Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne kulturowe i edukacyjne

Onegdaj, czyli kiedy? Jak wymawiać dżem i budżet? Czy emocje mają liczbę pojedynczą?
Profesor Jerzy Bralczyk odpowiadał na te i inne pytania w cyklicznej audycji radiowej Słowo o słowie w wielu rozgłośniach regionalnych. Odpowiedzi były niejednokrotnie rozbudowane i często miały charakter krótkich felietonów poświęconych interesującym zagadnieniom dotyczącym polszczyzny. Utrwaliliśmy je w kolejnej publikacji Dwa słowa o słowach (to kontynuacja poradnika Słowo o słowie z 2009 roku).

Książka zawiera 250 pytań i odpowiedzi. Jej walorem jest to, że pytania i odpowiedzi zostały spisane i zredagowane tak, aby zachować styl właściwy językowi mówionemu.

Niepowtarzalny gawędziarski styl wypowiedzi Profesora, styl często z przestawnym szykiem wyrazów, mistrzowskie operowanie słowem i błyskotliwe poczucie humoru – wszystko to sprawia, że odpowiedzi, a także i pytania z komentarzami Profesora, czyta się z dużą przyjemnością (czasem nawet z rozbawieniem) nie tylko dla wiedzy.
z Przedmowy
Aleksandra Kubiak-Sokół

Jarosław Iwaszkiewicz uczynił przemijanie, starość i śmierć jednym z najważniejszych tematów swojej twórczości. Mimo to ów obszar zainteresowań pisarza pozostaje wciąż niedostatecznie zbadany. Ową lukę próbuje wypełnić książka Józefa Majewskiego. Zawiera ona wielowątkowe, bogate w odniesienia kulturowe i mitologiczne komentarze do kilku – jak dowodzi autor – „eschatologicznych” opowiadań Iwaszkiewicza („Panny z Wilka”, „Sny”, „Ogrody”, „Sérénité”) oraz słynnej „Uranii” – ostatniego wiersza poety, stanowiącego kulminację i podsumowanie jego ponadsześćdziesięcioletnich rozmyślań nad przemijaniem i śmiercią.

Książka Damiana Gocoła […] to znakomity przewodnik po nurtach badań poświęconych historii mówionej. Autor z naukową precyzją i popularyzatorską swadą rekonstruuje kolejne etapy kształtowania się tej specyficznej dyscypliny znajdującej się na pograniczu historii, archiwistyki, socjologii, folklorystyki, memorologii humanistycznej a zajmującej się gromadzeniem i badaniem danych na temat przeszłości pozyskiwanych za pomocą nagrywania wypowiedzi osób, które opowiadają o swoim życiu. […] Porządek opisu rozwoju praktyki i teorii historii mówionej wyznacza w książce autorska periodyzacja, dzięki której chronologicznie obserwujemy kolejne etapy działalności i przedmiotu zainteresowania badaczy tekstów mówionych. Przedstawione w książce wieloaspektowe i wielowątkowe omówienie dziejów historii mówionej jest wartościowe nie tylko ze względu na swój wymiar sprawozdawczy. Dla wielu współczesnych działań naukowych i społecznych może stać się wartościową inspiracją. Prof. dr hab. Aleksandra Niewiara Uniwersytet Śląski w Katowicach

Nowe wydanie książki Prof. Jerzego Bralczyka i Michała Ogórka, o której Wojciech Młynarski napisał, że to "przecudownie rozrzucona kartoteka przemian obyczajów, losów ludzi, losów kraju" daje po siedmiu latach możliwość sprawdzenia, co się zmieniło. Również samym autorom, którzy z wielkim niedowierzaniem obserwują i odnotowują zmiany, jakie zaszły w świecie i w nich samych. Niby samemu nie można postawić sobie diagnozy. Ale kto lepiej od nas wie, jak się czujemy?
Miłe Panie i Panowie bardzo mili,
utworzycie wielbicieli spory chórek,
gdy będziecie obcowali
z książką, którą napisali
świetni dwaj Panowie – Bralczyk i Ogórek.
Rozmawiają jasno, mądrze i z humorem
i przykładów odnajdziecie tu bez liku,
jak przemiany obyczaju,
losy ludzi, losy kraju
przeglądają się w myśleniu i języku.
Lecz ten wątek to dopiero jest początek,
mnóstwo innych wątków w tej książeczce czeka,
moc anegdot, moc impresji,
czar aluzji, wdzięk dygresji,
przecudownie rozrzucona kartoteka.
Doceń też, jak ważną rzeczą jest rozmowa,
dialog erudycją oraz żartem tchnący,
potwierdź, że wśród ścian zaciszav ciągle się znajduje nisza,
skromna nisza przeznaczona dla myślących…
Wojciech Młynarski

