Tradycja współcześnie - repetycja czy innowacja

Książka Aplikacja mobilna jako zjawisko kulturowe skierowana jest do wszystkich użytkowników nowych mediów. Stanowi przewodnik po kulturowych fundamentach zagadnień związanych z informatyką, kreacją programów komputerowych oraz szeroko pojętym nowomedialnym biznesem. Opisuje najważniejsze pojęcia związane z aplikacjami mobilnymi: algorytmem, interfejsem, personalizacją oraz kreacją nowych zachowań komunikacyjnych.
Autorka rozpoczyna swoje rozważania przywołaniem najważniejszych pojęć dotyczących programu komputerowego oraz prezentacji jego historii. Ważną część monografii zajmują refleksje nad kulturowymi aspektami programowania – pojęciem algorytmu oraz recepcją języków programowania w świetle hipotezy Sapira-Whorfa. W kolejnych rozdziałach analizie poddano kwestie interfejsu (cross-platformowości, tzw. „strategii trzech ekranów”), konsumpcji nowych mediów mobilnych, gier komputerowych (problem przejścia od konsoli do kanału mobilnego) oraz zagadnienie personalizacji i kastomizacji doświadczenia użytkownika. W ostatniej części książki zaprezentowano nowe zachowania komunikacyjne, które powstały w związku z wprowadzeniem aplikacji do różnych dziedzin życia (e-czytelnictwo, inteligentne domy). Podjęte w monografii problemy kierują dyskurs w stronę zmian w kulturowej percepcji aplikacji mobilnych, transformacji pojęć oraz możliwych kierunków zapośredniczonych przez nie przemian.

Zbiór artykułów poświęconych zjawisku autodestrukcji w kulturze. Autorzy proponują spojrzenie na akty samobójcze z punktu widzenia kulturoznawczego, biorąc pod uwagę obszary współczesnej kultury, w których destrukcja (ściślej, zachowania samobójcze) staje się przedmiotem refleksji (literaturę, prasę, film). Książka ma oryginalną strukturę: każda część składa się z dwóch artykułów, których autorzy przyglądają się zagadnieniu zawartemu w tytule z odmiennych perspektyw, prowadząc rodzaj intrygującego dialogu i ukazując racje często będące w interpretacyjnym sporze.

Powstające u nas prace poświęcone tej problematyce przyjmują z reguły perspektywę psychologiczną, socjologiczną lub kryminalistyczną, nikt natomiast do tej pory nie próbował spojrzeć na nią z perspektywy kulturoznawczej. Samobójstwo to zawsze dramat człowieka. Sposób, w jaki kultura opisuje zjawisko dobrowolnej śmierci, mówi wiele nie tylko o autodestrukcji, ale przede wszystkim o tym, jak postrzegamy kwestie ludzkiej decyzji w sprawach ostatecznych.

A collection of articles devoted to self-destruction in culture. The authors analyse suicidal acts in terms of culture, taking into account contemporary culture (literature, press, film) in which such attempts become objects of reflexion. The book has a novel structure: each part consists of two articles, in which the authors observe the title problem from different perspectives, entering into an intriguing dialogue and showing arguments which are often debatable in terms of interpretation.

Monografia opisuje wielki projekt literacki, naukowy i wydawniczy, jakim była tzw. Polnische Bibliothek (Biblioteka Polska) pod redakcją Karla Dedeciusa, wydawana od 1982 do 2000 roku przez Suhrkamp Verlag we Frankfurcie nad Menem, a finansowana przez Fundację Roberta Boscha (Robert Bosch Stiftung).

To imponujące przedsięwzięcie miało wielkie znaczenie dla transferu kulturowego między Polską a Niemcami (i krajami niemieckojęzycznymi), pojednania poprzez książki, umacniania jedności europejskiej po głębokich podziałach (po)wojennych. Kiedy bowiem Dedecius planował ten projekt i publikował jego pierwsze rezultaty, Europa podzielona była murem berlińskim i żelazną kurtyną, trwała w warunkach tzw. zimnej wojny. Dedecius wierzył, że książki mogą te mury kruszyć i łagodzić napięcia.

*********

Karl Dedecius’ Polish Library. Project – Process – Significance

The monograph discusses the literary, scholarly and publishing endeavour that was the so-called Polnische Bibliothek (Polish Library) edited by Karl Dedecius, which was issued between 1982 and 2000 by Suhrkamp Verlag in Frankfurt am Main with financing from the Robert Bosch Foundation (Robert Bosch Stiftung). This impressive undertaking had immense significance for the cultural transfer between Poland and Germany (as well as other German-speaking states), for reconciliation through books, and for the strengthening of European unity following deep (post-)war divisions.

