Zagadnienie nieostrości

Monografia dotyczy polskich relatywizatorów czyli wykładników aspektu tematycznego w strukturze informacyjnej wypowiedzi. Autorka omawia dwa typy wyrażeń pełniących we współczesnej polszczyźnie tego rodzaju funkcje: jednostki leksykalne (np. wyrażenia pod względem, w aspekcie, jako) i operacyjne (przysłówki tematyzujące, narzędnik względu, frazy tworzone z udziałem przyimków, wybrane operacje repetycyjne). Kwestie czysto lingwistyczne, związane z sygnalizowaniem, z jakiego punktu widzenia i pod jakim względem ma być charakteryzowany dany obiekt, wyprowadzają badacza w sferę zasadniczych problemów z jednej strony ontologicznych, z drugiej zaś epistemologicznych.

******

The Thematic Aspect in the Informational Structure of Utterances. How Knowledge is Made Broader and Integral

The monograph concerns Polish relativizing expressions, i.e. exponents of different aspects of objects that are spoken about. The author discusses two types of expressions which have such functions in contemporary Polish: lexical units (expressions such as pod względem, w aspekcie, jako) and operational (thematic adverbs, relativizing expressions, prepositional phrases and selected repetitive operations). Purely linguistic issues, related to signalling from which point of view and in what respect a given subject is to be characterized, introduce the researcher to the broad area of fundamental ontological and epistemological problems.

Powiem wam prawdę o sobie. Moją prawdę, rzecz jasna, osobistą nawet

Dlaczego woli być Bralczykiem niż Jerzym?

Dlaczego z „cyckiem” miał kłopot a koleżankowania się nie wstydzi?

Czego w życiu żałuje i z czego nie zamierza się tłumaczyć?

Jak godzi kompleks niższości z kompleksem wyższości?

Dlaczego z Miłoszem nie miał konwersacji a zakochał się w pewnym Gustawie?

Dlaczego ojcem jest łatwo zostać, a trudno nim być, a z profesorami jest odwrotnie?

Dlaczego lepiej nie mówić wszystkiego, co pomyśli głowa?

Jak to jest być otwieraczem uniwersalnym?

Czy istnieje jakieś życie pozagrobowe?

I co w jego życiu znaczą ślimak z myszką.

Takiego Bralczyka nie znacie. Dobrodusznego wobec świata, nawet tego popełniającego językowe błędy i krytycznego wobec siebie. Urodzonego nie tam, gdzie się urodził i zupełnie nie wtedy. Szukającego swojego miejsca w świecie, gdzie czuje się prowincjuszem i osiągającym sukcesy, na które wcale nie zasługuje.

Profesor Jerzy Bralczyk w szczerej (o ile to w ogóle możliwe - zastrzega), błyskotliwej i pełnej humoru rozmowie z Pawłem Goźlińskim i Karoliną Oponowicz opowiada o tym, jak to się bywało cudownym dzieckiem, pełnym kompleksów nastolatkiem, samotnym ojcem w Szwecji, tropicielem absurdów propagandy, gwiazdą uniwersytetów i mediów, redaktorem konstytucji, ale też niepewnym siebie synem, bratem, ojcem, dziadkiem i mężem.

Certyfikowanie kompetencji językowych w sposób trafny i rzetelny jest wyzwaniem od strony zarówno merytorycznej, jak i organizacyjnej, z którym mierzą się jednostki i instytucje przeprowadzające takie egzaminy. Międzynarodowa konferencja „Kompetencje XXI wieku: certyfikacja biegłości językowej” miała na celu wymianę koncepcji teoretycznych oraz doświadczeń w konstruowaniu i przeprowadzaniu egzaminów w różnych polskich i zagranicznych ośrodkach uniwersyteckich. Tom, który oddajemy w ręce Czytelników, jest pokłosiem tej konferencji. Zawiera wybór tekstów w języku polskim i angielskim, których autorzy omawiają różnorakie aspekty złożonego procesu poświadczania biegłości językowej oraz przedstawiają wyniki badań w tej wąskiej, lecz niezwykle ważnej dziedzinie.

******

The valid and reliable certification of foreign language competences is a challenge – both in terms of content and organization – for institutions responsible for conducting such exams. The aim of the international conference on Competences of the 21st century: Certification of language proficiency was to provide an opportunity for the exchange of theoretical ideas and experiences in constructing and administering examinations in various Polish and foreign university contexts. The present volume is the outcome of this conference. It includes a selection of articles in Polish and English which discuss a range of issues related to the complex process of certification of language proficiency and which present results of research in this narrow yet very important domain.

