The Book of Miracles

W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach.

Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by nanowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.

Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.



Agata Pietrasik (1985) – historyczka sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego i Freie Universität w Berlinie. Stypendystka Deutsches Forum für Kunstgeschichte i Institut national d'histoire de l’art w Paryżu. W 2020 roku odbyła staż podoktorski w ramach programu Getty/ACLS Postdoctoral Fellowships in the History of Art. Redaktorka książki Rethinking Postwar Europe: Artistic Production and Discourses on Art in the Late 1940s and 1950s (z Barbarą Lange i Dirkiem Hildebrandtem, 2019).

Książki śmiercionośne. Książki pisane krwią i oprawne w ludzką skórę. Książki tak długie, że mogłyby unicestwić wszechświat.

Nowa niesamowita praca autora cenionej trylogii Atlas lądów niebyłych, Złoty atlas i Atlas nieba to wyjątkowa, pięknie ilustrowana podróż przez historię literatury. Edward Brooke-Hitching zapuszcza się w jej najmroczniejsze zakątki, polując na najdziwniejsze publikacje, i odkrywa fascynujące tło ich powstania.

Znajdziemy tu istną bibliotekę szaleńca, zbiór ekscentrycznych woluminów, często kompletnie zapomnianych. Książki pisane krwią oprawne w ludzką skórę dzieła zwariowane pozycje, które zwiodły cały świat wydania niewidoczne gołym okiem i większe od człowieka drukowane na wzburzonych morzach i lodowych pustkowiach Antarktyki księgi kodów i szyfrów, których tajemnic do dzisiaj nie odkryto. Autor wytropił wiele przejawów dziwności wyobrażalnej (jak i tej niepojętej) – jak choćby wspaniale iluminowany XV-wieczny opis procesu wytoczonego Jezusowi przez szatana bądź zaginione dramaty Szekspira i księgi Biblii – i powiązał je w jedyną w swoim rodzaju kolekcję, ucztę duchową dla każdego miłośnika literatury.

Skoordynowany przez Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej w maju 2012 roku strajk w obronie praw socjalnych artystów pod hasłem „Dzień bez sztuki” (w geście solidarności na jeden dzień zamknęły się galerie i muzea w całej Polsce) zainicjował dyskusję o zawodzie artysty i skrystalizował grupę tych, którzy postanowili walczyć o swoje prawa. Wydana wówczas gazeta strajkowa pisała o artystach tak: „nie mając stałego zatrudnienia, z trudem wiążą koniec z końcem. Pracują dużo, zarabiają słabo i nieregularnie. Stają się też pierwszymi ofiarami cięć budżetowych w instytucjach kultury i niekorzystnych zmian na rynku pracy. Artyści nie są biznesmenami, nie tworzą z myślą o zysku. Niektóre dzieła, często te najważniejsze dla społeczeństwa, nawet nie nadają się do sprzedaży. A wielu twórców, także tych, którzy już weszli na karty encyklopedii, pozostaje poza systemem ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych”.

CZARNA KSIĘGA POLSKICH ARTYSTÓW, przygotowana przez środowisko skupione wokół Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej, ukazuje sformułowaną z perspektywy samych artystów wizję tego, jak powinna być wspierana sztuka współczesna. Pokazuje również jak przebiega walka polskich artystów o poprawę ich statusu i jak ten proces wpisuje się w wieloletnie działania artystów ze wszystkich krajów Unii Europejskiej, Kanady czy USA.

CZARNA KSIĘGA pokazuje różnice między popularnym postrzeganiem artysty i aktu twórczego a rzeczywistością, w której tworzą artyści. Opisuje też związki między polityką kulturalną a problemami zwykłych robotników sztuki – artystów i innych twórców kultury. Rozlicza się z szeregiem mitów towarzyszących pracy twórczej. To swoisty podręcznik, który definiuje, czym jest status artysty, daje artystom do ręki konkretne argumenty do walki o swoje prawa, a politykom i decydentom wiedzę na temat współczesnej kultury.

Artyści od początku transformacji są postawieni w sytuacji bolesnego zawieszenia. Z jednej strony tworzona przez nich sztuka jest przedmiotem prestiżowych prezentacji przygotowywanych z okazji ważnych wydarzeń międzynarodowych (m.in. Polska Prezydencja w UE) z drugiej natomiast w przeciwieństwie do muzyków czy aktorów nie mogą liczyć na wynagrodzenia proporcjonalne do koniecznego wkładu pracy. Publikacja, przygotowywana przez to środowisko ukazuje wizję samych artystów, tego, jak powinna być wspierana sztuka, ta wizja jaskrawo kontrastuje z tym, co za niezbędne uważają politycy odpowiedzialni za kulturę.
Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

De Musica. Tytuł — klucz, otwierający perspektywę sięgającą grecko-łacińskich korzeni europejskiej kultury muzycznej. W tych dwóch słowach mieściła się niegdyś cała, utrwalona w tradycji piśmiennej, dziedzina aktywności intelektualnej, skierowanej ku sztuce dźwięku. De Musica zachowuje znakomitą jakość publikowanych tekstów, wypełniając przy tym obszerną i widoczną lukę problemową pomiędzy specjalistyczną literaturą przedmiotu a publicystyką muzyczną, lukę pozostawioną przez tak nieliczne w Polsce periodyki muzyczne i muzykologiczne. Formuła pisma jest więc z założenia przyjazna nie tylko dla muzykologów o profilu uniwersyteckim, ale również dla muzyków-artystów, humanistów i wszystkich, dla których muzyka jest niezbędnym elementem formacji duchowej.

