The United States and central Europe in the American century

Od pierwszego wydania tego podręcznika upłynęło niewiele ponad osiem lat. Natomiast w obszarze, którego dotyczy, wydaje się, że minęła epoka. Wówczas liberalny porządek międzynarodowy, z dominacją Zachodu w sferze bezpieczeństwa, mocno – przynajmniej było takie wrażenie – się trzymał. Zachód dyktował warunki gry i narzucał narrację.

Obecnie znajdujemy się w odmiennej sytuacji. Choć to dopiero początek nowej fazy ewolucji porządku międzynarodowego i związanej z nim kwestii bezpieczeństwa, te nowe zjawiska są już silnie widoczne. Po pierwsze, w płaszczyźnie geopolitycznej mamy do czynienia z potężnym awansem Chin (nowy bipolaryzm) oraz wzrostem znaczenia „reszty świata”. Nawet słaba gospodarczo Rosja stała się militarnie asertywna. Zachód definitywnie stracił swobodę strategiczną w skali globalnej. Po drugie, choć nadal dochodzi do klasycznych konfliktów, zmagania między największymi przeniosły się do sfery informatycznej, do cyberprzestrzeni. Tam także masowo sączy się się fake news i uprawia dywersję informacyjną. Jak skutecznie – wystarczy wskazać wpływ Rosji na wybory prezydenckie w USA czy brexit. Wyrafinowane technologie, za chwilę także sztuczna inteligencja, zaczynają zastępować bezpośrednie użycie siły.

Dlatego nowe, zmienione i poszerzone wydanie Bezpieczeństwa międzynarodowego jest z jednej strony klasyczne, pełni bowiem rolę standardowego akademickiego podręcznika przedmiotu. Zarazem jednak dobitnie uwzględnia te nowe zjawiska. Za taką wersją podręcznika stoi niemal ten sam, doświadczony empirycznie i teoretycznie zespół najstarszej uniwersyteckiej Katedry Studiów Strategicznych i Bezpieczeństwa Międzynarodowego, która jest częścią Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW.

Anegdoty o historiach, przypadkach i osobowościach polskiej (i nie tylko) dyplomacji. [blurb] „Kilkadziesiąt lat pracy autora w polskiej służbie zagranicznej zaowocowało zbiorem kapitalnych wypisów z powszechnej – często tej mniej oficjalnej – historii dyplomacji. Prezentowane są różne kraje, fragmenty rozmów, przykłady podejmowanych decyzji. Nie brakuje humoru. Smakowite – czekamy na dalszy ciąg”. Anna i Andrzej Magierscy

Jakub T. Wolski – prawnik i dyplomata. W służbie zagranicznej od 1972 do 2016 roku. Pracował w konsulacie generalnym w Nowym Jorku, ambasadzie w Bagdadzie i w Waszyngtonie oraz w misji OBWE w Rydze. Ambasador RP w Trypolisie i w Kopenhadze. Podsekretarz stanu w MSZ w rządzie Marka Belki. Długoletni ambasador tytularny do spraw Arktyki i Antarktyki. Autor parodii i pastiszów (Nasze wiosny, nasze lata, Księga kotów polskich, Nosorożec tańczący, Bal na Titanicu). Dziadek pięciorga wnucząt płci obojga: Gajki, Zuzi, Ginewry, Tomka i Stefanka.

Książka mówi o Polsce, z Rosją – jej eurazjatyckim alter ego – w tle. Pokazuje, jak rozgałęzienie dziejów polskich – na nurt piastowski, który od XV wieku zanurza się w mało widoczną „historię długiego trwania”, oraz na kipiel jagiellońsko-sarmacką, z jej wirami wetowania, rokoszy i insurekcji, pnie się przez dzieje Polski aż do dnia dzisiejszego. I znów odradza „polski eurazjatyzm”, powodując, że pytanie o nowoczesność wciąż bije Polsce dzwonem.

Jarosław Bratkiewicz – urodzony w 1955 roku, ukończył z wyróżnieniem Instytut Spraw Międzynarodowych (MGIMO) w Moskwie. W latach osiemdziesiątych działał w podziemiu wydawniczym, między innymi w wydawnictwie „Krąg”. Od 1982 roku pracował w Polskiej Akademii Nauk, gdzie uzyskał stopnie doktora i doktora habilitowanego w zakresie nauk o polityce. Jego aktywność wspierali i ukierunkowywali tacy uczeni jak Jan Baszkiewicz, Jadwiga Staniszkis, Edmund Wnuk-Lipiński, Franciszek Ryszka czy Bronisław Geremek. Od 1991 roku pracował w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego, a od 1992 roku w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Ambasador na Łotwie w latach 1996–2001. W latach 2010–2015 był Dyrektorem Politycznym MSZ.

