Wędrówka za przestrzenią Wybrane hymny Rygwedy

Dziesiąty tom serii BIBLIOTEKA PRZEKŁADÓW ROSYJSKICH XVII–XVIII WIEKU Z LITERATURY STAROPOLSKIEJ jest poświęcony recepcji przekładu Historii o cesarzu Otonie – polskiej wersji popularnego romansu rycerskiego o cesarzu Oktawianie (Ottonie). Aby pokazać specyfikę rosyjskiego etapu dziejów tego interesującego utworu, we wstępnej części monografii przypomniano jego genezę i szczegółowo scharakteryzowano staropolską prozaiczną parafrazę niemieckiego romansu Eine schöne und kurzweilige Histori von dem Keyser Octaviano, seinem weib und zweien sünen autorstwa Wilhelma Salzmanna. Ustaliwszy najbardziej prawdopodobne źródło rosyjskiego przekładu, za jakie uznano siedemnastowieczną edycję Historii o cesarzu Otonie, podjęto w oparciu o zachowane odpisy przekładu (których liczbę zweryfikowano) próbę oceny strategii translatorskiej anonimowego autora. Porównanie polskiego oryginału z przekładem ujawniło, że starał się on zachować fabułę i wszystkie osobliwości kompozycji pierwowzoru, jednak nie ustrzegł się błędów wynikających z interferencji językowej. Osobliwością przekładu jest wyraźnie rzucające się w oczy wielosłowie, którego przyczyną bywają kłopoty ze znalezieniem rosyjskiego jednowyrazowego ekwiwalentu polskich leksemów i skłonność tłumacza do maksymalizacji określeń.
Rękopiśmienna forma transmisji staroruskiego przekładu Historii o cesarzu Otonie (w odróżnieniu od petryfikującego polski tekst druku) wpływała na pojawianie się w kolejnych odpisach mniejszych bądź większych odstępstw od pierwowzoru, ale równocześnie stwarzała doskonałą okazję do samodzielnych amplifikacji bądź redukcji motywów zbędnych z punktu widzenia kopisty-redaktora, ujawniających jego upodobania estetyczne i świadome dążenie do stworzenia na kanwie wielowątkowego oryginału swojej niepowtarzalnej wersji głównego wątku romansu. Analiza zachowanych odpisów pozwoliła wyodrębnić ponad dziesięć redakcji i wariantów przekładu romansu końca XVII – XVIII w., adaptacje teatralne i oryginalne przetworzenia romansowej fabuły w historie budujące, czyli Opowieść o carycy i lwicy oraz Opowieść o rzymskim cesarzu Antonie.
Ponieważ tekst staroruskiego przekładu Historii o cesarzu Otonie nigdy dotąd nie był publikowany, a znajomość jego odpisów wśród badaczy jest znikoma, w drugiej części monografii zamieszczono transkrypcje czterech rękopiśmiennych redakcji przekładu oraz teksty towarzyszących romansowi historyjek o niezwykłej płodności, tj. Historię o zacnej płodności, Historię o grabinej Altdorfskiej i powiastkę o Małgorzcie Wierzbosławskiej, która «jednym rodzeniem żywych dziatek trzydzieści i sześcioro porodziła ». Nadto opublikowano oryginalną rosyjską Opowieść o rzymskim cesarzu Antonie z początku XVIII w. i nigdy wcześniej nie wznawianą Bajkę o dwóch carewiczach ze zbiorku Opowiadacz bajek rosyjskich (1787), będącą pierwszą drukowaną parafrazą romansu o cesarzu Otonie.

