Zastosowanie technik nieniszczących w badaniach konserwatorskich malowideł ściennych

„Czasy współczesne nie wydają się okresem szczególnie pomyślnym dla historiografii rzemiosła, w zainteresowaniach badaczy zajmującej już od lat miejsce raczej marginalne. Takiej pesymistycznej ocenie przeczy jednak najnowsza publikacja Ryszarda Mączyńskiego. Książka zawiera wielostronny, osadzony w kontekście epoki obraz rozwoju branży mosiężniczej w Warszawie doby stanisławowskiej, branży w wielkim stopniu łączącej cechy anonimowej masowej produkcji z twórczością artystyczną. Praca jest istotnym krokiem na drodze poznawania dziejów nie tylko rzemiosła, ale także społeczeństwa, kultury materialnej i sztuki w okresie poprzedzającym industrialny przełom na ziemiach polskich. Autor wykorzystuje wszelkie dostępne typy źródeł, po raz kolejny okazując się mistrzem ich – zgodnej z regułami warsztatów zarówno historyka, jak i historyka sztuki – analizy”. Z recenzji prof. Andrzeja Klondera „W załączonym do rozprawy aneksie został przytoczony pełny tekst statutu mosiężników Starej Warszawy, zatwierdzonego w 1789 roku. Zwraca uwagę wielka staranność w odcyfrowaniu nie zawsze łatwo czytelnego rękopisu (gdyż w okolicznościach II wojny światowej uległ on poważnemu zawilgoceniu), a także ogromna pieczołowitość w opracowaniu edytorskim osiemnastowiecznego dokumentu i opatrzeniu go wielu objaśnieniami, zwłaszcza terminów fachowych, które już dawno wyszły z codziennego użytku. W tym przypadku Ryszardowi Mączyńskiemu okazało się pomocne jego wykształcenie nie tylko jako historyka sztuki, lecz także świadomość językowa filologa oraz wieloletnie doświadczenie w przygotowywaniu do druku źródeł pisanych z XVII-XIX wieku”. Z recenzji prof. Jana Wiktora Sienkiewicza

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi, którzy w XVII wieku tworzyli sztukę. Wskrzesza zabijakę Caravaggia, nieokrzesanego Gentileschiego, czarodzieja światła Rembrandta i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje, jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu..

Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Czytelników zainteresowanych semiotyką i kognitywizmem zafascynuje tak wyraźne w twórczości Mieczysława Górowskiego przenikanie się ikoniczności, metafory i symbolu. Trójwymiarowy modelunek charakterystyczny dla poetyki artysty podkreśla rolę ikoniczności w komunikacji wizualnej. Wiarygodność przedstawionych na plakacie postaci i obiektów, poprzez nawiązanie do sfery doświadczeń zmysłowych, pomaga przekazać treści bardziej złożone, abstrakcyjne.

W książce została przedstawiona historia i twórczość formistów, ugrupowania działającego w latach 1917–1922. Powstanie grupy, stanowiło kulminację procesu zapoczątkowanego jeszcze przed I wojną światową, związanego z wpływem sztuki awangardowej, kontaktami z Berlinem i Monachium, a szczególnie z Paryżem. Przyjęte nazwy „Ekspresjoniści Polscy”, a następnie „Formiści Polscy” i „formiści” odwoływały się do nurtów sztuki rozwijającej się od początku XX wieku, wskazując przy tym na narodowy aspekt grupy. Organizowane przez formistów wystawy objęły swym zasięgiem Kraków, Warszawę, Lwów i Poznań, co doprowadziło do powstania szerokiego ruchu artystycznego, łączącego reprezentantów różnych środowisk. Z grupą współpracowało ponad trzydziestu twórców, co zadecydowało o jej dużej różnorodności. Związani z grupą artyści dążyli do stworzenia nowego języka wypowiedzi plastycznej, podkreślającej indywidualną interpretację formy, w której można było odnaleźć między innymi: kubistyczną geometryzację, futurystyczny dynamizm, ekspresjonistyczną deformację, czy też klasycyzującą idealizację oraz fascynację sztuką ludową. Poza twórczością plastyczną, ważnym elementem działalności grupy były teksty teoretyczne powstałe w jej kręgu, a także wydawane czasopismo „Formiści” poszerzające pole aktywności o współpracę z poetami futurystami. Od momentu debiutu dorobek grupy był szeroko komentowany przez krytykę artystyczną, mającą wpływ na jego odbiór społeczny. Obok tematu aktu czy portretu w pracach formistów pojawił się obraz nowoczesnej metropolii, wizji miasta przyszłości. Ciekawym motywem był także taniec, związany z powstaniem oryginalnej formuły tańca formistycznego towarzyszącego prezentacjom grupy. Ponadto jej członkowie zajmowali się poezją, pisali sztuki teatralne, projektowali scenografię, starając się objąć swoim zasięgiem również inne dziedziny działalności artystycznej.

