Wenus z Drohobycza

Książka stawia sobie za zadanie ujęcie twórczości powieściowej J.M. Coetzeego od innej strony, niż większość krytyków ma w zwyczaju. Zwykłą praktyką, do której zresztą pisarstwo to zachęca, jest jego ogląd z pozycji „humanistycznej”, krytykującej nadużycia kolonializmu i konfrontującej przemoc z problemami egzystencjalnymi Człowieka na drodze do Prawdy i samorealizacji. Mimo że w dzisiejszym świecie autorytet uniwersaliów, takich jak Człowiek i Prawda, został mocno nadszarpnięty, gdyż może być postrzegany jako zawsze służący czyimś interesom, wydaje się, że Coetzee stworzył na swój użytek metodę pisarską, w której podstawowe cechy powieści humanistycznej mogą być zachowane, a która jednocześnie stara się bronić przed zarzutami uwikłania w grę przemocy i interesów.

By pokazać polityczne, narracyjne i egzystencjalne konsekwencje postaw przyjętych przez bohaterów tego rodzaju uwspółcześnionej wersji powieści humanistycznej, w książce poddano analizie siedem powieści Coetzeego, a zawarte w nich przesłanki dyskursu humanistycznego zostały skonfrontowane z wybranymi koncepcjami teorii psychoanalitycznej, w szczególności Jacques’a Lacana, oraz ich polityczną aplikacją dokonywaną przez Slavoja Žižka.

Drugie wydanie książki zostało wzbogacone o rozdział omawiający trzy pseudoautobiograficzne powieści Coetzeego oraz rozdział poddający analizie jego "Żywoty zwierząt", rodzaj metafikcji poświęconej prawom zwierząt.

Autorka nie tylko rekonstruuje biografie trzech autorów (Konstantego Krumłowskiego, Edmunda Biedera i Józefa Wiśniowskiego) i przybliża ich najważniejsze utwory, lecz także poszerza formułę krakowskiego modernizmu o zjawiska zmarginalizowane.

Dwanaście studiów poświęconych emigracyjnym narracjom tożsamościowym w twórczości takich poetów, jak Stanisław Baliński, Marian Czuchnowski, Józef Łobodowski, Jerzy Pietrkiewicz czy Bronisław Przyłuski. Autora interesują drogi, jakimi poruszają się oni w poszukiwaniu poetyckiej „mowy wygnańczej”, to, jak odnajdują idiom poetycki zdolny unieść bagaż doświadczeń gromadzonych przez lata emigracji oraz jak kształtują „język wygnania” osadzony w odmiennych kręgach tradycji. Taka perspektywa oglądu emigracji/wygnania pozwala interpretować doświadczenia polskiej literatury nie tylko przez pryzmat polityki i historii, ale także stałego konstruktu ludzkiej kondycji.

It is a major contribution to scholarship on Lobo Antunes that sheds light on questions of trauma and madness in his early novels, correspondence, and more recent short fiction by bringing to the fore Lobo Antunes’ experiences of, and reflections on, his roles as a veteran and a psychiatrist, as well as the considerable impact these experiences had in his writing. (...) The study represents, in my opinion, a very important contribution not only to studies in Portuguese and Portuguese-language literature, but to the area of Health Humanities as well. It will also be of interest to scholars working on the representation of violence and conflict, on post-imperialism, Comparative or World literature. (...) The monograph presents a clear and well-structured argument, which methodically addresses the corpus: correspondence and short fiction in the first three chapters, more closely linked to the biographical dimensions explored; Antunes’ first three novels in the final chapters. It does so while refining the critical lens so as to take into account the overlapping, interweaving dimensions of Lobo Antunes as a writer, a soldier and a psychiatrist.

dr Rui Miranda, University of Nottingham, UK

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (1), ISSN 2720-1104



Autor książki "Aleksander Wat: forma życia. Studia o pisaniu, doświadczeniu, obecności" koncentruje się na zagadnieniach szczególnego doświadczenia pisania twórczego, które polega na nietypowej wspólnocie i zestroju egzystencjalnych i tekstowych struktur. Literatura jest tu rozumiana przede wszystkim jako formacja i forma życia. Pierwsza część książki opisuje kategorię doświadczenia w nowoczesności ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia pisania jako praktyki kształtowania obecności i podmiotowości. Dwie następne części prezentują skrupulatną lekturę oraz interpretacje dwóch ważnych dzieł Aleksandra Wata ("JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka" oraz "Pieśni wędrowca"). Ostatnia część książki zawiera rekapitulację i konkluzje rozważań.

Prezentowana książka to studium poświęcone interpretacji liryki Zdzisława Stroińskiego, który razem z Krzysztofem Kamilem Baczyńskim, Tadeuszem Gajcym i Andrzejem Trzebińskim należy do cenionych poetów generacji wojennej (1939-1945).
Autor analizuje dziewięć wierszy rytmicznych, stanowiących według niego cykl liryczny, pokazujący stan świadomości ówczesnych młodych ludzi, prawdę o pokoleniu młodzieży, której wkraczanie w dorosłość splata się z wybuchem wojny. Autor ukazuje także związki liryki Stroińskiego z polską poezją patriotyczną po 1795 roku i wierszami rówieśników poety (głównie z Tadeuszem Gajcym). Udowadnia obecność tragedii pokolenia wojennego w analizowanym cyklu. Pokazuje, że wiersze te zderzają patriotyczne ideały z przeszłości z okrucieństwem czasu wojny, zawarte jest w nich tragiczne połączenie powszedniości i metafizyki, dominująca świadomość samotności i zdrady, ale też wiara w potrzebę podejmowania decyzji na własną odpowiedzialność w sytuacji bezsilnej walki o zachowanie tożsamości narodowej.

Recenzje książki ukazały się w czasopismach:
„Gazeta Uniwersytecka UŚ” # 5 (185), luty 2011, s. 29 (A. NĘCKA: Stroiński na nowo (od)czytany
„Forum Akademickie” 2011, nr 6, s. 71 (A. PALICKA: Tragizm buntu – dostępna pod adresem: www.forumakademickie.pl)
„Śląsk” 2011, nr 12, s. 72 (D. OPACKA-WALASEK: Stroiński, Ananke i Kisiel – dostępna pod adresem: www.alfa.com.pl)
„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego”, z. 70. Seria Filologiczna. Historia Literatury 6: Tematy i Konteksty. Red. J. Pasterska. Rzeszów 2011, s. 367-371 (Z. OŻÓG: Zdzisław Stroiński i jego liryka).