Opowieść jest kobietą. Zamkniętą w audialnej ekspresji, w historii, snutą brzmiącym słowem, muzyką i ciszą. Otwartą na udźwiękowione świadectwo i utrwalenie pamięci. „Już nie Żydowica, a ocalona”. Kobiety w Holocauście z perspektywy radiowych narracji artystycznych to monografia o kobiecym doświadczeniu Zagłady. Napisana z myślą o głosach stłumionych, którym audialne reportaże i słuchowiska radiowe pozwoliły wybrzmieć.
Radiowe reportaże artystyczne oraz teatr wyobraźni skupiające w swym centrum Zagładę stanowią doskonały sposób na intymne opowiadanie o „epoce pieców”. Prezentowana książka to analiza audialnych tekstów kultury, ich środków artystycznego wyrazu oraz próba odnalezienia wspólnego pola badawczego dla radio studies i women studies. Monografia stanowi konsekwencję wniosków i refleksji obecnych w poprzedniej publikacji Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej (WUŁ 2020).
*
Monografia bez wątpienia zasługuje na wydanie ze względu na nowatorski, pionierski charakter i rzetelność przeprowadzonych analiz oraz interpretacji. Wraz z poprzednio opublikowaną książką […] stanowić będzie znaczący wkład w dziedzinę badań radioznawczych związanych ze świadectwami przeżyć żydowskich kobiet w obozach Zagłady.
Z recenzji prof. dr hab. Barbary Zwolińskiej
Autorki znają doskonale najnowszy stan badań i powołują się nawet na publikacje, które wolno uznać za nowości wydawnicze. Analizowany temat znają doskonale, a jeśli – zachowując wszelkie wymogi naukowe – potrafią również zainteresować czytelnika nieprofesjonalnego, to jest to wielką zaletą przedstawionego tekstu. Mam nadzieję, że tak się właśnie stanie, iż zdoła on zainteresować różnych odbiorców. Książka naukowa powinna być czytana nie tylko przez naukowców reprezentujących określoną specjalizację, ale – zwłaszcza w przypadku takiego tematu – docierać również do szerszej publiczności.
Z recenzji prof. dr. hab. Jana Tomkowskiego

Nr 1 (1): Rozprawy i artykuły: Inne życie historii (w literaturze). Prezentacje: Darek Foks Redaktor naczelny – Adam Dziadek Red. materiałów w części „Inne życie historii (w literaturze)” – Krzysztof Uniłowski Rozprawy zamieszczone w pierwszym tomie nowego czasopisma śląskiej polonistyki koncentrują się wokół tematu: Inne życie historii (w literaturze). W odpowiedzi na tak zadany temat autorzy artykułów przywołali między innymi takie oto nazwiska: Michel Foucault, Ignacy Kraszewski, Henryk Sienkiewicz, Emil Zola, Jacek Bocheński, Teodor Parnicki, Krzysztof Kamil Baczyński, Julia Hartwig, Joe Kubert, Art Spiegelman. Bohaterem części zatytułowanej Prezentacje jest Darek Foks. Prócz próbki jego twórczości znalazły się w tym dziale: rozmowa o pisarstwie Darka Foksa, artykuł poruszający kwestię poezji Foksa i jej roli w „uświadamianiu zmian, jakim podlega pozycja sztuki w późnokapitalistycznych społeczeństwach”. Ponadto w tomie wyróżniono część Archiwalia (gdzie znalazło się opracowanie noszące tytuł Cenzura a powieści Teodora Parnickiego), oraz działy: Recenzje i omówienia (tu m.in. recenzje Ciał Sienkiewicza Ryszarda Koziołka i Życia na miarę literatury Michała Pawła Markowskiego) oraz Kronika.

Czasopismo naukowe „Wortfolge. Szyk słów”, wydawane przez Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ukazuje się raz w roku w wersji drukowanej i elektronicznej. Niemiecko-polski tytuł oznacza, że periodyk stawia sobie za cel nie tylko przedstawianie i upowszechnianie problemów literatury, języka i kultury niemieckojęzycznego obszaru językowego, lecz także pośredniczenie w wymianie myśli między humanistyką niemiecką i polską oraz komparatystyczne podejście do prezentowanych zagadnień. Czasopismo ma charakter interdyscyplinarny, ale pozostanie wierne podstawowym obszarom filologii: językoznawstwu i literaturoznawstwu. Skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli humanistyki uniwersyteckiej oraz wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i językiem niemieckim.

Książka jest zbiorem artykułów podejmujących problematykę recepcji mitologii klasycznej w literaturze staropolskiej (XVI-XVII w.). Zawiera zarówno teksty wcześniej drukowane, dokumentujące wieloletnie studia autorki nad zagadnieniem, jak i prace nowe. Tytułowy cytat wskazuje na część II wydawnictwa poświęconą mitologizmom w wybranych obszarach barokowej literatury religijnej. Na materiale m. in. pastorałek dramatycznych i kaznodziejstwa autorka pokazuje, jak elementy tradycji antycznej funkcjonują w literaturze szkolnej, popularnej oraz użytkowej, a przede wszystkim zupełnie odmiennej pod względem ideowym.

