Udział szlachty w powstaniu Bohdana Chmielnickiego (1648-1657)

10 listopada 1444 roku pod Warną miała miejsce jedna z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy. Wojska koalicji antytureckiej, pod dowództwem polskiego króla Władysława III i wojewody siedmiogrodzkiego Jana Hunyadyego, starły się z wojskami tureckimi, dowodzonymi przez sułtana Murada II. Autor skrupulatnie opisuje przebieg kampanii wojennej z lat 1440–1444 oraz analizuje jej konsekwencje dla narodów bałkańskich i całej Europy. Jednocześnie osadza opisywane wydarzenia w kontekście wypraw krzyżowych, ukazując jak zmieniała się idea krucjat po 1291 roku i jakie miała znaczenie dla przebiegu wojen z Imperium Osmańskim.

Pod koniec XI w. do Europy docierały wieści o chrześcijanach cierpiących w Ziemi Świętej prześladowania z rąk muzułmanów, którzy najechali ich terytorium i zbezcześcili Grób Pański. Poruszeni tymi doniesieniami rycerze chrześcijańscy chwycili za broń i wyruszyli ku Jerozolimie z wyprawą wojenną, która w historii zapisała się jako I krucjata.

Na ich drodze stanęła twierdza Antiochia, którą udało im się zdobyć po ośmiu miesiącach ciężkiego oblężenia. Umęczeni w bojach weszli do pustego i zniszczonego miasta, które zamiast dać im wytchnienie na drodze ku świętym miejscom Jerozolimy, stało się dla nich pułapką. Zająwszy twierdzę, zostali ponownie zaatakowani przez muzułmanów. Wyczerpani i pozbawieni zapasów krzyżowcy mogli już liczyć tylko na cud. I ten się wydarzył – skazani na klęskę uwierzyli, iż w ich rękach znalazła się jedna z największych relikwii chrześcijaństwa – Święta Włócznia, którą przebito bok Chrystusa. Cudowne zwycięstwo w bitwie pod Antiochią otwarło chrześcijanom drogę ku Jerozolimie i stało się punktem zwrotnym w dziejach I krucjaty.

Najnowsza książka Marcina Pielesza to druga po Lepanto 1571 opowieść z serii poświęconej najważniejszym bitwom w historii chrześcijaństwa. I tym razem Autor poza barwnym opisem walk, oręża i taktyki bitewnej kreśli interesującą panoramę wydarzeń, które poprzedzały zbrojne starcie lub mu towarzyszyły.

Marcin Pielesz jest historykiem, autorem wielu publikacji o tematyce historycznej. Jego pasją poza historią są górskie wędrówki i odkrywanie nieoczywistych szlaków podróżniczych.

W 323 roku p.n.e. nagle zmarł Aleksander Wielki, władca imperium macedońskiego rozciągającego się od Bałkanów przez Egipt, Bliski Wschód aż po wschodnie Indie. Do walki o schedę stanęli generałowie Aleksandra. Te zmagania przeszły do historii jako wojny diadochów (gr. następców). Wśród nich czołowe role odgrywali Eumenes z Kardii i Antygon Jednooki, obaj mistrzowie sztuki wojennej i forteli, podczas kampanii i bitew przypominający wytrawnych szachistów. Ich pojedynek zdeterminował przebieg drugiej wojny diadochów z lat 319-316 p.n.e., a jego wynik w dłuższej perspektywie przesądził o trwałym podziale imperium na kilka królestw.
Eumenes sprzymierzył się z Polyperchonem (sprawującym kuratelę nad ostatnim, nieślubnym potomkiem Wielkiego Macedończyka Aleksandrem IV) i dzięki jego pieniądzom oraz oddziałom ruszył do Persji. Zajął Babilon, Suzę i Persepolis. Do decydującej bitwy z wojskami Antygona Jednookiego doszło w 316 roku p.n.e. pod Gabiene (ok. 100 km na południowy wschód od dzisiejszego miasta Isfahan w środkowym Iranie). W niej górę wzięła jazda Antygona, która przedarła się na tyły wroga i zdobyła jego tabory. Eumenes został wydany przeciwnikom przez własnych żołnierzy i stracony, a triumfujący Antygon Jednooki stał się panem Azji.
Michał Piekarski barwnie przedstawia te wydarzenia oraz wojskowość z początku epoki hellenistycznej.

