Utrzymać się na powierzchni

W książce autorki przedstawiają, między innymi, propozycję porządku terminologicznego dotyczącego pojęć „cykl życia” i „bieg życia”. W ich bowiem ocenie są one zarówno w języku potocznym, jak i w publikacjach naukowych stosowane w sposób dowolny, dość przypadkowy i nie zawsze dogłębnie przemyślany. Pomimo że w dorobku nauk społecznych można znaleźć wiele publikacji dotyczących relacji między zagadnieniami biegu lub cyklu życia a polityką (polityką publiczną, polityką społeczną), istnieje, zdaniem autorek, potrzeba dokonania systematycznej analizy specyfiki każdej z tych dwóch kategorii w nauce o polityce społecznej. Celem autorek jest zarówno ukazanie zalet i ograniczeń obu omawianych podejść badawczych, jak i usytuowanie ich w szerszym kontekście teorii polityki społecznej.

Autorki proponują, by w nauce o polityce społecznej używać – jako podstawowych – dwóch pojęć: cykl życia (ang. life cycle) i bieg życia (ang. life course) – nadając im specyficzne dla polityki społecznej definicje i traktując je nie tylko jako kategorie nauki, lecz także jako dwie swoiste perspektywy badawcze. Te perspektywy charakteryzują zarówno różnice, jak i podobieństwa. Uznają jednak, że w każdej z nich należy uwzględniać m.in.: temporalny wymiar dystrybucji osobistych i społecznych zasobów, jakie jednostki mają lub mogłyby mieć do dyspozycji, holistyczne podejście do życia człowieka, wielość czynników kształtujących cykl i bieg życia oraz występowanie momentów przełomowych (kryzysów) w cyklu i biegu życia.

Wyjątkowy podręcznik i publikacja naukowa ukazująca wielowymiarowość
oraz teoretyczno-praktyczny charakter pracy socjalnej.
Podręcznik powstał jako syntetyczne i kompleksowe wprowadzenie do najważniejszych zagadnień pracy socjalnej w odpowiedzi na dynamiczny rozwój tej dziedziny w Polsce w ciągu ostatnich lat. Książka jest studium o różnych funkcjach, łącząc szeroki wachlarz kwestii teoretycznych z wiedzą praktyczną, dzięki czemu zainteresuje nie tylko studentów i wykładowców, ale też osoby zaangażowane w działania społeczno-socjalne.
Autorom udało się uchwycić specyficzną dwoistość pracy socjalnej, będącej z jednej strony polem złożonej aktywności interdyscyplinarnej, a z drugiej – wyraźnie wyodrębnioną, zintegrowaną dyscypliną akademicką oraz praktyczną profesją. Rozdziały mają indywidualny charakter i odzwierciedlają autorskie stanowiska, a format wykładów łączy ze sobą wysoki poziom kompetencji merytorycznych z czytelnym językiem.
Podręcznik prezentuje m.in.:
historyczne, metodologiczne i moralne fundamenty teorii oraz praktyki pracy socjalnej; aspekty funkcjonowania pracy socjalnej w rozmaitych środowiskach i kontekstach; przyczyny problemów społecznych, wymiary problemowe życia ludzkiego, zjawiska i zachowania dewiacyjne; metody działania w ramach praktyki socjalnej na rzecz dzieci, kobiet, ludzi starszych, osób niepełnosprawnych, społeczności lokalnych; pracę socjalną w procesie profesjonalizacji, również w kontekście międzynarodowym.

Poradnik dedykowany jest adeptom pracy socjalnej i pracownikom socjalnym, na co dzień wspierającym osoby i rodziny w sytuacjach kryzysowych. Czytelnik znajdzie tu wskazania, w jaki sposób szukać sił tkwiących w środowisku, jak badać potrzeby, by wspomóc jednostkę czy grupę, jak angażować ludzi do współpracy. Przykłady i dobre praktyki zawarte w książce mogą być wskazówką do podejmowania działań. Treść publikacji pobudzi do działania samych pracowników socjalnych, wskrzesi ducha działacza, zachęci do kreatywności, przekona o skuteczności metody, jaką jest praca ze środowiskiem lokalnym.

Publikacja poświęcona najnowszym zagadnieniom polityki społecznej, podzielona na pięć bloków tematycznych: - zakres dyscypliny, - cele współczesnej polityki społecznej, - środki i sposoby realizacji założeń dziedziny, - cechy potencjału osobowego społeczeństwa i relacji społecznych, - podejścia i narzędzia badawcze stosowane w nauce o polityce społecznej. Autorzy podejmują próbę doprecyzowania terminologii naukowej w dziedzinie polityki społecznej, omawiając różne kategorie pojęć: - pojęcia nowe w języku nauki o polityce społecznej, przejmowane z innych dyscyplin naukowych lub z języków obcych, - pojęcia, od dawna obecne w języku nauki o polityce społecznej, ale nadal wieloznaczne i nie mające ustalonej i powszechnie akceptowanej definicji, - pojęcia, które nabierają znaczenia obecnie, stają się ważne w kontekście aktualnej sytuacji politycznej, społecznej i gospodarczej.

Pojęcie wykluczenia wywołuje niejasności, dyskusje i pytania. Tą samą nazwą można objąć osoby długotrwale bezrobotne, ludzi mających złe warunki mieszkaniowe, osoby korzystające z zapomogi socjalnej, upośledzonych, imigrantów określanych jako nielegalni lub bez dokumentów tożsamości, a także młodych ludzi przesiedlonych i zamieszkujących dzielnice wrażliwe czy osoby bezdomne. Wykluczenie w znaczeniu ogólnym lub zdefiniowane jako społeczne czy miejskie jest mylone z biedą, ubóstwem, izolacją, segregacją, upośledzeniem, dyskryminacją, brakiem. Ponieważ może ono w sposób ekstremalny oznaczać wszelką nierówność albo różnicę, poszerza się je na rozproszone problemy i niejednorodne populacje. Skądinąd ta wielość powoli została narzucona dyskursom, a także prawu. Polityka publiczna nie zajmuje się już wykluczeniem, lecz podejmuje problem wykluczeń.

Współczesność skłania nas do refleksji nad definicją biedy. Może być ona rozumiana jako brak lub niewystarczająca ilość środków pozwalających zaspokoić najpilniejsze potrzeby. To określenie zmusza do postawienia epistemologicznego pytania o metody definiowania biedy, wywołuje także kwestie etyczne, dotyczące związku między nierównością a niesprawiedliwością, co z kolei prowadzi do problemu usprawiedliwiania faktu istnienia ludzi biednych. Być może jednak nie da się uniknąć niesprawiedliwości poruszających naszą wrażliwość: nic nie wskazuje na to, że system ekonomiczny miałby być podporządkowany systemowi moralnemu. Mechanizmy i motywacje określające dobrobyt powinny więc być rozważane niezależnie od starań o zaprowadzenie sprawiedliwości.