Na pozostałe części książki składają się studia określające rolę mitologii oraz formy jej wykorzystania w twórczości autorów renesansowych: Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego (część I) oraz ukazujące problematykę z perspektywy kształtowania języka poetyckiego: motywy mitologiczne w strukturze toposów, ich rola w poetyckim „kodowaniu” oraz w dyskursie miłosnym (część III).

Sytuacja społeczno – gospodarcza, w jakiej powstała niniejsza publikacja, przejdzie do historii. Świat zdominowany przez COVID-19 stał się uzależniony od działań i relacji wirtualnego świata. Współczesny człowiek otoczony nowoczesnymi technologiami, w tym zaanektowanymi przez media, zmienia sposób funkcjonowania w społeczeństwie XXI wieku. Technologie kształtują nowe wzorce społecznych zachowań, głównie przez szybkie zmiany ludzkich relacji informacyjnych. Ogólnodostępność cyfrowa pozwoliła na sprawniejszą komunikację i systematyczne wzbogacanie zasobów informacyjnych. Korzystamy z nich intuicyjnie, nie zawsze rozumiejąc perswazyjne mechanizmy barwy ich wpływu na nasze życie.
Technologie mediowe są tym elementem technologii pokolenia cyfrowego, które zdominowały i zmodyfikowały życie współczesnego człowieka. Nowy ekosystem medialny coraz częściej staje się wirtualnym otoczeniem generującym skuteczne bodźce, na które często bezkrytycznie, reagują ludzie. Sposoby konsumpcji mediów, możliwości weryfikacji ich przekazów stały się kopalnią wiedzy o użytkownikach, kreując trendy i style życia pokoleń użytkowników.
Umiejętność pozyskiwania i analizowania informacji z różnych źródeł danych o dużej objętości (Big Data) obejmujących problematykę światowych i polskich trendów w zakresie B+R+I, przyczyniły się do przemiany w mediach tradycyjnych, tworząc nowe źródła informacji, skutecznie kształtując typy użytkowników o nowych potrzebach, motywacjach i zachowaniach.
Widoczna, niemal bezkrytyczna akceptacja nowych, cyfrowych mediów diametralnie zmieniła wszystkie tradycyjne formy dystrybucji informacji. Stworzyło to konieczność podejmowania nowatorskich, kompleksowych badań z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury badawczej stosowanej – co niezwykle istotne – z interdyscyplinarną analityką. Zrozumienie i wyjaśnienie złożonych problemów i zjawisk, towarzyszących nowym mediom, wymaga nowatorskiej metodologii, adekwatnych narzędzi i szerokiej, interdyscyplinarnej interpretacji wyników prowadzonych badań nad mediami.
Dostrzegając zapotrzebowanie na efekty badań, nad wspomnianym mariażem wirtualnego świata z nowymi technologiami informacyjnymi, w środowisku społeczno-gospodarczym, Katedra Technologii Informacyjnych Mediów prezentuje kolejny zbiór dokonań młodych naukowców. To oni – przedstawiciele i użytkownicy cyfrowego świata, bacznie obserwując otaczającą rzeczywistość, wyłuskują z niej to co szczególnie istotne, innowacyjne i nowatorskie. Wykorzystują do tego celu najnowsze technologie i narzędzia, szczególnie analizując duże ustrukturyzowane i nieustrukturyzowane światowe zasoby informacyjne, a także własne autorskie badania.
Efekty pracy młodych badaczy prezentuje czwarty tom Antologii Tekstów Katedry Technologii Informacyjnych Mediów. Jest on prezentacją zainteresowań absolwentów kierunku Logistyka Mediów, punktem zwrotnym w relacjach biznesowych oraz informacją dla pracodawców dotyczącą wiedzy, umiejętności i możliwości badawczych osób zasilających rynek pracy związany z komunikacją i nowymi mediami. Zapewne będzie on, na podobieństwo poprzednich tomów, uzupełnieniem, inspiracją, punktem wyjścia dla dalszych badań naukowych podejmowanych przez młodych adeptów nauki.
Uzupełnienie publikacji stanowią materiały z cyklicznych konferencji organizowanych przez członków Katedry, realizowane projekty w sektorze B+R+I oraz nowo otwarte studia Zarządzanie Big Data.
We współczesnym, usieciowionym świecie, bogatym w zetabajtowe zasoby informacyjne, prezentowane badania spotykają się z niesłabnącym zainteresowaniem świata biznesu. Oczekuje on rzetelnej diagnozy zasygnalizowanych w tomie problemów wpływających na społeczną wymianę informacji.