Nello Scavo, jeden z najbardziej doświadczonych i nagradzanych włoskich korespondentów wojennych, dociera do stolicy Ukrainy w połowie lutego 2022 roku, kiedy groźba rosyjskiego ataku staje się coraz bardziej realna, ale wciąż niewielu wierzy, że inwazja nastąpi. Od tego momentu na gorąco rejestruje gwałtowne załamanie się sytuacji w Ukrainie: ogłoszenie stanu wyjątkowego, ewakuacje ambasad, a potem eksplozje, kolumny czołgów i rozpaczliwy exodus ludności z miast. Dzień po dniu opisuje ruchy rosyjskich wojsk i opór Ukraińców; analizuje polityczne i gospodarcze konsekwencje walk; ujawnia ideologiczne motywy stojące za decyzjami przywódców. Jednocześnie nie zapomina o ludzkim wymiarze toczącego się dramatu, gromadząc bezpośrednie świadectwa tych, którzy w jednej chwili musieli opuścić swoje domy i rodziny, by chwycić za broń. „Kijów” to osobiste zapiski dziennikarza, który znalazł się w centrum konfliktu zbrojnego toczącego się w Europie.

Polski zagon pod Magdeburg w 1007 roku był działaniem wyprzedzającym niemiecką napaść i miał na celu spustoszenie wrogiego zaplecza. Cel ten został osiągnięty i polscy jeźdźcy wrócili wraz z grupą ludności słowiańskiej, zamieszkującej ziemie podbite przez Niemców. Mimo zgromadzenia się armii niemieckiej, nie doszło wówczas do bitwy.

Wbrew pozorom, to między innymi właśnie dlatego zagon ten zasługuje na upamiętnienie go w odrębnej książce. Jak przekazał niemiecki kronikarz Thietmar, wojsko niemieckie, dowodzone przez arcybiskupa Taginona, podjęło pościg za polską lekką jazdą już wtedy, gdy była spowolniona przez wyzwolonych Połabian. Odbierało to Polakom możliwość szybkiego marszu. Wówczas Tagino mógł narzucić bitwę na własnych warunkach, korzystając z przewagi w uzbrojeniu. Mimo tych atutów, Niemcy wycofali się.

Należy zwrócić uwagę, że polska jazda, choć podjęła wyprawę o znaczeniu strategicznym, nie była dowodzona przez polskiego władcę ani jego syna. Mimo to stanowiła na tyle dużą siłę bojową, że przeciwnik nie podjął walki. Aby przedstawić, w jaki sposób Polacy odnieśli zwycięstwo, w książce tej opisano cechy lekkiej jazdy piastowskiej i ich genezy, czyli jeździectwa wczesnośredniowiecznego.

Jest to szczególnie ważne, gdyż pod Magdeburgiem prawie doszło do starcia dwóch odmiennych sposobów walki…

Celem niniejszego opracowania źródłowego jest zaprezentowanie obrazu I wojny światowej widzianego oczami kobiet oraz pokazanie, jak mocno i wielopłaszczyznowo ingerowała ona w różne dziedziny życia. Sugestywny jest tytuł opracowania, dla którego inspiracją stał się Dziennik Janiny Gajewskiej z lat 1914–1919. Zarówno Gajewska, jak i pozostałe pamiętnikarki, które zdecydowały się spisać swoje wspomnienia z czasów Wielkiej Wojny, dostarczają nam wielu cennych informacji, zwłaszcza dotyczących wojennej codzienności. […] Należy podkreślić, że kobiety z dużą wnikliwością rejestrowały i opisywały problemy wynikające z tej niecodziennej, gdyż silnie naznaczonej wojną, rzeczywistości. O pamiętnikarkach, których relacje zostały wykorzystane w niniejszym opracowaniu, można powiedzieć, że były nieprzeciętnymi indywidualnościami (każda na swój sposób), zasługującymi na pamięć, a przede wszystkim na docenienie wartości źródłowej pozostawionych przekazów.

Fragment ze Słowa wstępnego