Twórcze zmaganie się ze stresem szansą na zdrowie. Funkcjonalny Model Zdrowia osób po transplantacji szpiku kostnego

Polskie Towarzystwo Psychologiczne jest niewątpliwie największą organizacją skupiającą polskich psychologów. Co trzy lata pod jego egidą organizowane są ogólnopolskie zjazdy naukowe. Ostatni z nich, trzydziesty czwarty, pod hasłem Oblicza współczesnej psychologii. Jedność w różnorodności?, odbywał się w Katowicach w dniach 18–21 września 2011 roku na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego, pod honorowym patronatem JM Rektora UŚ prof. zw. dr. hab. Wiesława Banysia. W Zjeździe uczestniczyło blisko 600 psychologów z całego kraju, reprezentujących niemal wszystkie wiodące ośrodki naukowe oraz instytucje praktyki zawodowej. XXXIV Ogólnopolski Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Psychologicznego był znakomitą okazją do spotkania się przedstawicieli różnorodnych, koegzystujących współcześnie wizji i koncepcji uprawiania psychologii, nawiązania bądź kontynuowania zapoczątkowanego już wcześniej dialogu oraz – przede wszystkim – budowania i umacniania poczucia jedności dyscyplinarnej. Na kanwie wystąpień i dyskusji zjazdowych powstały teksty składające się na niniejszy tom, napisane przez grono najwybitniejszych polskich psychologów i nawiązujące do niektórych najważniejszych zagadnień poruszanych podczas Zjazdu. W artykułach zaprezentowano wiele problemów nurtujących współczesną polską psychologię, zarówno natury ogólnej, jak i szczegółowej, zrelacjonowano wyniki badań empirycznych, a także rozważania teoretyczne i metateoretyczne. Niniejszy zbiór tekstów adresowany jest zarówno do psychologów, jak i do przedstawicieli innych nauk, zainteresowanych ważnymi problemami współczesnej psychologii oraz aktualnym stanem tej dyscypliny naukowej i dziedziny praktyki społecznej w Polsce i na świecie.

W VIII edycji Nagrody Teofrasta magazynu Charaktery
książka otrzymała to wyróżnienie w kategorii
NAJPOPULARNIEJSZEJ KSIĄŻKI NAUKOWEJ!

Autorka przedstawia rezultaty drugiego etapu badań poświęconych psychologicznym charakterystykom wybranej grupy aktorów polskich. Bez wątpienia są to rezultaty warte opublikowania, ponieważ były to badania unikatowe i to nie tylko w skali krajowej. Nie znam drugich takich badań, w których analizie poddano relatywnie liczną grupę aktorów i prześledzono w tej grupie zmiany psychologicznych charakterystyk po upływie 20 lat. (…). Rezultaty badań podłużnych zostały przedstawione w klarowny sposób i zinterpretowane na podstawie współczesnych teorii rozwoju osobowości. Książka ma istotne walory naukowe, a jednocześnie w interesujący sposób portretuje psychologicznie środowisko aktorów. Z tego względu książka ma również istotne walory diagnostyczne, bo sądzę, że aktorzy należą do ciekawej grupy osób edukujących się niestandardowo i uprawiających swój zawód w relatywnie twórczy sposób. W toku prowadzonego wywodu Autorka w umiejętny sposób wykorzystuje dane z wielu wywiadów z aktorami. Są to ciekawe ilustracje losów i poglądów aktorów polskich, wspierające wątek badawczy i diagnostyczny książki.
prof. dr hab. Czesław S. Nosal – fragmenty recenzji

BARBARA MRÓZ – prof. nadzw. dr hab. w dziedzinie psychologii, zatrudniona na Wydziale Zarządzania i Nauk Społecznych UZZM oraz w Uniwersytecie SWPS, przez 21 lat pracowała w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W trakcie pracy naukowej zrealizowała wiele projektów dotyczących psychologii osobowości, zarządzania, twórczości oraz jakości życia. Jest autorką książek: Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych (2008), Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla. Uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne (2011), Functioning in the Workplace. Quantitative and Qualitative Psychological Research (2012), Szef X – pracownik Y. Wyzwania w zarządzaniu pokoleniem Y (red.) (2014) oraz ponad 80 artykułów.
Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologicznego PTP oraz Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Organizacji PSPO.

