Wojna i Pamięć nr 3

Obecność na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO byłego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau musi skłaniać do głębszej refleksji. Wszak swym charakterem miejsce to przeczy całkowicie idei tworzenia wspomnianego wykazu, jest świadectwem najniższych instynktów ludzkich, niewyobrażalnego barbarzyństwa, odrzucenia wszelkich wartości i humanistycznej tradycji kulturowej. Zasieki z drutu kolczastego, wieże strażnicze, wszechobecne zakazy, baraki, komory gazowe i krematoria skupione na stosunkowo niewielkim terenie obozu, stanowią uwierającą bliznę zbiorowej pamięci – są symbolem okrucieństwa człowieka wobec człowieka w wieku XX.

Berlingowcy i ich skromny udział w Powstaniu Warszawskim wciąż budzą kontrowersje.
Mierząc się z uproszczonymi mitami, autor opowiada o tragicznych wydarzeniach, jakie miały miejsce w walczącej stolicy we wrześniu 1944 roku.
Czerniaków był wówczas jedyną dzielnicą z dostępem do Wisły zajętą przez powstańców. Zza rzeki miała przyjść wyczekiwana pomoc żołnierzy radzieckich i walczących u ich boku żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego.
Mimo zaciekłych ataków ze strony niemieckiej powstańcom udało się wytrwać na przyczółku do momentu zajęcia warszawskiej Pragi przez oddziały polskie i radzieckie. Jeszcze tego samego dnia na Czerniaków dotarli pierwsi żołnierze 3 Dywizji Piechoty, którzy otrzymali rozkaz wsparcia powstańców w walce z Niemcami. Zdaniem niektórych historyków Stalin, akceptując ten rozkaz, celowo wysłał polskich żołnierzy na pewną śmierć.
Na podstawie materiałów źródłowych i licznych wspomnień autor opisał zarówno sytuację powstańców na początku września 1944 roku, jak też zdobywanie warszawskiej Pragi przez żołnierzy 1 Dywizji Piechoty i walki żołnierzy 3 Dywizji Piechoty na przyczółku czerniakowskim. Równocześnie, jak zaznacza we wstępie, stara się rzucić nowe światło na wydarzenia, które przez ponad 70 lat nie doczekały się rzetelnego omówienia.

Mikołaj Łuczniewski – absolwent Akademii Obrony Narodowej, ukończył także studia z historii i archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Autor szeregu artykułów skupiających się na tematyce Wojska Polskiego na Wschodzie.

Kiedy przeciętny człowiek staje się oprawcą… Przejmujący reportaż historyczny o Victorze Capesiusie, uprzejmym przedstawicielu farmaceutycznym, który po wcieleniu do SS z czasem stał się głównym aptekarzem w Auschwitz. Opowieść o człowieku, który z obojętnością przeprowadzał selekcje nowo przybyłych więźniów, odmawiał wydawania chorym potrzebnych im leków i rozdzielał cyklon B używany w komorach gazowych – gromadząc przy tym fortunę ze zrabowanych kosztowności i wyrwanych złotych zębów. Po wojnie konsekwentnie wypierał się swoich zbrodni, próbował manipulować świadkami w czasie procesów i śmiał się w twarz ofiarom. W więzieniu spędził jedynie niewielką część zasądzonego wyroku i dożył spokojnej starości otoczony szacunkiem sąsiadów… Farmaceuta z Auschwitz to opowieść o tym, jak w szczególnych okolicznościach zwykły człowiek może się zamienić w potwora. Opierając się na zebranych dokumentach i relacjach świadków, autorka osadza historię Capesiusa w znacznie szerszym kontekście. Odsłania bliską współpracę koncernów chemicznych z hitlerowcami oraz kulisy powojennych, często nieudanych, rozliczeń zbrodni nazistowskich. Dokumentując życiorys Victora Capesiusa, Patricia Posner pokazuje czytelnikom przerażający świat chciwości, okrucieństwa i obojętności. Historia „farmaceuty z Auschwitz” szokuje i skłania do zawsze aktualnej refleksji nad „banalnością zła”. Mateusz Łabuz Założyciel portalu II wojna światowa www.wwii.pl Bardzo ważna książka. Rabin Abraham Cooper, Centrum Szymona Wiesenthala Szokująca, odkrywcza i wciągająca lektura. Od tej książki nie można się oderwać. To kamień milowy w badaniach historycznych nad II wojną światową i Holokaustem Damien Lewis, autor The Nazi Hunters Za tą pięknie napisaną opowieścią o przerażającym, choć mało znanym, obliczu Holokaustu, stoją rozległe badania archiwalne. Doskonały język Patricii Posner sprawia, że „Farmaceuta z Auschwitz” trzyma w napięciu od pierwszej strony, a opisane w nim wydarzenia zostają z czytelnikiem na długo. Andrew Roberts, autor The Storm of War Patricia Posner (właściwie Trisha Posner) – amerykańska dziennikarka brytyjskiego pochodzenia. Współpracowała ze swoim mężem, Geraldem, przy pisaniu licznych książek z gatunku literatury faktu, w tym biografii doktora Josefa Mengele zwanego Aniołem Śmierci. Publikowała artykuły w takich czasopismach, jak „The Huffington Post”, „Salon” i „The Daily Beast”.

