W imię Tory

Nie przypuszczałem, że można napisać książkę o Maryi, która zaciekawi i połączy katolików i protestantów – uczonych, duchownych i świeckich. To, co Pitre ma do powiedzenia o Biblii i typologii maryjnej, jest jasne i przekonujące. Zachwycająca lektura, najlepsze studium biblijne o Maryi, jakie czytałem. Prawdziwe arcydzieło.
Scott Hahn, autor Uczty Baranka i Czwartego kielicha
Czy nauczanie Kościoła katolickiego na temat Maryi jest zgodne z tym, co mówi Biblia, czy może to tylko część tradycji? Czy Maryja powinna być nazywana Matką Bożą, czy wyłącznie Matką Jezusa? Czy naprawdę przez całe życie pozostała dziewicą, czy też „bracia Jezusa” wymienieni w Ewangelii to także Jej dzieci? Czy modląc się do Maryi, katolicy wielbią Ją na równi z Bogiem?
Na te pytania – i na wiele innych – odpowiada autor bestsellera Jezus i żydowskie korzenie Eucharystii. Wychodząc od Starego Testamentu i starożytnego judaizmu, pokazuje biblijne podstawy wiary w to, że Maryja jest nową Ewą, Matką Bożą, Królową Nieba i Ziemi oraz nową Arką Przymierza.
Brant Pitre – profesor Pisma Świętego w Notre Dame Seminary w Nowym Orleanie, autor książek poświęconych Biblii i wierze, ceniony mówca. Poprzez swoje wykłady popularyzuje wiedzę na temat biblijnych korzeni chrześcijaństwa.

Ta sensacyjna książka zawiera Księgę J omówioną i skomentowaną przez Harolda Blooma. Według niektórych teorii J (od „Jahwista”) był autorem trzonu hebrajskiej Biblii, napisanego w X wieku p.n.e. Jego dzieło w następnych stuleciach uzupełniano o inne księgi, modyfikowano, na koniec rozdzielono między księgi, które podług chrześcijańskiego nazewnictwa noszą tytuły: Rodzaju, Wyjścia i Liczb. Hebrajska Biblia (Tora) ostatecznie ukształtowała się w II wieku. Tę kwestię autora J badaną już co najmniej od XIX wieku amerykański literaturoznawca Harold Bloom (ur. 1930) podejmuje w specyficzny sposób i w określonym celu. Zakłada, że J była kobietą, arystokratką z otoczenia króla Salomona, pisarką o niezwykłym talencie na miarę Szekspira. To założenie, choć historycznie na wskroś dowolne, pozwala inaczej spojrzeć na Biblię: od strony literackiej. Na tym właśnie polega zamysł Blooma. Z subtelnych analiz tego słynnego historyka i teoretyka literatury wyłania się inny obraz Biblii w części spisanej przez J. Było to dzieło zupełnie nie religijne – pełna wyrafinowanej ironii opowieść o Jahwe, którego charakterystyka musiała się wydać późniejszemu judaizmowi bluźniercza. Choć dziś teorie dotyczące istnienia Jahwisty jako jednego autora nie są powszechnie uznawane, literackie odczytanie Biblii przez Blooma będzie nieocenione dla każdego dociekliwego umysłu i pozwoli – po raz kolejny – stwierdzić, jak wiele czytaliśmy z niezrozumieniem.

"Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki" napisał Gershom Scholem (1897–1982), urodzony w Berlinie, żyjący od 1923 roku w Palestynie i potem w Izraelu historyk, badacz judaizmu (przekłady innych jego prac opublikowane w Wydawnictwie Aletheia: "O mistycznej postaci bóstwa", Warszawa 2010; "Kabała i jej symbolika", Warszawa 2014; "O podstawowych pojęciach judaizmu", Warszawa 2015). Książka ta, wydana po raz pierwszy w wersji angielskiej w USA w 1941 roku (wersja niemiecka w 1957 roku), stanowi główne dzieło autora, a zarazem kanon nowej dyscypliny, którą Scholem stworzył: historii mistyki żydowskiej. Przez mistykę religijną rozumiał za Tomaszem z Akwinu „poznanie Boga w bezpośrednim doświadczeniu wewnętrznym”. Mistycyzm miałby przywracać pierwotną jedność świata, która cechowała świat mityczny, a więc w pewien sposób, na nowym poziomie restytuować mit. W nowym opisie Scholema żydowski mistycyzm objął znacznie szerszy zakres zjawisk, niż uprzednio przyjmowano: nie tylko średniowieczną kabałę, lecz także XVI-wieczną kabałę Izaaka Lurii, kontrowersyjny ruch Sabbataja Cwi, a także chasydyzm na ziemiach polskich z Baal-Szem Towem. W interpretacji autora, korygującej zastarzałe nieporozumienia, niewiedzę, a także ideologiczne animozje, mistycyzm żydowski stanowi ciągłość od wczesnego średniowiecza aż po współczesność. Ta frapująca książka jest tyleż historią, co analizą charakterystycznych wątków tego nurtu religijnego, próbą odnalezienia ich istoty i wzajemnych relacji.