Książka pokazuje, w jaki sposób uszkodzenia mózgu wpływają na ToM (Theory of Mind). Sprawne funkcjonowanie ToM warunkuje satysfakcjonujące kontakty jednostki z otoczeniem, które są kluczowe dla niwelowania izolacji społecznej pacjentów neurologicznych. Poznanie architektury ToM wydaje się niezbędne do określenia stopnia jej zaburzenia w wypadku pacjentów z uszkodzonym mózgiem oraz do organizacji postępowania rehabilitacyjnego.

Publikacja jest adresowana do psychologów różnych specjalności, głównie psychologów poznawczych oraz neuropsychologów pracujących z pacjentami neurologicznymi z zaburzeniami procesów poznawczych. Skierowana jest również do specjalistów i studentów szeroko rozumianych neuronauk (biologów, lekarzy, filozofów, psychiatrów).

Książka koncentruje się na zagadnieniach dotyczących zdolności człowieka do rozumienia stanów mentalnych innych osób, a w szczególności na neurobiologicznych mechanizmach warunkujących różne aspekty funkcjonowania w zakresie teorii umysłu (Theory of Mind − ToM). Tematyka ta wzbudza ogromne zainteresowanie ze względu na jej wagę dla życia społecznego człowieka oraz na jej związek z szeroką gamą zagadnień dotyczących ekspresji, percepcji i przeżywania emocji oraz empatii (Prof. dr hab. Anny Grabowska).

Na poziomie praktycznym praca ma wypełnić luki w istniejącej literaturze i praktyce neuropsychologii klinicznej, w której zaburzenia działania teorii umysłu nie są oddzielnie diagnozowane i brakuje procedur terapeutycznych ukierunkowanych specyficznie na ich rehabilitację [...]. Częściowym wypełnieniem tej luki ma być opracowana na potrzeby badań własnych metoda diagnozy zaburzeń teorii umysłu, która może być również wykorzystana w praktyce klinicznej (Dr hab. Maciej Haman, prof. UW).

*********

Functional architecture of the theory of mind. Neuropsychological approach

The book shows how brain damage affects ToM (Theory of Mind). The efficient functioning of ToM determines the satisfactory contacts of the individual with the environment, which are crucial for eliminating the social isolation of neurological patients. Learning about the ToM architecture seems necessary to determine the degree of its disfunction in the case of patients with brain damages and to organize the rehabilitation procedure.

Jak bardzo jesteś zadowolony ze swojego życia?
Twoją odpowiedź na to pytanie można o wiele trafniej przewidzieć na podstawie odczuwanego przez ciebie zadowolenia z aktualnego bliskiego związku niż satysfakcji z jakiejkolwiek innej sfery życia. Powtórzmy: Nasze szczęście w życiu najmocniej łączy się ze szczęściem (lub jego brakiem) w relacjach intymnych. A zatem powinniśmy o nie dbać!
Czy to prawda, że przeciwieństwa się przyciągają? Czy klucz do dobrego związku tkwi w dobrej komunikacji? Czy mężczyźni mają większe libido niż kobiety? Czy wspólne wychowywanie dzieci cementuje związki? Czy mężczyźni są z Marsa, a kobiety z Wenus? Czy pierwsze miłosne zranienie wpływa na całe dalsze uczuciowe życie? Czy wszystkie małżeństwa są konsumowane?
"Część ludzi jest przekonana, że prawdziwa miłość uderza jak piorun – przydarza się w najmniej oczekiwanym momencie i doprowadza do nagłego przypływu pożądania do nieznajomego. Czy taka wizja romantycznego zakochania rodem z bajek Disneya ma poparcie w rzeczywistości? Niektórzy twierdzą, że dobre pary nigdy się nie kłócą, zaś inni uznają za normalne rozpoczęcie dnia od wentylowania frustracji o drobnostki. Który model związku ma większe szanse na przetrwanie trudności? Która wizja miłości wspiera długotrwale relacje i pokojowe rozwiazywanie konfliktów w związkach, a która prowadzi do rychłego zakończenia relacji?
Autor książki „Bliskie związki. 25 największych mitów” stara się udzielić kompetentnej odpowiedzi na intrygujące pytania dotyczące bliskich relacji między ludźmi. Ta książka jest wyczerpującym kompendium wyników badań nad szeregiem mitologizowanych w kulturze popularnej kwestii dotyczących bliskich związków, od randkowania począwszy, przez seks, małżeństwo, na rozstaniu par skoczywszy. Do tematu nawiązywania związków oraz przyczyn rozpadu relacji międzyludzkich autor podchodzi bardzo metodycznie. Odpowiedzi Johnsona są szczególnie wyczerpujące, wspierane licznymi wynikami badań, które autor nie tylko przystępnie omawia, ale i dobrze integruje."
Z recenzji dr. hab. Michała Parzuchowskiego, prof. SWPS

