Zarys dziejów pisma łacińskiego

- kurs gramatyczny, obejmujący 34 lekcje, wraz z tabelarycznym zestawieniem wszystkich form gramatycznych - teksty autorów łacińskich - obszerne wypisy z literatury łacińskiej.

Książka dr. Janusza Ryby stanowi ważny wkład w badania w wielu dziedzinach – od filologii klasycznej przez historię polskiej edukacji po studia nad przemianami ustrojowymi. Miejsce i rola języka łacińskiego w szkole średniej – główny przedmiot dociekań Autora – jest też bowiem swoistym markerem transformacji polskiego społeczeństwa. […] Nauczanie łaciny to zagadnienie kluczowe dla zachowania idei kształcenia w duchu wolności umysłu i szacunku dla kodu kulturowego, który od niemal trzech tysięcy lat łączy ludzi na całym świecie, zapewniając zarówno „długie trwanie”, jak i rozwój dzięki przyjmowaniu do tego kodu elementów z innych kultur. Książka dr. Ryby jest w tym kontekście istotna, ponieważ daje czytelnikom możliwość wejrzenia w historię „walki o łacinę” w polskiej edukacji od czasów po II wojnie światowej do roku 2004, kiedy to wprowadzono zniesione niedawno gimnazjum. Z recenzji prof. dr hab. Katarzyny Marciniak, UW Janusz Ryba – filolog klasyczny, doktor językoznawstwa. Wykładowca w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz nauczyciel języków klasycznych w I Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. Jest współautorem podręczników do nauczania języka łacińskiego Homo Romanus i Cognoscite, autorem programów nauczania, współpracownikiem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, a także przewodniczącym Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Filologicznego. Zajmuje się przede wszystkim zagadnieniami związanymi z metodyką nauczania języków klasycznych oraz historią kształcenia klasycznego w polskiej oświacie.

Jest to podręcznik do nauki języka łacińskiego dla studentów wydziałów lekarskich uczelni medycznych. Zawiera podstawy gramatyki łacińskiej.
Uwzględniono w nim słownictwo z zakresu anatomii. histologii, chemii, diagnostyki lekarskiej i receptury. Zaletą jego jest dobór tekstów związanych treściowo z różnymi dyscyplinami medycznymi.

"Rozbudowane lekcje: słówka, gramatyka i teksty z tłumaczeniami
Nagrania MP3 tekstów oraz sentencji!
Łacina dla początkujących to kurs przeznaczony dla uczniów, studentów oraz
wszystkich, którzy chcą samodzielnie poznać podstawy łaciny. Kurs uczy słów, zwrotów
i konstrukcji gramatycznych niezbędnych do swobodnego poruszania się w świecie języka
łacińskiego.
Podręcznik zawiera 12 lekcji uczących łacińskiego słownictwa, najważniejszych
sentencji i konstrukcji gramatycznych. W każdej lekcji znajdują się ćwiczenia
gramatyczne oraz leksykalne, m.in. uzupełnianie luk w zdaniach, łączenie w pracy,
krzyżówki oraz wykreślanki. W książce znajduje się dodatkowo wybór 20 tekstów –
fragmentów klasycznych dzieł w języku łacińskim (m.in. Wojna galijska Juliusza
Cezara, Metamorfozy Owidiusza, Kronika Galla Anonima). Na końcu książki zamieszczono
tabele gramatyczne, pełne tłumaczenie tekstów oraz odpowiedzi do wszystkich ćwiczeń.
Część gramatyczna w jasny i przejrzysty sposób objaśnia koniugację i deklinację,
użycie zaimków względnych i wskazujących oraz stosowanie czasów (praesens, futurum
primum, futurum exactum, perfectum, imperfetum, plusquamperfectum). Przedstawione są
również konstrukcje: accusativus cum infinitivo, ablativus absolutus, ablativus
comparationis i genetivus partittivus. Zamieszczone w książce teksty ilustrują
bogactwo łacińskiej fleksji i składni.
Nagrania MP3 (48 min) są doskonałym uzupełnieniem nauki z podręcznikiem. Nagrania w
wykonaniu profesjonalnego lektora pozwalają poznać wymowę i prawidłowe akcentowanie
łacińskich słów.
"

Łacina pełniła w Polsce średniowiecznej rolę języka urzędowego, w którym sporządzano m.in. wpisy w księgach sądowych. Dla użytkowników była już jednak wtedy językiem wyuczonym. W zależności od typu tekstu źródłowego można w niej obserwować mniejsze lub większe odstępstwa od norm łaciny klasycznej, a w tekstach niższego rejestru, takich jak księgi sądowe, niekiedy także wpływy języków wernakularnych. Prezentowana praca pokazuje, w jakim zakresie język ksiąg ławniczych Starej Warszawy z drugiej połowy XV i pierwszej połowy XVI wieku odzwierciedla cechy typowe dla polskiej łaciny średniowiecznej, a w jakim – specyficzne przede wszystkim dla konkretnego pisarza. Przedmiotem zainteresowania jest również relacja między łaciną jako głównym językiem ksiąg a pojawiającymi się w nich wstawkami w językach polskim i niemieckim.

Late-medieval Latin of court books from Old Warsaw

The publication discusses the extent to which the language of court books from Old Warsaw from the second half of the 15th century and the first half of the 16th century reflects the typical characteristics of Polish medieval Latin and to what extent the specific features of the given writer. The relation between Latin as the main language of those books and Polish and German interpolations is also a matter of the author’s interest.

Niezbędnik humanisty powstał z myślą o studentach różnych kierunków uniwersyteckich. Oprócz treści typowo humanistycznych: z dziedziny filozofii, historii, mitologii, filologii i religioznawstwa, znajdziesz tu teksty o roślinach, zwierzętach, o psychologii i fizjologii człowieka, o medycynie konwencjonalnej i nazywanej dziś naturalną, o farmacji – w myśl zasady, że prawdziwy humanista powinien kochać (nawet jeśli jeszcze sobie tej miłości nie uświadomił), znać przyrodę i być jej „czułym” opiekunem (jest przecież jej integralną częścią). Celem autorek jest nie tylko nauczanie łaciny, ale także zaspokojenie pragnień młodego człowieka, który chce być otwartym, tolerancyjnym obywatelem świata, świadomym dziedzictwa, które zawdzięcza swojej ojczyźnie i jej przynależności kulturowej.

(ze wstępu)


Książka, którą otrzymałem do recenzji jest połączeniem podręcznika do języka
łacińskiego z wielowątkową opowieścią o obecności tego języka i kultury antycznej w kulturze wysokiej i popularnej, języku nauki i języku potocznym. Takiej pozycji dotychczas na rynku nie było i, co można powiedzieć dopiero teraz po lekturze, z pewnością brakowało. Z całą pewnością chciałbym z tego podręcznika uczyć, czy osoby uczące się w szkołach czy studiujące na uczelniach.

prof. UMK dr hab. Rafał Toczko