Po napaści na Polskę w 1939 roku hitlerowcy utworzyli getta w miastach i miasteczkach w całym kraju. Funkcją tych zamkniętych sektorów była izolacja ludności żydowskiej. Były one nazywane Judischer Wohnbezirk lub Wohngebiet der Juden (dzielnicami żydowskimi). Publikacja zawiera wyjątkową kolekcję zdjęć wykonanych w czasie wojny przez niemieckich żołnierzy, którzy amatorsko zajmowali się fotografią. Dokumentują one powstanie gett, surowe i pogarszające się warunki życia ich mieszkańców, a także desperackie próby stawiania oporu i ich brutalne zduszenie, aż do finalnego wysiedlenia pozostałych przy życiu Żydów do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady.
Sceny miejskiego życia, których pozorna normalność przejmuje dreszczem, ustępują z czasem obrazom barbarzyństwa, którego dopuszczali się naziści. Zdjęcia opatrzono szczegółowymi komentarzami, jednak nie potrzeba słów, by dotarło do nas najważniejsze przesłanie książki: że na moralną katastrofę Holokaustu składały się tragedie konkretnych, zwyczajnych ludzkich istnień. Szczególnie dobitne okazują są rzadkie, kolorowe fotografie zamieszczone na końcu albumu. Ich zaskakująca bezpośredniość uzmysławia nam, że te dramatyczne sceny rozgrywały się na ulicach polskich miast zaledwie kilka dekad temu. Publikacja zawiera drastyczne fotografie i nie jest zalecana dla niepełnoletnich odbiorców.

Jedenaście wywiadów, jedenaście bohaterek
i bohaterów, którzy przeżyli okupację, getta, obozy –Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück, Majdanek, Stutthof, Bergen-Belsen.
W każdej rozmowie przewija się motyw dbania o wygląd jako bardzo ważny czynnik zachowania godności w sytuacjach granicznych.

Oprócz tego dwadzieścia fotografii i dwadzieścia mikrohistorii o przedmiotach i obrazach, które pokazują wojnę od strony osobistego doświadczenia codzienności, materialności, płci, ciała i stroju.

Karolina Sulej, autorka książki Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady, znów pokazuje przemilczane do tej pory aspekty życia
w czasie II wojny – życia mimo wszystko.

Opracowanie niniejsze jest kolejnym hołdem i wyrazem pamięci wobec ofiar rozstrzelanych na dziedzińcu bloku nr 11 pod Ścianą Straceń, tym razem przede wszystkim wobec więźniów politycznych, głównie Polaków. Autorzy spełniają w ten sposób testament byłego więźnia KL Auschwitz – Zygmunta Gaudasińskiego (nr 9907), który mówił ponad dwadzieścia lat temu o opracowaniu „Złotej Księgi” z nazwiskami rozstrzelanych pod Ścianą Straceń, a co urzeczywistniło się dopiero teraz w powstaniu niniejszej publikacji. Przy opracowywaniu zawartych w tej publikacji tekstów i ponad 1300 biogramów byłych więźniów, którzy zostali rozstrzelani pod Ścianą Straceń w latach 1941-1943, autorzy korzystali z archiwalnych zbiorów Muzeum Auschwitz-Birkenau, a także ze znajdujących się w tym archiwum relacji i wspomnień byłych więźniów. Są w tej publikacji udokumentowane przykłady okrucieństwa i bezduszności oprawców SS wobec więźniów oczekujących w bloku nr 11 na rozstrzelanie, a zarazem wstrząsające metody ich mordowania pod Ścianą Straceń. Ponadto na końcu tego tragicznego wykazu oddzielnie są wymienieni więźniowie zabici w bunkrach i w umywalni na parterze w bloku nr 11, a także więźniowie z bunkrów w KL Auschwitz II-Birkenau straceni podczas egzekucji 9 listopada 1943 r., kiedy to zaprzestano już rozstrzeliwań pod Ścianą Straceń. Są to wykazy niepełne opracowane przez autorów tej publikacji na podstawie częściowo zachowanych dokumentów obozowych.

Jerzy Klistała, ur. 1935 r. w Rybniku, debiutował publikacja o historii KL Auschwitz w styczniu 1999 r. w miesięczniku społeczno-kulturalnym "Śląsk". Od tego czasu niemal w każdym roku wydawał publikacje poświęconą pamięci ofiar hitlerowskiego okupanta z lat 1939-1945. Obecne opracowanie jest dwudziestą pierwszą pozycją wydawniczą.
Osobiście doświadczył skutków terroru hitlerowskiego - jego Ojca zamordowano w KL Auschwitz za przynależność do organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK.
Stało się inspiracją do podjęcia przez niego próby uzupełnienia relacji historycznych dotyczących działalności organizacji konspiracyjnych w latach 1939-1945 - ku pamięci o patriotach wiernych ideałom " Bóg, Honor, Ojczyzna"!

Adam Cyra - historyk ur. w Krakowie 27 marca 1949 r. W 1972 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i podjął pracę w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. W 1996 r. na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach obronił pracę doktorską pt. "Rotmistrz Witold Pilecki (1901-1948). Życie i działalność na tle epoki".
Jest autorem kilkunastu książek oraz kilkuset artykułów poświęconych historii KL Auschwitz. Wieloletni pracownik naukowy Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. od 2012 r.