Drugi tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda – teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku – w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory.

Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania – o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan – pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem. Prezentowane w tej książce komentarze są pełne pasji, współczucia, współodczuwania oraz ostrożnej nadziei. Zachęcają Czytelniczki i Czytelników do takiego odczytania Pisma i Tradycji, w którym Majestat Najwyższego najpełniej wyraża się w Jego bezustannej trosce o tych, których my często wolimy nie dostrzegać: społecznie wykluczonych, słabszych lub obcych. Ze słowa wstępnego dr Agnieszki Van Bergh (Fundacja LEDOR WADOR)

Publikacja składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza zawiera przekład na język polski Tory, pierwszego zbioru Biblii Hebrajskiej, znanego jako Pięcioksiąg Mojżesza. Specyfiką przekładu jest to, że podaje tekst zaopatrzony w sigla umieszczone na bocznych marginesach odsyłające do ksiąg Nowego Testamentu, ale – w odróżnieniu od innych katolickich przekładów Pismo Świętego – bez żadnych przypisów. Część druga zawiera komentarz o charakterze duszpasterskim, uwzględniający istotne elementy chrześcijańskiej i żydowskiej tradycji egzegetycznej. To, co w innych przekładach znajduje się w przypisach, tutaj zostało przeniesione do komentarza, chodzibowiem o to, żeby nic nie odrywało uwagi od czytania i przeżywania treści tekstu biblijnego. Ważne uzupełnienie komentarza stanowią starannie dobrane ilustracje, które obrazują wielowiekowe oddziaływanie Biblii i potwierdzają jej rolę jako fundamentu chrześcijaństwa i Kościoła oraz kodu kulturowego Europy i świata.
O AUTORZE Ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski – urodził się w 1951 r., profesor doktor habilitowany teologii, biblista, konsultor Rady Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich, zaangażowany w dialog katolicko-żydowski. Do roku 1998 współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Członek Komitetu Nauk Teologicznych PAN. Autor ponad 2000 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Zajmuje się głównie Starym Testamentem.

Nie dokonaliśmy jeszcze rozrachunku historycznego. W Niemczech, we Francji, we Włoszech pisze się jasno: tacy byliśmy, my kolaboranci, i my, którzy pomagaliśmy Żydom. A w Polsce, kiedy zaczyna się rozmawiać o antysemityzmie, to ludzie reagują jednak bardzo emocjonalnie. Trudno nam jeszcze pisać o złych kartach w historii. Wolimy je wybielać. Polski antysemityzm jest jak podziemna woda: lustro wody wydaje się niewidoczne, ukryte, ale niekiedy wybija z niego rwący prąd.

Ta książka to zbiór najważniejszych artykułów i wypowiedzi Stanisława Musiała SJ (1938-2004), filozofa, znanego duszpasterza, członka Komisji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem, poświęconych relacjom polsko-żydowskim i katolicko-żydowskim. To bezkompromisowe teksty przebijające mur milczenia wokół tych niełatwych stosunków, wśród nich najgłośniejszy, nagrodzony artykuł „Czarne jest czarne” z 1997 roku, w którym Autor apeluje do hierarchii Kościoła o reakcję w sprawie antysemickich wypowiedzi niektórych księży.

Teksty te nie były jedynie słowem pisanym. Szła bowiem za nimi niezłomna postawa księdza Musiała często nieprzysparzająca mu zwolenników w środowiskach, z których wyrósł i w których był zakorzeniony.

Do książki zostały dołączone poświęcone księdzu Musiałowi artykuły prof. Stanisława Krajewskiego, współprzewodniczącego Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, oraz Janusza Poniewierskiego, honorowego członka Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów.

Całość zamyka obszerny aneks z listami i oświadczeniami polskiego Episkopatu w związku z chwalebnymi rocznicami wydarzeń zmierzających do dialogu, jak i w związku z wydarzeniami mało budującymi. Atak na Nową Synagogę w Gdańska-Wrzeszczu z września 2018 roku pokazuje, że słowa księdza Musiała sprzed dwóch dekad nadal są aktualne i ciągle pozostają wyrzutem sumienia…