Jednym z podstawowych składników historii recepcji piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce jest rozwijana na przestrzeni wieków – z różną dynamiką – twórczość przekładowa. Jej całościowy opis oraz szczegółowa analiza wymaga zebrania, zaprezentowania i skomentowania danych bibliograficznych na temat istniejących tłumaczeń przedmiotowego piśmiennictwa. Temu właśnie poświęcony jest kolejny tom „Series Ceranea”.
Bibliografia uwzględnia teksty powstałe i/lub funkcjonujące w kręgu Słowiańszczyzny obrządku wschodniego między schyłkiem IX a XXI wiekiem, które zostały przełożone na język polski z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, oraz redakcji (odmian lokalnych) języka cerkiewnosłowiańskiego. Opisem objęto zarówno utwory, których autorstwo jest możliwe do określenia, jak i piśmiennictwo anonimowe. Bibliografii towarzyszy kilkanaście analityczno-opisowych studiów szczegółowych.

Geniusz książki Simon tkwi w połączeniu globalnego, uogólnionego oglądu, potrzebnego do opisu wielkich przemian historycznych i mechanizmów kulturowych, z oglądem punktowym, lokalnym, który pozwala odsłonić czyjąś prawdę, stworzyć ciekawe studium przypadku. Przekład, jak pokazuje Simon, potrzebuje obu tych perspektyw badawczych. Książka imponuje erudycją i pomysłowością. Jako nieszablonowe studium wielojęzyczności oraz praktyki przekładowej i twórczej zachwyci nie tylko przekładoznawców, lecz również badaczy literatury i kultury. Z recenzji dr hab. Agaty Hołobut Sherry Simon proponuje wielokontekstową analizę relacji językowych istniejących we wspólnotach, jakie tworzą złożone pod względem komunikacji kulturowej wielkie organizmy miejskie: Kalkuta, Triest, Barcelona i Montreal. Jej uzupełnieniem są mapy i fotografie ukazujące obszary, gdzie wielojęzyczność i wielokulturowość nie prowadzą do wielkich konfliktów i wojen, lecz stanowią przestrzeń współżycia ludzi o różnym pochodzeniu i statusie społecznym, sferę nieustannego przełączania kodów i negocjowania znaczeń, które przekładają się na utrwalone i zinstytucjonalizowane formy wspólnej egzystencji. Badaczka świadomie rezygnuje z szerokiej perspektywy oglądu ustawianej w kategoriach narodowych, by skoncentrować się na makro- i mikrostrukturach miejskich i zaproponować wnikliwe analizy obserwowanej w ich ramach dynamiki przekładowej. Z recenzji dr. hab. Tomasza Bilczewskiego, prof. UJ Sherry Simon jest autorką licznych prac poświęconych szeroko rozumianemu funkcjonowaniu języka i pamięci w miastach – od Montrealu po Barcelonę, od Triestu po Kalkutę, we Lwowie i Czerniowcach. Jej ostatnie publikacje w tym zakresie obejmują Translation Sites. A Field Guide [Miejsca tłumaczenia. Przewodnik terenowy] z 2019 roku, Cities in Transation z 2012, czyli książkę stanowiącą podstawę niniejszego wydania, oraz Translating Montreal [Tłumacząc Montreal] z 2006 roku. Simon jest również autorką przełomowej książki Gender in Translation [Gender w przekładzie] z 1996 roku oraz esejów o kulturze Québecu. Członkini Royal Society of Canada i L’Académie des lettres du Québec. Pracuje na Uniwersytecie Concordia w Montrealu jako Distinguished Research Professor.