„Geopolityką, bezpieczeństwem i wojną zajmuję się od wielu lat. Od lutego 2022 roku za polską wschodnią granicą trwają działania wojenne, które fundamentalnie zmieniają świat i nasz region oraz wprost wpływają na nasze bezpieczeństwo. Potrzeba nam pilnie strategii dla Polski na nowe, bardzo niespokojne czasy. Ponadto potrzebujemy refleksji na temat jakości kultury strategicznej w naszym kraju. O tym jest ta książka – najbardziej osobista, jaką dotychczas napisałem”. Jacek Bartosiak Najnowsza publikacja Jacka Bartosiaka nie jest poświęcona USA, Chinom czy Rosji – to książka o Rzeczpospolitej i o tym, czym ona jest i jakie mamy wobec niej marzenia. Konflikt o panowanie nad światem stał się faktem. Czy Polska ma pomysł na swoją pozycję w tej rozgrywce? Z jednej strony mamy walczącą o utrzymanie imperialnego statusu Rosję, z drugiej – mające swoje cele kraje Europy Zachodniej, z Niemcami i Francją na czele. Nad głowami tych graczy rozgrywa się konflikt USA–Chiny, a w samym sercu coraz bardziej rozgrzanego tygla interesów tkwi Polska. Czy polskie państwo ma obecnie przemyślaną strategię? Jak powinna ona wyglądać? Czy grozi nam wojna? Co z naszymi elitami politycznymi w nowych, dużo trudniejszych czasach? To pytania, na które wszyscy – jeśli chcemy być świadomymi obywatelami – musimy sobie szczerze odpowiedzieć. Jacek Bartosiak wyjaśnia, dlaczego na naszych oczach stary ład przestał obowiązywać i znów stosuje się dawne chwyty, które już nigdy nie miały być używane. Opisuje rywalizację i wojnę, która trwa, choć nie zawsze jesteśmy jej świadomi. Bartosiak to polski Harari geopolityki. Obrazowy i sugestywny styl wypowiedzi sprawia, że jego książki pochłania się jak dobry kryminał. A czytają je wszyscy – specjaliści, stratedzy, historycy i politycy. Każdy, kto chce zrozumieć sytuację Polski na tle zmian międzynarodowych układów. Każdy, kto chce zapewnić Polsce bezpieczeństwo na lata.

Wojna w Iraku bardzo wyraźnie podzieliła Europę i choć jest to podział stricte polityczny, a może właśnie dlatego, stosunek do interwencji zbrojnej, a przede wszystkim rola Stanów Zjednoczonych w całym przedsięwzięciu, nie przestaje wzbudzać emocji. Rodzi się pytanie o zasadność tzw. wojny prewencyjnej, jaką z początku miała być interwencja w Iraku. Chodzi zwłaszcza o jasność kryteriów podjęcia decyzji o takiej interwencji. Czy jest możliwe stworzenie nowej równowagi światowej, opartej na zjednoczonej Europie i czy takie europejskie "spokojne mocarstwo" mogłoby stanowić przeciwwagę dla polityki USA?

Książka jest całościową analizą ważnej i skomplikowanej kwestii – roli parlamentów narodowych państw członkowskich w systemie politycznym Unii Europejskiej. (…) Autorka wykorzystuje swoją głęboką wiedzę, łącząc znajomość światowej literatury przedmiotu i systematyczne obserwacje europejskiej polityki. Opinie i diagnozy dotyczące przyszłości procesów politycznych formułuje z zachowaniem akademickiej dyscypliny intelektualnej.
prof. dr hab. Zdzisław Mach, Uniwersytet Jagielloński

Autorka zajmuje się tematem niezbyt często podejmowanym przez polskich uczonych, w sposób ciekawy pod względem teoretycznym, metodologicznym i empirycznym. Przedstawia wiele nieznanych szerzej informacji, np. na temat tzw. zielonej kartki i horyzontalnej współpracy parlamentów narodowych w UE. Formułuje frapujący problem badawczy: czy parlamenty narodowe powinny zwiększać swoją rolę w polityce europejskiej, a jeśli tak, czy będzie to raczej sprzyjać integracji, czy też przyczyni się do obniżenia skuteczności procesów decyzyjnych w UE, a tym samym utrudni integrację.
prof. dr hab. Tomasz Grzegorz Grosse, Uniwersytet Warszawski

Monografia ta stanowi nader udane połączenie spójnej perspektywy teoretycznej oraz pogłębionej analizy porównawczej z wykorzystaniem nowych danych empirycznych. Autorka konfrontuje rosnącą popularność polityczno-normatywnego postulatu zwiększenia roli parlamentów narodowych w systemie politycznym Unii Europejskiej z faktycznym zaangażowaniem parlamentów w sprawy europejskie. Stawia kluczowe pytanie o to, na ile parlamenty pełnią rolę autonomicznych aktorów i agentów demokratyzacji unijnego systemu decyzyjnego, a na ile pozostają agentami egzekutywy, reprodukując i pogłębiając unijny deficyt demokracji.
dr hab. Agnieszka Cianciara, prof. ISP PAN