W obliczu Zagłady Żydzi Warszawy 1939-1943

Nowy katalog z serii Kolekcje ze Zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest poświęcony żołnierzom 2. Korpusu Polskiego. Autorki przedstawiają w nim dzieje 15 bohaterów, a zarazem żołnierzy i dowódców, prezentując należące do nich przedmioty – obecnie eksponaty znajdujące się w zasobach MIIWŚ.

Przedmioty osobiste, fotografie, książki, elementy umundurowania czy biżuteria patriotyczna to cenne zbiory, a tym samym – materialne dowody wojennych przeżyć. To jednak nie wszystko. Dzięki eksponatom można lepiej poznać losy konkretnych osób, których trwale dotknęła wojenna pożoga. Artefakty pomagają więc współtworzyć narrację o ludziach, których trzeba zachować w pamięci. Popularyzacji wiedzy o nich sprzyja dwujęzyczna, polsko-angielska forma omawianego katalogu.

„Prezentujemy historię ludzi, którzy nie szczędząc krwi i wysiłków, szli w marszu o wolną ojczyznę. Historię zdyscyplinowanych, pełnych fantazji i brawury żołnierzy, którzy zdobywali uznanie w oczach alianckich dowódców” – czytamy we wstępie do publikacji.

W katalogu przedstawiono historie 15 różnych żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, w kolejności wyznaczonej hierarchią stopni wojskowych. Poszczególne kolekcje inicjują biogramy uzupełnione zdjęciami portretowymi. W sekcjach zaprezentowano osobiste pamiątki, dewocjonalia czy przedmioty codziennego użytku. Następnie przedstawiono dokumenty, oznaki i odznaczenia, a także fotografie. Całość publikacji uzupełnia zbiór ważnych eksponatów o wysokiej wartości historycznej, których właścicieli nie udało się ustalić.

Obecność na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO byłego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau musi skłaniać do głębszej refleksji. Wszak swym charakterem miejsce to przeczy całkowicie idei tworzenia wspomnianego wykazu, jest świadectwem najniższych instynktów ludzkich, niewyobrażalnego barbarzyństwa, odrzucenia wszelkich wartości i humanistycznej tradycji kulturowej. Zasieki z drutu kolczastego, wieże strażnicze, wszechobecne zakazy, baraki, komory gazowe i krematoria skupione na stosunkowo niewielkim terenie obozu, stanowią uwierającą bliznę zbiorowej pamięci – są symbolem okrucieństwa człowieka wobec człowieka w wieku XX.

Tomasz Bonek, Demony śmierci. Zbrodniarze z Gross-Rosen – Auschwitz? W Auschwitz w porównaniu z tym, co działo się w Gross-Rosen, było jak... w sanatorium – opowiada były więzień „kamiennego piekła”. Lekarze z SS zabijający zastrzykami z benzyny i fenolu. Polowanie obozowych strażników na więźniów ze złotymi koronami zębowymi. Mordercza praca w kamieniołomach. Przeraźliwy głód i epidemie chorób zakaźnych. To wszystko dziesiątkowało zesłanych do KL Gross-Rosen, jednego z najcięższych obozów III Rzeszy. Tutejszymi kapo i blokowymi zostawali przede wszystkim niemieccy recydywiści: gwałciciele, złodzieje i mordercy. To oni wraz ze zwyrodnialcami z SS znęcali się nad uwięzionymi. Tomasz Bonek, reporter, dokumentalista i autor reportaży historycznych, dociera do zeznań więźniów niemal już zapomnianego kacetu założonego pod dolnośląską Rogoźnicą. Każdy z kolejnych analizowanych dokumentów jest bardziej przerażający. Wszystkie układają się w przejmującą opowieść o demonach śmierci – oprawcach z KL Gross-Rosen.