Teksty składające się na ten zbiór pisane były w ciągu wielu lat. Część z nich była już publikowana. Wszystkie zostały ponownie przejrzane, z pewną dozą krytycznego dystansu poprawione, a niektóre rozszerzone. Zawierają one doświadczenie nauczyciela, badacza literatury, pośrednika między tym, co się zwykło nazywać klasyką literacką, a często niechętnie nastawionymi do czytania w ogóle współczesnymi młodymi odbiorcami.

Barbara Kryda urodziła się we Lwowie w 1931 roku. Wojnę przeżyła z rodzicami w miejscowości Zimna Woda pod Lwowem. Po „repatriacji” w 1945 r. mieszkała kolejno w Krakowie, Gliwicach, w końcu w Warszawie. Po studiach na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego przez dwadzieścia lat była nauczycielką języka polskiego w Liceum im. Żmichowskiej w Warszawie. W 1976 r. obroniła pracę doktorską i przez wiele lat, aż do przejścia na emeryturę, pracowała na stanowisku adiunkta w Zakładzie Metodyki Literatury UW. Jako wieloletni członek Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, w połowie lat siedemdziesiątych została wybrana na Sekretarza Generalnego Towarzystwa i pełniła tę funkcję przez dwadzieścia lat. Autorka książki „Światowe życie” (2015).

Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil. Językoznawca i psycholog. Mąż i żona. Od 35 lat w nieustającej rozmowie – czasem poważnej, czasem całkiem niepoważnej, czasem spokojnej, czasem pełnej emocji, zawsze błyskotliwej i nigdy nudnej.

W książce Pokochawszy w rozmowie z Karoliną Oponowicz dyskutują o wszystkim tym, co z miłością związane: romantycznych wyznaniach, zakochaniu i odkochaniu, seksie, kłótniach, listach miłosnych, czułych słowach, kiczu, rozstaniach i miłości dojrzałej. Patrzą na sprawy a to pod kątem języka, a to emocji. A ponieważ te perspektywy nie zawsze się pokrywają, w wymianie zdań pomiędzy nimi nie brakuje ognia. Przy okazji Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil opowiadają, wspominają początki związku, najbardziej burzliwe kłótnie, językowe nieporozumienia czy małżeńskie rytuały.

Czy mówienie, że miłość jest jak róża, to kicz? Jaka jest najpiękniejsza w literaturze scena oświadczyn? Co zrobić, żeby miłość trwała wiecznie? Dlaczego tyle seksualnych określeń ma związek z ptactwem? Jak się dobrze kłócić? Kiedy w łóżku rozmawiać, a kiedy milczeć? Czy profesor Bralczyk ogląda komedie romantyczne? Kto komu dał czarną polewkę? Dlaczego Lucyna Kirwil nie zwraca się do męża „Juruś”?

To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź pada w książce Pokochawszy.

Lucyna Kirwil – psycholog, agresolog
Jerzy Bralczyk – polonista, językoznawca

Bolano, Bernhard, Coetzee, Kafka, Knausgard, Sebald i wielu, wielu innych – bohaterów tej książki pozornie łączy mało, czasem prawie nic. Pozornie, bo Arkadiusz Żychliński wskazuje wspólny mianownik, który jako czytelnicy przyzwyczajeni do idei kultur narodowych i gatunkowych granic zwykliśmy pomijać: wszyscy twórcy są obywatelami republiki literatury, wszyscy dali się złapać w pajęczą sieć słów. A kiedy język drży na jednym jej krańcu, nie pozostaje to bez echa ani w centrum, ani na literackich rubieżach. Żychliński sięga zarówno po twórczość pisarzy doskonale w Polsce znanych, jak i nieco mniej rozpoznawalnych autorów „drugorzędnych powieści pierwszej klasy”. Komentuje dzieła klasyków, ale przygląda im się z nieoczywistych punktów widzenia, lokując ich w nowych układach i konstelacjach. Czy w dobie rozwoju rozrywki elektronicznej – przepastnych wirtualnych światów i prymatu seriali telewizyjnych – literatura przestała nam być potrzebna? Zwrot przez współczesną… jest błyskotliwą refleksją nad przyszłością pisarstwa i nowoczesnych form narracyjnych. Żychliński stawia też niezmiennie ważne pytania o to, jak o literaturze pisać i jakie jest jej miejsce we współczesnym świecie.