*********

Prof. zwycz. Dąbrowski Mieczysław (ur. 16.05.1947) (ORCID 0000-0002-3070-6149) – emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik Instytutu Literatury Polskiej UW, polonista i komparatysta, visiting professor (Tybinga 2012/13, Heidelberg 1996/97 i 2000, Passau, Berlin, Budapeszt, Praga, Chiny 2018/19).
Literaturoznawca o specjalności historia literatury polskiej i komparatystyka. Profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki, kierownik Zakładu Literatury XX wieku w Instytucie Literatury Polskiej UW w latach 2001-2005, od roku 2005 dyrektor Instytutu Literatury Polskiej, kierownik Pracowni Badań Literackiej Kultury Mniejszości. Z jego inicjatywy powstał Zakład Komparatystyki w ILP UW. Jako lektor języka i
kultury polskiej nauczał na uniwersytetach w Getyndze (1975-1977), w Coal Mining Management College w Pekinie (1987-1989), w Instytucie Slawistyki w Tybindze (1990-1994), jako Gastprofessor wykładał literatury zachodniosłowiańskie na uniwersytecie w Heidelbergu w semestrze zimowym 1996/97 i letnim 2000 roku. W celach studialnych, konferencyjnych i wykładowych przebywał na uniwersytecie wiedeńskim, obu berlińskich, uniwersytecie w Saarbrücken, Bonn, Passau, Trewirze, Tybindze, Pradze, Brnie, Debreczynie, Budapeszcie, Bukareszcie, Mińsku,
Drohobyczu, Lwowie, Neapolu, Wilnie, Wiedniu i Sofii.
W latach 1993-1995 korzystał z grantu naukowego Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Pradze (rezultatem jest książka „Dekadentyzm współczesny…”), a w roku akademickim 1997/98 z grantu dydaktycznego Open Society Institute w Budapeszcie. Były stypendysta DAAD. Zajmuje
się historią literatury i kultury polskiej w kontekście światowym. Jego prace koncentrują się wokół takich kategorii, jak: historia idei, wielokulturowość, tożsamość kulturowa i etniczna, inność/obcość, e/migracyjność, postkolonializm w literaturze, pogranicza i stereotypy kulturowe, antropologia literatury, tradycja żydowska w Polsce, dekadentyzm, awangarda, modernizm literacki, postmodernizm i ponowoczesność, komparatystyka kulturowa i mniejszości narodowe.

Opublikował 11 książek własnych, m.in. „Nierzeczywista rzeczywistość. Twórczość Andrzeja Kuśniewicza na tle epoki” (1987; 2004, wyd. 2 zmien.); „Dekadentyzm współczesny. Główne idee, motywy i postawy modernistyczne w polskiej i niemieckojęzycznej literaturze XX wieku” (1996 – grant Central European University); „Postmodernizm – myśl i tekst” (2000); „Swój/Obcy/Inny. Z problemów interferencji i
komunikacji międzykulturowej” (2001); „Projekt krytyki etycznej. Studia i szkice literackie” (2005); „Komparatystyka dyskursu / Dyskurs komparatystyki” (2009); „Literatura i konteksty. Rzeczy teoretyczne” (2011), „Tekst międzykulturowy. O przemianach literatury emigracyjnej” (2016), „Tylko seks? Antropologia erotyzmu od Sade'a do Houellebecqa” (2018); „Biblioteka Polska Karla Dedeciusa. Projekt – proces – znaczenie” (2021).
Inicjator i współredaktor 9 tomów zbiorowych, m.in: „Drohobycz wielokulturowy”, red. M. Dąbrowski i W. Meniok (2005; tom dwujęzyczny), „Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki” (2011); Mniejszości”, red. M. Dąbrowski (2005; w cyklu: „Literatury słowiańskie po roku 1989”); „Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia”, red. M. Dąbrowski i A. Molisak (2006); „Lektury inności. Antologia”, red. M. Dąbrowski i R. Pruszczyński (2007); „Lektury płci. Polskie (kon)teksty”, red. M. Dąbrowski, (2008).

Książka Doroty Barańskej pokazuje, że pojęcia zła i dobra są kluczowymi elementami obecnymi nie tylko w japońskim folklorze, ale w całej kulturze popularnej – od rozrywki ludowej poprzez animację do gier video. Stawia tezę, że kultura rozrywkowa jest niezwykle silnie związana z religiami Japonii, czerpie z buddyzmu, shinto, magii. I choć samo nawiązanie nie jest niczym niezwykłym, niezwykła jest drobiazgowość w przedstawianiu elementów tradycyjnych w nowej formie. Dzięki niej kultura popularna Japonii staje się źródłem do badań nie tylko nad samą kulturą, ale też nad religią, społeczeństwem, moralnością.

Książka prezentuje historię Konkursu Chopinowskiego opowiedzianą z perspektywy antropologiczno-kulturoznawczej i opartą na obszernym materiale źródłowym. Dzięki temu autorki i autorzy mogli opisać mało dotychczas znane aspekty dziejów najważniejszego w Polsce i jednego z najważniejszych na świecie konkursów muzycznych.

The book presents the history of the Chopin Competition told from the perspective of anthropological and cultural studies, and based on extensive source material. Thanks to this, the authors were able to describe the so far little-known aspects of the history of the most important Polish music competition and one of the most important ones in the world.

Klio, muza historii, z impetem wtargnęła na terytorium Melpomene.
P.J. Rhodes

W starożytnej Grecji teatr był pierwszym przejawem kultury masowej. Z opiniotwórczej siły tego medium zdawali sobie sprawę zarówno archonci zezwalający na wystawienia, finansujący je choregowie, jak i sami twórcy. Komediopisarze i tragediopisarze sprawnie manipulowali historiami zaczerpniętymi z mitów, by mówić o aktualnych wydarzeniach rozgrywających się poza sceną Teatru Dionizosa. Ambitny cel, postawiony przez Autorkę, polega na odczytaniu zachowanych dramatów poprzez historyczny i polityczny kontekst ich powstania, co może radykalnie zmienić możliwości interpretacyjne, które dotychczas ograniczano do aspektów estetyczno-literackich.

„Postrzegam książkę pani Śmiechowicz jako ciekawy tekst wpisujący się w nurt badań tych, którzy nierozerwalnie łączą piątowieczną ateńską «culture» z «power»”.
Prof. dr hab. Krystyna Bartol

„Otrzymaliśmy szerokie i barwne wprowadzenie do greckiego dramatu. (…) Język harmonijnie łączy naukową erudycję i akademicki warsztat z żywą, wciągającą narracją. (…) Nie tylko nie posiada żadnej konkurencji w dotychczasowych publikacjach polskojęzycznych, ale może spokojnie konkurować z wszystkimi pracami badaczy swojej dziedziny”.
Dr hab. Krzysztof Bielawski