Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego

„Narracje o Zagładzie” są rocznikiem naukowym poświęconym interdyscyplinarnym studiom nad Holokaustem, uwzględniającym w szczególności refleksję literaturoznawczą, filmoznawczą i historyczną. Oprócz wznowień i tłumaczeń literatury dokumentu osobistego prezentowane są w nim najnowsze narracje o Zagładzie oraz ich omówienia krytyczne. Czasopismo ma charakter tematyczny (numer pierwszy dotyczy kanonu Zagłady, następny będzie poświęcony topice Zagłady). Poza artykułami nawiązującymi bezpośrednio do tematu przewodniego przeczytać można rozmowę (bądź rozmowy) numeru, a także recenzje prac naukowych, prozy, poezji i dramatu.

Monografia poświęcona jest zagadnieniom relacji między osobistą wiarą pisarza a oficjalnym prawosławiem, traktowanym jako jeden z filarów Imperium Rosyjskiego. Pozycja Leskowa jest tu przedstawiona przede wszystkim poprzez pryzmat jego utworów publicystycznych osadzonych w kontekście historyczno-społecznym, na tle ówczesnych dyskusji prasowych i wypowiedzi znanych działaczy religijnych, jak np. Lew Tołstoj czy metropolita Filaret (Drozdow). Pozwala to dostrzec związek poszukiwań duchowych Leskowa z kształtującą się religijnością nowoczesną i zmianami zachodzącymi w Kościele, wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy Leskowem i jego współczesnymi, prześledzić ewolucję poglądów pisarza.

******

“I am no enemy of the Church, but her friend… and a convinced Orthodox”. Ecclesiastical issues in Nikolai Leskov’s journalistic works

The book contains analysis of the way of presenting issues essential for the life of the Orthodox Church in the 19th-century Russia in Nikolai Leskov’s journalistic works. Writer’s literary output is discussed in its historical and social context, against the background of contemporary press discussions. It reveals a bond between his spiritual quest, the emerging modern religiosity and changes taking place in the Church. It also allows to highlight similarities and differences between Leskov and his contemporaries and to trace the evolution of the writer’s views.

Autorka podejmuje próbę opisu poezji, dramatu i prozy Ewy Lipskiej w kategoriach relacji Ja–Ty. Uznając komunikację międzyludzką za najbardziej istotny problem, sprzeciwia się rozpowszechnionemu w wielu interpretacjach przekonaniu o kluczowej roli śmierci w tej twórczości i śledzi pragnienie podmiotu związane z tym, co żyje. Wnioski zmierzają do ukazania osoby mówiącej jako poety, któremu we współczesnej cywilizacji powierzono odpowiedzialność za „biedę” człowieka. Badanie unikalnego Głosu podmiotu poetyckiego prowadzi do namysłu nad współtworzącymi go: wyobraźnią, muzyką, samotnością, „zagadką pisania”, a także czytaniem pojętym jako przyjaźń. Semantyka Ty obejmuje rozmaite warianty. Poza doświadczeniem intymności wobec drugiego poszerzona zostaje również o socjosferę, przestrzeń, czas, a wreszcie samą śmierć naznaczone atrybucją personalności. W opisie interpersonalnych relacji mieści się także kwestia transcendencji, a zarazem Ty rozumiane jako „język i tekst kultury”.



Najbardziej istotną w moim przekonaniu wartością książki jest realizacja lektury odkrywającej genetyczne i niejako naturalne dla malarskiej wrażliwości Ewy Lipskiej związanie twórczości z szeroko rozumianym doświadczeniem kulturowym epoki. Postulat takiej lektury niejako „wisiał” w powietrzu, wskazywany, lecz raczej omijany przez badaczy, koncentrujących się częściej na literackich osobliwościach owej poezji (głównie: metaforze).



prof. dr hab. Anna Legeżyńska

Sous la rédaction de Katarzyna Gadomska, Krzysztof Jarosz



Tematem prezentowanego numeru "Romanica Silesiana" jest strach jako motyw wiodący w literaturze fantastycznej i w gatunkach pokrewnych. Ze względu na dużą liczbę zgłoszonych tekstów artykuły zebrano w dwa tomy: pierwszy obejmuje szkice napisane w języku francuskim, drugi – w języku hiszpańskim i angielskim.

