Wokulski w Paryżu

„Enactments of Life”: The Short Stories of Nadine Gordimer stanowi pierwsze studium w całości poświęcone opowiadaniom południowoafrykańskiej noblistki Nadine Gordimer, które omawiane są w kontekście jej powieści, esejów, artykułów, wywiadów i materiałów archiwalnych. Opowiadania Gordimer mogą być postrzegane jako tytułowe „odgrywania życia” (enactments of life) ukazujące prawdę zarówno historyczną, jak i osobistą o ludziach żyjących w RPA w czasie apartheidu i późniejszych przemian demokratycznych. Poprzez szczegółową analizę opowiadań noblistki, od jej wczesnych utworów aż po ostatnie, książka ukazuje rozwój polityczny i artystyczny pisarki, której twórczość literacka trwała ponad siedem dekad.

Monografia poświęcona jest zagadnieniom relacji między osobistą wiarą pisarza a oficjalnym prawosławiem, traktowanym jako jeden z filarów Imperium Rosyjskiego. Pozycja Leskowa jest tu przedstawiona przede wszystkim poprzez pryzmat jego utworów publicystycznych osadzonych w kontekście historyczno-społecznym, na tle ówczesnych dyskusji prasowych i wypowiedzi znanych działaczy religijnych, jak np. Lew Tołstoj czy metropolita Filaret (Drozdow). Pozwala to dostrzec związek poszukiwań duchowych Leskowa z kształtującą się religijnością nowoczesną i zmianami zachodzącymi w Kościele, wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy Leskowem i jego współczesnymi, prześledzić ewolucję poglądów pisarza.

******

“I am no enemy of the Church, but her friend… and a convinced Orthodox”. Ecclesiastical issues in Nikolai Leskov’s journalistic works

The book contains analysis of the way of presenting issues essential for the life of the Orthodox Church in the 19th-century Russia in Nikolai Leskov’s journalistic works. Writer’s literary output is discussed in its historical and social context, against the background of contemporary press discussions. It reveals a bond between his spiritual quest, the emerging modern religiosity and changes taking place in the Church. It also allows to highlight similarities and differences between Leskov and his contemporaries and to trace the evolution of the writer’s views.

Sous la rédaction de Ewelina Szymoniak, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Andrzej Rabsztyn, Zuzanna Szatanik



Kolejny numer czasopisma obejmuje artykuły napisane w języku francuskim, hiszpańskim, włoskim i angielskim. Tematem przewodnim tomu zatytułowanego Insularia jest literatura wysp będących dawnymi koloniami angielskimi, francuskimi i hiszpańskimi. Pomimo zrozumiałych lokalnych różnic charakteryzuje ją „kreolskość”, wyrażająca się często językiem, będącym syntezą języka kolonizatora i języka ludności skolonizowanej, ale też wielokulturowością zamkniętą na stosunkowo niewielkim obszarze insularnym. W zbiorze oprócz tekstów podejmujących ten zasadniczy nurt zamieszczono także artykuły, w których zagadnienie wyspiarskości traktowane jest w sposób metaforyczny.

W stałej części Comptes rendus znalazły się nadesłane do Redakcji lub przez nią zamówione omówienia wybitnych prac literaturoznawczych z ostatnich dwóch lat.

Praca jest pierwszą w Polsce monografią poświęconą pątniczej spuściźnie Andrzeja Murawjowa, pisarza, poety, teologa, działacza kościelnego oraz państwowego. Podjęto w niej próbę przedstawienia trzech kolebek chrześcijaństwa: Jerozolimy, a więc miejsca narodzin tej religii, celu pierwszej peregrynacji poety, który określił jego dalsze życie osobiste i pisarskie; Rzymu, serca katolicyzmu, co stwarzało możliwość zaprezentowania stosunku Murawjowa do tej konfesji; oraz Kijowa, kolebki chrześcijaństwa Słowiańszczyzny Wschodniej.

Celem Autorki nie jest szczegółowe przedstawienie kolejnych szkiców wchodzących w skład poddawanych analizie utworów, ale ich całościowa interpretacja na tle bogatych tradycji pielgrzymkowych w Kościele wschodnim i zachodnim oraz wykazanie, że peregrynacje były dla Murawjowa doświadczeniami o charakterze psychosomatycznym.

Annie Proulx należy do grona najważniejszych współczesnych pisarzy amerykańskich związanych z nurtem literatury regionalnej. Urodziła się w 1935 roku w Norwich w stanie Connecticut. Przed swoim debiutem literackim, na początku lat 80. na łamach czasopisma Esquire, wydała kilka poradników, m.in. ogrodniczych. W 1988 roku ukazała się jej pierwsza książka - tom krótkiej prozy Pieśni serca i inne opowiadania, a cztery lata później pierwsza powieść Pocztówki. Literacki dorobek Proulx obejmuje pięć powieści, cztery zbiory opowiadań i jedną książkę wspomnieniową. Na kanwie jej utworów powstały dwa głośne filmy kinowe - Kroniki portowe (2001) i Tajemnica Brokeback Mountain (2005) - oraz serial telewizyjny Drwale (2020). Proulx jest laureatką nagrody Pulitzera, National Book Award i PEN/Faulkner Award.

W wymiarze filozoficznym i egzystencjalnym pisarstwo Proulx sytuuje się w tradycji naturalizmu. Człowiek w jej prozie to byt biologiczny, nierzadko albo w pewien sposób ograniczony przez czynniki fizyczne, albo napędzany przez bodźce, nad którymi nie ma kontroli. Pisarka z reguły portretuje przedstawicieli nizin społecznych, ludzi niemających już sił, by próbować przełamać impas, w jakim się znaleźli. Jak najdalszy od idyllicznych sentymentów sposób pisania o doświadczeniu miejsca osadza jej twórczość w nurcie tzw. nowego regionalizmu. Proulx wywraca na nice pastoralne konwencje opisu krajobrazu, pokazując, jak degradujące dla ludzkiej psychiki bywa ciężkie życie pośród pięknej przyrody. Obserwuje zarazem procesy utowarowienia kultury regionalnej, odbierając je jako symptomy niebezpiecznej tendencji ery globalizacji.

The philosophical underpinnings and existential implications of Annie Proulx’s fiction situate it in the tradition of literary naturalism. The writer portrays characters from the lower social classes, people who are unable to overcome the impasse in which they have found themselves. Far from idyllic sentiments, Proulx’s approach to the experience of place connects her to the writers associated with so-called new regionalism. She shows the degrading influence of the life amidst beautiful natural surroundings on individual human psyche. Proulx looks closely at the processes of the commodification of regional culture and interprets them as symptoms of a dangerous global tendency.

Dominantą, która spaja pola badawcze książki, jest hermeneutyczna komparatystyka. Autorka zaprasza do budowania mostów między przestrzenią wyobrażoną w świecie literackim a światem przeżywanym w przestrzeni rzeczywistej. Nie o literaturę chodzi, lecz o człowieka i o prawdę bycia. Dlatego spośród trzech głównych słów kluczy pierwszym i najważniejszym jest tu „przestrzeń antropologiczna”. W niej odbija się echem każdy przejaw naszych dokonań, a jako atrybuty towarzyszą jej: „ethos” i „katharsis”...