Znaczenie technik muzykoterapeutycznych we wsparciu rozwoju dziecka z autyzmem

Poradnik jest propozycją dla nauczycieli, metodyków, arteterapeutów, ale również dla studentów wielu specjalności pedagogicznych, edukacji artystycznej i arteterapii. Z książki tej jak z przewodnika będą mogli korzystać wszyscy, którzy prowadząc grupy, poszukują prostych i atrakcyjnych metod pracy, dających uczestnikom radość tworzenia i efektywność działań twórczych.

Książka składa się z trzech zasadniczych części. Część pierwsza to wprowadzenie i rozważania teoretyczne powstałe na podstawie doświadczeń artystycznych i arteterapeutycznych autora związanych z tematem sacrum i profanum. Część druga i trzecia poświęcone są odpowiednio land artowi i upcyklingowi. Zawierają rozważania teoretyczne dotyczące historii danego medium, jego znaczenia, z omówieniem wybranych artystów i ich postaw artystycznych, oraz zestawy warsztatów wraz z dokumentacją z ich realizacji. Warsztaty z land artu oraz upcyklingu realizowane były w rozmaitych wersjach dostosowanych do potrzeb, zainteresowań różnych grup uczestników kursów, studiów, warsztatów. Przeprowadzane zostały w wielu miejscach w kraju i za granicą. Ćwiczenia przeznaczone są dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych. W każdym podane jest polecenie, opis przebiegu realizacji, forma prezentacji, potrzebne materiały, bibliografia, przykłady artystów działających w podobnych mediach i opisy kilku prac wybranych uczestników. Często pierwszy etap ćwiczenia zawiera wizualizację, relaksację bądź ćwiczenia pobudzające. Ćwiczenia uzupełnione są fotografiami, co pozwala na w miarę dokładne ich zrozumienie, odczucie atmosfery działania oraz przybliżenie rezultatów owych działań.
Patronat: Fabryka Kreatywności, Stowarzyszenie Arteterapeutów Polskich Kajros, SensArte Centrum Arteterapii, Polski Instytut Ericksonowski .

Z wprowadzenia (od Redaktorów):

Arteterapia to jeden z „najpiękniejszych problemów” współczesnej psychiatrii, całej medycyny, ale też szerzej – „zaangażowanych społecznie” nauk społecznych. Nie da się jej uprawiać, będąc specjalistą tylko w jednej dziedzinie. W medycynie arteterapia jest klasyfikowana jako część rehabilitacji, ale równocześnie ciągle okazuje się, że jest zbyt duża i zbyt niezależna na tego typu poddaństwo. Czerpiąc wzorce z nauk medycznych, arteterapia przenika i inspiruje takie kierunki, jak pedagogika, pedagogika specjalna i edukacja artystyczna.

O arteterapii można mówić poprzez podobieństwo do psychoterapii. Psychoterapia jest częścią psychiatrii, metodą leczenia zaburzeń psychicznych za pomocą szczególnych technik – osobistych oddziaływań terapeuty. W przypadku arteterapii medycznej też mówimy o leczeniu za pomocą szczególnych technik – przy wykorzystaniu środków artystycznych. Z arteterapią jest też podobny kłopot jak z psychoterapią – wykracza poza oddziaływania medyczne. Przy wykorzystaniu jej metod możliwa jest zmiana postaw psychologicznych, socjologicznych czy kulturowych. W tym kontekście określenie „terapia” staje się mylące, a powinno wyraźnie dyscyplinować. I jeszcze jedno podobieństwo do psychoterapii – arteterapia nie posiada krytycznej sumy badań empirycznych potwierdzających „tak” lub „nie” wskazania i efektywność stosowania. To nie zarzut, lecz raczej wyzwanie dla naukowców i praktyków.

Dlaczego więc arteterapia? Ani terapeuci, ani przede wszystkim pacjenci nie chcą rezygnować ze szczególnej postawy arteterapeutycznej, która pozwala przezwyciężać niemoc innych metod leczenia. Nie chcą rezygnować z postawy, która wyzwala akt twórczy – udostępnia im energię życiową i poczucie sprawstwa we własnym życiu, a zwłaszcza w chwili próby – w chorobie.

Upowszechnienie i emancypacja arteterapii powodują, że nieuchronne stają się procesy standaryzacji. Ten podręcznik jest także tego wyrazem. To obrastanie przepisami budzi niechęć artystów, ale jest gwarancją bezpieczeństwa dla pacjentów. Ustalenie reguł stwarza podstawy do dalszego wzrostu wiedzy i praktyki.

Przekazujemy Państwu pierwszy tom monografii poświęconej ARTETERAPII. To podróż od TEORII, przez PRAKTYKĘ KLINICZNĄ, do wielkich PROJEKTÓW AUTORSKICH.

Książka zawiera 15 scenariuszy warsztatów bazujących na różnorodnych technikach arteterapeutycznych. Czytelnicy znajdą tu m.in. działania oparte na muzykoterapii, teatroterapii, filmoterapii, choreoterapii, terapii poprzez ekspresję plastyczną (wizualną), a także działania, które proponują różnorodność sztuk. Autorzy opisywane przez siebie warsztaty przeprowadzili wielokrotnie – sprawdzali je, modyfikowali, zbierali ciekawe doświadczenia, którymi zechcieli podzielić się z innymi. Książka pokazuje jak należy pracować przy pomocy działań arteterapeutycznych, jakich błędów się wystrzegać, jakie są możliwości przekształcania czy modyfikowania różnego typu działań. Prezentuje prawdziwą arteterapię – nie zniekształcone działania z zakresu plastyki i muzyki lub z zakresu terapii zajęciowej. Propaguje działania arteterapeutyczne spełniające europejskie standardy.
Teksty z jakimi spotka się czytelnik mają zainspirować, pobudzić kreatywność, dać bodziec do dalszej pracy.