Autorzy ukazują zagadnienie strachu w literaturze i filmie, zwracając uwagę na ewolucję źródeł strachu i lęków na przestrzeni wieków. Jako materiał analiz wykorzystują dzieła takich twórców, jak: Jan Potocki, Théophile Gautier, Erckmann-Chatrian, Emile Gaboriau, André de Lorde, Jean-Pierre Andrevon, Anne Duguël, Marie José Thériault, Nadine Monfil, a także pisarzy, których nazwiska nie są kojarzone z gatunkiem fantastyki, m.in.: Madame de Staël, Victora Hugo, Laurenat Gaudé, Nicole Calligaris, Kena Bugula, Rolanda Barthes’a, Georges’a Bataille’a.

Nr 1 (1): Rozprawy i artykuły: Inne życie historii (w literaturze). Prezentacje: Darek Foks Redaktor naczelny – Adam Dziadek Red. materiałów w części „Inne życie historii (w literaturze)” – Krzysztof Uniłowski Rozprawy zamieszczone w pierwszym tomie nowego czasopisma śląskiej polonistyki koncentrują się wokół tematu: Inne życie historii (w literaturze). W odpowiedzi na tak zadany temat autorzy artykułów przywołali między innymi takie oto nazwiska: Michel Foucault, Ignacy Kraszewski, Henryk Sienkiewicz, Emil Zola, Jacek Bocheński, Teodor Parnicki, Krzysztof Kamil Baczyński, Julia Hartwig, Joe Kubert, Art Spiegelman. Bohaterem części zatytułowanej Prezentacje jest Darek Foks. Prócz próbki jego twórczości znalazły się w tym dziale: rozmowa o pisarstwie Darka Foksa, artykuł poruszający kwestię poezji Foksa i jej roli w „uświadamianiu zmian, jakim podlega pozycja sztuki w późnokapitalistycznych społeczeństwach”. Ponadto w tomie wyróżniono część Archiwalia (gdzie znalazło się opracowanie noszące tytuł Cenzura a powieści Teodora Parnickiego), oraz działy: Recenzje i omówienia (tu m.in. recenzje Ciał Sienkiewicza Ryszarda Koziołka i Życia na miarę literatury Michała Pawła Markowskiego) oraz Kronika.

Monografia poświęcona jest mało znanej w Polsce twórczości francuskiego dramatopisarza Bernarda-Marii Koltèsa. Analiza, której motyw przewodni stanowi kategoria Innego (l’Autre), przeprowadzona została na kilku płaszczyznach, w kilku obszarach tematycznych, będących jednocześnie swoistymi wyróżnikami twórczości tego autora, tworzącymi niepowtarzalny świat koltèsowski, zbudowany w wyobraźni młodego pisarza, ale mający swe źródła w doświadczeniu, w intensywnie, czasami aż do bólu, przeżywanej przezeń rzeczywistości. W analizie uwzględniono takie elementy, jak: –konstrukcja postaci, istotna w dobie toczącej się wciąż dyskusji na temat kondycji postaci we współczesnym teatrze, ewolucji, jakiej ona podlega od czasów rewolucji teatralnej, która dokonała się w latach 50. i 60. XX wieku (teatr absurdu) i która zakwestionowała dotychczasowy sposób funkcjonowania podstawowych kategorii w dramacie, łącznie z kategorią postaci; –przestrzeń teatralna, problem miejsca (miejsca bycia, grania, ucieczki, spełnienia), które staje się kluczem do zrozumienia całej dramaturgii Koltèsa; –czas powiązany z miejscem, w świecie koltèsowskim często niebezpiecznym, wywołującym niepokój powodowany zabiegiem koncentracji czasu, jak w teatrze klasycznym. Analiza przestrzeni, czasu, postaci (wszystko to w aspekcie zagadnienia Innego, Obcego) pozwoliła na ukazanie oryginalności i specyfiki pisarstwa, które – będąc mocno zakorzenione w tradycji teatru francuskiego, od klasycyzmu aż po XX wiek – stanowi jednocześnie wyznacznik nowych tendencji współczesnego dramatu. Monografia adresowana jest do romanistów, literaturoznawców oraz wszystkich interesujących się teatrem, być może również do osób, dla których zagadnienie relacji z Innym, Obcym, Odmiennym stanowi istotny problem współczesnego świata.