Zapraszamy czytelnika do odbycia pasjonującej podróży śladami wielkich mistrzów tworzących dzieła o tematyce sakralnej.

Bożena Fabiani, jak zwykle, wciąga czytelnika bez reszty w swoją opowieść: pisze z werwą, podąża śladami wielkich mistrzów, nie zapominając przy tym o dziełach. O malarzach opowiada tak, jakby byli jej dobrymi znajomymi. Pokazuje, jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w twórczości i czy był szczęśliwy w życiu.

Główną ideą książki jest pokazanie i objaśnienie obrazów o tematyce ewangelicznej. Jak pisze profesor Fabiani: „Malarstwo sakralne, jak wiadomo, stanowi ogromną większość ocalonych dzieł sztuki, niekiedy prawdziwych skarbów kultury, ale żeby je docenić i zachować dla przyszłych pokoleń, trzeba umieć je odczytać”.

Liczne pozycje albumowe, jakie zalewają nasz rynek, traktują tę tematykę w sposób encyklopedyczny, podręcznikowy. Autorka wypełnia tę lukę, przybliża i objaśnia malarstwo, którego źródłem stała się Ewangelia. Profesor wpisuje swoją opowieść w szeroko pojęty kontekst historyczno-obyczajowy, tak w odniesieniu do samego zapisu Ewangelii i starożytnej Palestyny, jak i do konkretnego dzieła, badając czas i okoliczności jego powstania oraz cechy charakterystyczne, styl artysty i ducha epoki, nie wchodząc przy tym w zagadnienia czysto teologiczne i biblijne. To propozycja książki popularyzującej wiedzę o sztuce i pasję do sztuki.

Książka w formacie MP3.

Cmentarz żydowski z nagrobkami i inskrypcjami jest zjawiskiem kulturowym. Jest świadectwem przemijania i trwania. Odnosi się do tego, co jest nieprzemijające i ponadczasowe. Ukazuje to, co ulotne i zmienne. Jest obrazem dokonujących się przemian w społeczności żydowskiej. Jest źródłem historycznym. Językowy obraz śmierci i zjawisk z nią związanych odwołuje się do różnych sposobów utrwalenia inskrypcji poczynając od czystego nazewnictwa (inskrypcje onomastyczne), a kończąc na metaforyczno-peryfrastycznych obrazach nadających inskrypcjom charakter poetycki. Przedstawiony materiał obejmuje cmentarze w Polsce, choć w wielu punktach odnosi się do tradycji nie tylko Żydów w Polsce, ale szerzej – do tradycji aszkenazyjskich Żydów. Schemat formularza inskrypcji jest bowiem podobny do inskrypcji występujących na cmentarzach w Niemczech, Czechach, Słowacji, Austrii czy Ukrainy. Należy także pamiętać, że we współczesnych granicach Polski występują wskutek zmian granic różnorodne tradycje europejskich Żydów.