Przełomowy esej Lindy Nochlin zapowiadał narodziny feministycznej historii sztuki, a dzisiaj wciąż ma fundamentalne znaczenie dla rozumienia sztuki. Pouczający i prowokujący od pierwszego zdania, angażuje czytelnika bez reszty i zachęca go, by odsunął na bok swe dotychczasowe założenia i zaczął poszukiwać nowych dróg. Linda Nochlin nie próbuje odpowiedzieć wprost na pytanie, dlaczego nie było „wielkich artystek” – uważa, że zostało błędnie postawione. Zamiast tego rozkłada na czynniki pierwsze samo pojęcie wielkości i wyjaśnia podstawowe założenia, które skutkowały fallocentryczną naturą geniuszu w sztuce. Z nadzwyczajną przenikliwością obnaża przy tym fakt, że przyjęcie perspektywy białych mężczyzn w historii myśli o sztuce niosło z sobą porażkę nie tylko moralną, lecz także intelektualną.

W tym wydaniu, rocznicowym, esejowi Lindy Nochlin towarzyszy tekst pod tytułem Trzydzieści lat później, w którym autorka przygląda się swoim rozważaniom z perspektywy czasu. Ten tekst, napisany w epoce rozkwitu teorii feministycznej, a także teorii queer i studiów postkolonialnych, jest poruszającą refleksją nad pojawieniem się zupełnie nowego kanonu. Odwołując się do takich artystek, jak Louise Bourgeois, Cindy Sherman i wiele innych, Linda Nochlin z niezrównaną pasją i zachwycającą precyzją diagnozuje kondycję zarówno kobiet, jak i sztuki. Esej Dlaczego nie było wielkich artystek? stał się zawołaniem bojowym, które rozbrzmiewa we wszystkich warstwach kulturowych i społecznych. Przesłanie Lindy Nochlin pozostaje aktualne. Jak sama powiedziała w 2015 roku: „Przed nami wciąż jeszcze daleka droga”.

Wydanie z okazji pięćdziesiątej rocznicy ukazania się eseju ze wstępem Catherine Grant

Linda Nochlin (1931–2017) wykładała sztukę nowoczesną w Instytucie Sztuk Pięknych Uniwersytetu Nowojorskiego. Jest autorką licznych publikacji dotyczących kwestii płci w historii sztuki, a także opracowań na temat dziewiętnastowiecznego realizmu. Wydała między innymi takie książki, jak Women, Art and Power Representing Women Courbet, Women Artists oraz Misere.

Catherine Grant wykłada sztukę nowoczesną i współczesną w Courtauld Institute of Art, do niedawna zaś pracowała na Wydziale Sztuki i Kultur Wizualnych w Goldsmiths (Uniwersytet Londyński). Jest autorką wielu tekstów poświęconych wątkom feministycznym w sztuce współczesnej, a także współredaktorką książek Girls! Girls! Girls!,Creative Writing and Art History oraz Fandom as Methodology.

Zapraszamy do szkoły malowania ikon pod kierunkiem Iriny Gorbunovej-Lomax.
Autorka jako ikonograf i wykładowca proponuje kurs nauki rysunku, malarstwa i kompozycji według średniowiecznej stylistyki. Celem jest przygotowanie do samodzielnej pracy ze średniowiecznymi malowidłami, czyli umiejętności wyboru udanych i odrzucania gorszych prac, świadomego i kształcącego kopiowania i rekonstruowania, a przede wszystkim do tworzenia oryginalnych i autorskich kompozycji. Uczy swobodnego „drapowania” materiału za pomocą pędzla: rozciągania, układania fałd, „podwieszania”, „podwiewania”, formowania dowolnego położenia po to, by potem móc „układać” tkaninę na sylwetce człowieka w zgodzie z zasadami anatomii i równowagi statycznej i dynamicznej. Pomóc mają w tym proste ćwiczenia na rozwinięcie poczucia rytmu i proporcji, pewnej ręki, kaligrafii, myślenia przestrzennego i rozumienia konstrukcji.Kurs został podzielony na odrębne pod względem plastycznym tematy, a każdy z nich opracowany jest najpierw w postaci konturowych rysunków, następnie w formie grisaille (malarstwo monochromatyczne) i na koniec barwnie – w pełni malarsko.
Odbiorcy książki:
– Książka skierowana jest przede wszystkim do malarzy-ikonopisów, studentów uczących się malowania ikon oraz amatorów sztuki ikonowej; – do wszystkich, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę o ikonach, o ich historycznych, artystycznych i teologicznych źródłach, do osób zainteresowanych sztuką prawosławną. Dlaczego warto przeczytać tę książkę? – Jest zapisem zajęć prowadzonych od wielu lat przez autorkę w założonej przez nią szkole malowania ikon, ma więc duży walor praktyczny. – Umożliwia zapoznanie się z warsztatem znanej i cenionej artystki, autorki ikon.
Autor: Irina Gorbunova-Lomax jest artystką, malarką ikon, historykiem sztuki oraz autorką książek: Ikona. Prawda i mity, Wprowadzenie do chrześcijańskiej teorii sztuki, Cudotwórcze ikony Matki Bożej, podręczników metodycznych: Elementy pejzażu w malarstwie ikonowym, Ciało człowieka w malarstwie ikonowym, oraz licznych artykułów na temat malarstwa ikonowego. Od 2003 roku mieszka w Belgii, gdzie poślubiła Michaela Lomaxa, diakona Cerkwi prawosławnej. Jest założycielką i dyrektorem działającej od 2005 roku Akademii Ikonograficznej w Brukseli. Jej ikony znajdują się w prywatnych kolekcjach oraz świątyniach Rosji, Belgii, USA i innych krajów.