Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów Autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Sztuka współczesna jest świadectwem kreatywności, różnorodności i dynamiki naszych czasów. Chociażby dlatego powinniśmy ją zachować. Ale jak? Dzieło przestało być jedynie fizycznym „obiektem”, stało się hybrydą znaczeń, relacji i procesów, przekraczając utarte reguły. Przewartościowaniu uległy też kwestie autorstwa, reprodukcyjności i trwałości. Teoria i praktyka konserwatorska, wypracowywane na potrzeby sztuki dawnej, są niewystarczające. Najbardziej radykalną sztuką, której to dotyczy, jest sztuka instalacji – owo tytułowe „duże dzieło sztuki” (pierwsza słownikowa definicja, Oxford 1969). Czy dzieło, w którym wymienia się niektóre bądź wszystkie „oryginalne” elementy, jest jeszcze tym samym dziełem? Kto i jak ma prawo to robić? Jak traktować replikę, rekonstrukcję, czy emulację? Co zrobić, by tak kompleksowe realizacje pozostały autentyczne i co to oznacza? W książce określono, jak autentyzm warunkował wartość dzieł sztuki i formę ich zachowania dawniej i dziś. Opisano, czym jest sztuka instalacji, jej genezę, historię i charakter. To próba odpowiedzi na pytania, dlaczego i w jaki sposób zachować sztukę współczesną, z nakreśleniem podstaw teoretycznych, nowatorskich metod badawczych oraz podaniem konkretnych strategii opieki i konserwacji.

The seminar organised in Wilanów on 16-17 May 2017 by ICOM Europe and ICOM Poland entitled Planning an extended museum: cultural & natural heritage – society – economy – land & townscape, was the result of one of the most important ICOM resolutions, “The Responsibility of Museums Towards Landscape”, adopted by ICOM General Assembly in Milan on 9 July 2016. In the wake of this resolution, its originators and editors were invited to the UNESCO High Level Forum of Museums in Shenzhen, China, where, in turn, the Shenzhen Declaration on Museums and Collections was adopted. For the first time, the role of museums in the process of protecting the surrounding heritage of any nature was emphasised so strongly.

On the basis of the recommendations, a concept emerged of treating museums as institutions forging active, bilateral relationships with their milieu, which, in the process, become centres of expert knowledge in the scope of their specialties in interests. This knowledge, in turn, is the starting point for building permanent protective competences aiming at the protection of the presentation of the most precious artefacts, natural phenomena and human heritage, education about them and studies of them.
Dorota Folga Januszewska

Dorota Folga Januszewska

Książka Historia rodziny Weese – fabrykantów toruńskich pierników – i jej inwestycje budowlane prezentuje dzieje słynnego rodu piernikarzy, który – dzięki pomyślnemu rozwojowi rodzinnej firmy oraz działalności społecznej – zyskał uznanie i na trwałe zapisał się w pamięci mieszkańców Torunia. Zaprezentowana w książce historia rozpoczyna się w 1728 roku – tj. w momencie osiedlenia się w Toruniu przybyłej z Gdańska rodziny Weese. Pierwszym piernikarzem familii został Jan Weese. Dzięki sprawnie i konsekwentnie prowadzonej firmie ciastkarskiej możliwe było stopniowe nabywanie parceli miejskich z przeznaczeniem na rozwój działalności. W XIX wieku do rodziny Weese należały: ul. Sadlarska 9-10-11 (ob. Królowej Jadwigi 20), Strumykowa 3, Małe Garbary 5-7-9, a w latach 60. XIX wieku rozpoczęto gruntowną przebudowę fabryki przy ul. Strumykowej 4, pod szyldem Fabryka Gustawa Weese. Następnym znaczącym etapem inwestycyjnym była budowa nowoczesnej fabryki przy Fritz-Reuterstrasse (ob. ul. Żółkiewskiego), do której ostatecznie przeniesiono produkcję w 1914 roku. Równolegle z rozwojem firmy prowadzone były inwestycje prywatne, a także wzrastało zaangażowanie członków rodziny Weese w działalność o charakterze społecznym i politycznym.

Portret jednej z najważniejszych reżyserek polskiego kina. Idąc tropem najwspanialszych tradycji polskiego kina, z czasów, gdy jego największe sukcesy łączyły się ze słowem „zespół” prezentujemy dzieło zbiorowego wysiłku grupy autorów i autorek: filmoznawców, historyczek, poetek, muzyków. Książka ma charakter warsztatowego eksperymentu, przygląda się dorobkowi Agnieszki Holland przy pomocy różnych narzędzi teoretycznych i różnych form: wywiadu, filmoznawczej rozprawy, eseju wizualnego, dyskusji, wspomnień z planu. Książkę otwierają i zamykają dwa wywiady z reżyserką, pierwszy autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej, drugi Cezarego Michalskiego. Autorka Europa Europa mówi w nim o swoim doświadczeniu dwóch rewolucji (praskiej wiosny i „Solidarności”), sypie anegdotami z historii polskiego kina (historia pijaństwa w Hotelu Gdynia, które umożliwiło nakręcenie Gorączki), odsłania kulisy swoich filmów, dzieli się przemyślanami na temat współczesnej sytuacji politycznej. "Holland. Przewodnik Krytyki Politycznej" jest pierwszą od lat, kompletną publikacją na temat dorobku reżyserki, która po W ciemności i wyprodukowanym dla czeskiego HBO mini serialu Gorejący krzew znów znajduje się u szczytów filmowej sławy. Książka łączy nowatorską formę z interesującą, proponującą nieoczywiste interpretacje treścią. Wszystko to podane w sposób przystępny także dla niezainteresowanych na co dzień filmem czytelników.

Książka Katarzyny Matul poświęcona I Międzynarodowemu Biennale Plakatu, które miało miejsce w Warszawie w 1966 roku jest interesującą monografią wydarzenia. Biennale mając wielkie znaczenie dla środowiska polskich plakacistów wpisywało się w szerszą politykę kulturalną Polski okresu późnego Gomułki. Odwilż już odeszła a zbliżał się rok 1968. Polska szkoła plakatu, o której wiele mówiono, stała się teraz materiałem eksportowym polskiej kultury. Ona też otwierała drogi i umożliwiała kontakty polskich artystów z czołówką twórców na świecie. Tak powstało Biennale Plakatu, takie były jego początki. O tym wszystkim z precyzją badacza i pasją historyka sztuki opowiada autorka.

prof. dr hab. Andrzej Turowski