Co cechuje człowieka szczęśliwego i co odróżnia go od nieszczęśliwego? Czy szczęście zależy od bycia szczęśliwym, czy też od wielu przyjemnych sytuacji? W jakim stopniu zadowolenie i poczucie szczęścia zależą od usposobienia oraz cech osobowości człowieka? Na te m.in. pytania czytelnik może znaleźć odpowiedź w niniejszej pracy.

Zwracając uwagę na problematykę sensu życia i szczęścia z perspektywy psychologii, autorka poddaje analizie relacje między odczuwanym sensem własnej egzystencji, umiejętnością doświadczania szczęścia a składnikami osobowości i temperamentu człowieka oraz czynnikami określającymi obiektywne warunki życia. Stawia też pytania: Czy ludzie szczęśliwi charakteryzują się pewnymi stałymi cechami psychologicznymi, prezentują specyficzny, odróżniający ich od innych profil osobowości? Czy psychiczny dobrostan jest trwałą cechą indywidualną, czy raczej zależy od warunków zewnętrznych, czyli tzw. kolei losu.

Książkę tę wśród publikacji o takiej problematyce wyróżnia wybór interesującej i oryginalnej koncepcji szczęścia, na której podstawie zinterpretowano przyczyny różnic indywidualnych w zakresie poczucia szczęścia, a mianowicie teorii przepływu (flow experience) M. Csikszentmihalyiego, a także nowatorskie wyniki badań nt. doświadczania szczęścia przez osoby skłonne do podejmowania ryzykownych zachowań. Próbując wykreślić profil psychologiczny osoby szczęśliwej w rozumieniu koncepcji M. Csikszentmihalyiego, autorka nie przesądza o tym, czy któraś z cech osobowości jest wyłącznie korelatem, czy też koniecznym warunkiem bądź pochodną dobrostanu psychicznego człowieka.

Z uwagi na to, że problematyka doświadczania szczęścia i poczucia sensu życia to zagadnienia powszechne i znaczące niemal dla każdego człowieka, książka ta polecana jest przedstawicielom środowisk akademickich oraz każdemu poszukującemu odpowiedzi na egzystencjalnie ważne pytania.

Niewątpliwymi atutami książki są z jednej strony rzetelna informacja o zmianach zachodzących w życiu młodych ludzi – podana w sposób logiczny i uporządkowany, z drugiej zaś – spojrzenie poradnikowe: jak dorośli mogą na te zmiany reagować i które reakcje pomagają, a które przeszkadzają w rozwoju i układaniu wzajemnych relacji. Autorka pokazuje trudności, ale przedstawia je jako normalne i rozwojowe, wyjaśnia, obala mity. Pisze w sposób wyważony, nie posługuje się stereotypami, nie straszy, lecz uspokaja, buduje zrozumienie, co nadaje całości konstruktywny, pozytywny wydźwięk.
Praca łączy w sobie wysokie walory merytoryczne dobrej książki naukowej z przystępnością formy i lekkością pióra książki popularnej. Co więcej, zawiera jasne i cenne wskazówki dotyczące postępowania. To połączenie wiedzy, mądrości i dobrego stylu czyni z niej pozycję ze wszech miar wartą polecenia.
z recenzji prof. dr. hab. Piotra K. Olesia

Lucyna Bakiera – adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka prac z zakresu psychologicznych aspektów zmian rozwojowych człowieka, głównie w okresie dorastania i dorosłości, oraz psychologii małżeństwa i rodziny. Aktualnie jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół komplementarności rozwoju psychicznego rodziców i dzieci.