Książka skierowana do arteterapeutów, ale również do pedagogów, psychologów, terapeutów, nauczycieli, wychowawców, pielęgniarek i osób pracujących w szpitalach jako personel „niemedyczny” oraz studentów.

Książka powstała z chęci podzielenia się doświadczeniami z pracy artystycznej, pedagogicznej, arteterapeutycznej i twórczej związanej z istotą kształtowania się podmiotowości człowieka.

Książka składa się z dwóch części. Część pierwsza to wstęp i krótkie rozważania teoretyczne na temat arteterapii i pracy w obszarze myślenia twórczego związanego z kształtowaniem się istoty człowieka podmiotowego. Część druga składa się z zestawu ćwiczeń wraz z dokumentacją z ich realizacji. Ćwiczenia realizowane były przez wiele lat w różnych wersjach, dostosowanych do potrzeb i zainteresowań uczestników kursów, studiów, warsztatów. Reali¬zacje przebiegały w wielu miejscach w kraju i za granicą.

Znajdujące się w książce ćwiczenia przeznaczone są dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Każde ćwiczenie sprawdzone zostało w działaniu wiele razy. Kolejno nanoszone były zmiany w scenariuszach, notowano wszelkie uwagi i refleksje uczestników. W każdym ćwiczeniu podano precyzyjne polecenie, opis przebiegu realizacji, formę prezentacji, potrzebne materiały, bibliografię, przykłady artystów działających w podobnych mediach i opisy prac wybranych uczestników.

Często pierwszy etap ćwiczenia zawiera wizualizację, relaksację bądź działania pobudzające. Ćwiczenia uzupełnione są fotografiami, co pozwala na ich lepsze zrozumienie i odczucie atmosfery oraz przybliżenie powstałych rezultatów.

Książka stanowi ofertę dla nauczycieli, metodyków, arteterapeutów, ale również dla studentów wielu specjalności pedagogicznych, edukacji artystycznej i arteterapii. Z książki tej, jak z przewodnika, korzystać mogą wszyscy, którzy prowadząc grupy, poszukują prostych i atrakcyjnych metod pracy, dających uczestnikom radość tworzenia i efektywność działań twórczych.

Książka jest praktycznym przewodnikiem po metodzie pracy w obszarze treningu twórczego i kreatywności, a przede wszystkim w obszarze arteterapii. Dzieli się na dwie części.

Część pierwsza to wprowadzenie i rozważania dotyczące różnego rozumienia tak rysunku, jak i możliwości rysowania, a co za tym idzie – uczenia, edukacji w zakresie rysunku, rysowania.

Druga część tej książki to zestaw scenariuszy.Scenariusze zostały zaprezentowane według bardzo prostego schematu: tytuł, czasem motto, pierwszy etap – ćwiczenie (często zawiera wizualizację, relaksację bądź ćwiczenia pobudzające), następnie polecenia do wykonania, sposób prezentacji, sprawy techniczne: uczestnicy, miejsce, materiały, czas działania… Każde Wprowadzenie ćwiczenie zawiera prezentację kilku wykonanych prac z imieniem autora, tytułem pracy, ideą/przesłaniem i refleksją. Tak więc książka zawiera szereg rozpisanych bardzo dokładnie, krok po kroku, sprawdzonych wielokrotnie w praktyce konspektów różnych ćwiczeń w wersji kompletnej.

Książka porusza istotny problem wychowawczy, jakim jest wsparcie dzieci nadpobudliwych i nieśmiałych. Prowadzona pod tym kątem obserwacja środowiska przedszkolnego wskazuje, że należy opracować system oddziaływania terapeutycznego, włączającego do działań zarówno jednostki z zaburzeniami, jak i całą grupę przedszkolną, w której funkcjonuje dziecko. Pojawienie się w grupie przedszkolnej dziecka przejawiającego zachowanie agresywne i nadpobudliwe czy też dziecka nieśmiałego, wycofanego wywołuje poczucie bezradności i niepewności u nauczyciela i grupy rówieśniczej. Zaburzona zostaje cała struktura społeczna grupy.

Ten właśnie problem skłonił autorów do zastanowienia się, jak pomóc dzieciom nieśmiałym i nadpobudliwym w przedszkolu oraz w jaki sposób włączyć w relacje naprawcze grupę rówieśniczą, której są one członkami. Propozycją rozwiązania tego typu trudnej sytuacji było opracowanie systemu oddziaływania terapeutycznego, w który włączona została grupa rówieśnicza (przedszkolna) oraz zaangażowany, aktywny zespół specjalistów. Takie możliwości daje nauczycielom socjoterapia wsparta przez wybrane obszary sztuki. Muzyka, drama, plastyka, taniec, teatr są dla dziecka na tyle atrakcyjnym i zarazem silnie angażującym bodźcem, że użycie ich w procesie wsparcia stało się zabiegiem oczywistym i skutecznym.