ARKADY FIEDLER ( 1894 –1985 ) Jeden z najsłynniejszych polskich podróżników i pisarzy. Autor trzydziestu dwóch książek, które od kilkudziesięciu lat stanowią kanon polskiej literatury podróżniczej. Twórczość Arkadego Fiedlera, przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków, znana jest daleko poza granicami Polski. Do bestsellerów należały wydane przed drugą wojną światową reportażowe książki opisujące wyprawy do Amazonii („Ryby śpiewają w Ukajali”) i do Ameryki Północnej („Kanada pachną-ca żywicą”). W 1974 r. powstało Muzeum-Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera w Puszczykowie pod Poznaniem (www.fiedler.pl). W tym wyjątkowym miejscu można zapoznać się z bogatą twórczością autora oraz obejrzeć mnóstwo pamiątek z licznych podróży pisarza i jego synów.
Bitwa o Anglię z 1940 roku to czas, w którym ważyły się losy Europy uginającej się pod jarzmem niemieckiej III Rzeszy. Ciężar obrony wyspy spoczął na barkach pilotów myśliwskich, którzy musieli odpierać potężne armady Luftwaffe. W tym niezwykłym boju wzięli udział także Polacy. Byli wśród nich piloci z legendarnego 303. Dywizjonu Myśliwskiego, którzy w godzinie ciężkiej próby spisali się znakomicie, osiągając imponującą skuteczność.
Arkady Fiedler towarzyszył im w czasie bitwy o Anglię i barwnie opisał ich służbę. Powstała książka „Dywizjon 303”, w której po raz pierwszy przedstawiono dzieje tej słynnej jednostki. Miejmy nadzieję, że niniejsze wydanie trafi do szerokiego grona młodych czytelników, bowiem mimo upływającego czasu książka pozostaje pięknym świadectwem wysiłku ludzi, dzięki którym biało-czerwona szachownica stała się symbolem lotniczego kunsztu, poświęcenia i woli walki o wolność ojczyzny.

Książka oparta jest na prawdziwej historii Stanisława Niklewicza (kryptonim Znicz), polskiego harcerza. Niektóre imiona i nazwiska postaci zostały zmienione. Jednak historia i okoliczności przedstawione w niej są prawdziwe.

Niezgoda na wstąpienie do organizacji Młodzieży Hitlerowskiej Hitlerjugend zmusza bohatera do ucieczki do lasu, gdzie dołącza do partyzantów i staje się czynnym członkiem polskiego podziemia. Służbę dla ojczyzny pełni początkowo jako kurier i sabotażysta, a w końcu jako członek grupy egzekucyjnej wymiaru sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego. To fascynująca historia Znicza, zadziornego czternastoletniego chłopca, który uważał, że nie jest za młody, by walczyć, jest wystarczająco dorosły, by umrzeć za swój kraj. Historia wiedzie go przez ból i smutek wojny aż do wyzwolenia. W czasie tej drogi staje się dojrzałym mężczyzną.

Każdy, niezależnie od wieku może stać się bohaterem. „Kryptonim Znicz” opowiada o chłopcach i dziewczętach, którzy nie byli wystarczająco duzi ani nie byli na tyle ważni, żeby historia ich zauważyła. Oni szybko dojrzeli i byli równie odważni i oddani jak każdy dorosły. Im jesteśmy winni wielkie podziękowania, wdzięczność i pamięć.

Książka jest dedykowana milionom bezimiennych młodych bohaterów, którzy dzięki swojemu poświęceniu pomogli zmienić losy świata w czasie II wojny światowej i mieli swój udział w zwycięstwie nad złem. Wielu
z nich to harcerze, którzy walczyli o wyzwolenie swojego kraju spod władzy niemieckiego najeźdźcy od 1939 roku. Tysiące z nich zapłaciło za to najwyższą cenę.

"Czy Niemcy mogli wygrać bitwę o Anglię?
Czy marynarka wojenna Japonii miała szansę w walce z Amerykanami?
Czy Hitler był nieomylnym wodzem, a Stalingrad jego decydującą klęską?
Czy Patton był najlepszym amerykańskim generałem?
Czy przewaga liczebna Sowietów zdecydowała o ich zwycięstwie?

Tematyka II wojny światowej wciąż budzi wielkie emocje i jest wdzięcznym polem dla kultury masowej. Obraz tej wojny został nam zaszczepiony jeszcze w jej końcu głównie przez propagandę zwycięskich aliantów. Jednak nie był to obraz jednolity, wersje aliantów zachodnich i Rosjan znacznie się od siebie różniły, nie mówiąc już o punktach widzenia państw przegranych – Niemiec i Japonii. Po 1989 roku nastąpiła weryfikacja wielu faktów, jednak z fałszywymi mitami borykamy się do dziś.
Po doskonałym przyjęciu pierwszej części, autorzy bestsellera „Mity II wojny światowej”, wybitni historycy, postanowili zająć się jej kontynuacją. "