Zofia Franio

Chciałem być. jest nie tyle zwykłą biografią, co życiorysem osoby, która zawsze szukała światła pokoju i miłości dla duszy, siły dla ciała, ale całe życie poznawała najczęściej ciemną stronę życia człowieka, przez ponad połowę XX wieku przeżywała trudne chwile w czasach konfliktów i kryzysów. Autor prowadzi w niej narrację o zmieniających się okolicznościach, wynikających z postępu cywilizacyjno-kulturowego. Przedstawia obrazy katastrof, różnych form kryzysów: rodzinnych, środowiskowych, społeczno-politycznych i gospodarczych, a nawet zbrojnych, z którymi musiał się mierzyć na co dzień. Całość została opisana z perspektywy nie teoretyka, lecz świadka i uczestnika wydarzeń: "Karnawału >Solidarności<", stanu wojennego, przemian '89 i rzeczywistości III RP. Józef Janik - urodzony w 1935 roku w Starym Sączu. Emerytowany nauczyciel wychowania fizycznego, działacz "Solidarności", polityk. "Podziemne przyjaźnie nawiązuje się szybko. Nie zawsze wiążą się z gruntownym poznaniem życia drugiego człowieka. Wystarczy świadomość, że w najtrudniejszych momentach, które mogą się zdarzyć, można na siebie liczyć. Poznaliśmy się z Józkiem w II Programie Radia , ale wcześniej, nie znając się jeszcze, współpracowaliśmy już ze sobą w założonym przeze mnie i moich przyjaciół . Dziś, po latach, mogę wreszcie nadrobić braki z trudnych lat wojny polsko-jaruzelskiej. Czytam i poznaję ponownie znanego mi Józka. Tym razem jest to wiedza prawie kompletna i niezwykle ciekawa. I o człowieku. I o czasach. A także o tym, co zrobiliśmy źle, a co można zrobić lepiej. Polecam wszystkim tę lekturę. Bo warto". Jan Strękowski, dziennikarz, działacz opozycji w PRL, redaktor naczelny "Tygodnika Wojennego"

13 grudnia 1981 roku zatrzymał na moment rozpędzoną polską rzeczywistość. Przerwał wielkie marzenie ludzi o wolnym kraju. Siłami wojska i służby bezpieczeństwa przywrócił dawny „porządek”. Internował wolność. Chwilowo. Formalnie stan trwał półtora roku, niewiele dłużej niż solidarnościowy „karnawał”. W lipcu ‘83 został zniesiony. Jednak ostatni więźniowie polityczni siedzieli do połowy 1986 roku. Goniec z wydawnictwa, reżyser zaraz po filmówce, młody pracownik komitetu dzielnicowego, początkująca dziennikarka, motorniczy, ogrodniczka z MSW, kapitan z wydziału zabójstw, sekretarz organizacji partyjnej w dużej firmie, mały chłopiec, któremu zamknęli ojca, i inni to bohaterowie, których historia zwykle nie zauważa. Każdy z nich stał się częścią reporterskiej opowieści o jednym z najboleśniejszych momentów w dziejach powojennej Polski, kiedy wszystko przesiąknięte było polityką. Ludzi tych, niezależnie od tego, po której stronie barykady stali, łączy trudna historia czasów ich młodości. To bohaterowie szarej codzienności, wciągnięci w wojnę z niewidzialną siłą politycznej przemocy. Jak dostosowywali się do zakazów i nakazów stanu? W jaki sposób zamykały się za nimi ścieżki otwarte przed grudniem ‘81? Co pozwalało im trwać, i tworzyć enklawy wolności? Jakich musieli dokonywać wyborów? Kiedy słabli i gorzknieli? Dzięki czemu znów ogarniała ich nadzieja? Czy ten proces naprawdę się zakończył?
Relacje bohaterów, nagrywane na bieżąco, a także w roku 1989 i w latach dwutysięcznych, przeplatają się z dokumentami władz partyjnych czy SB. Pokazują szczegóły tego kolizyjnego kursu, na którym Polacy znaleźli się w latach 80.

Dziwne jest serce kobiece… tom 3 Wspomnienia z Ząbkowic i Krakowa Zofii z Odrowąż- Pieniążków Skąpskiej kończy niezwykłą sagę rodzinną spisywaną przez sześćdziesiąt lat. Autorka, w powojennej sytuacji politycznej kraju, podejmuje z mężem raz jeszcze wyzwanie pracy zawodowej, tym razem w Ząbkowicach Śląskich. Po śmierci męża ostatnie dziesięć lat życia spędza w Krakowie. Bohaterami, jak w całej trylogii, są prawdziwe osoby, a tłem autentyczne wydarzenia.
 

Teatr Polskiego Radia zrealizował dwa słuchowiska na kanwie poprzednich tomów.
 

Po maszynopis tomu pierwszego wspomnień pani Skąpskiej sięgałem z pewną obawą, ale na następne czekałem już niecierpliwie i z nadzieją. Nie zawiodłem się. Pisarstwo narracyjne, obserwacyjne i emocjonalne to walory tych wspomnień ? prawdziwej ? nie wymyślonej sagi rodzinnej. Dla współczesnego czytelnika walorem winna być autentyczność i obiektywizm zapisów z pierwszych lat powojennych, niezafałszowanych dyktowaną dziś interpretacją tamtego okresu. Autorka nie jest apologetką nowych czasów, ale rozumie, że innych nie może być i nie będzie. Trzeba żyć, pracować i dbać o właściwe ukształtowanie postaw wnuków. Zachęcam do lektury.

Józef Hen
 

Tom ten mógłby nazywać się „Kres ziemiaństwa”, ale dla Autorki emocjonalnie i duchowo kresem tym nie jest. Jest świadoma, co niosą, dla niej i jej najbliższych, przemiany lat 1944/1945. Pomimo to i mimo podeszłego już wieku imperatyw pracy na rzecz ziemi i jej płodów, któremu wraz z mężem byli całe życie wierni, nie gaśnie. To jeszcze nie czas odpoczynku ? obejmują prowadzenie zakładu ogrodniczego na ziemiach zachodnich. Starają się przekazać wnukom wszystkie wartości, które były dla nich tak ważne w czasie zaborów i odrodzonej II Rzeczpospolitej. Zarówno dwa tomy poprzednie, jak i ten wciąga czytelnika w prawdziwą historię prawdziwych ludzi, opisaną w dobrym literackim stylu. Warto czytać, warto zekranizować.

Wiesław Myśliwski
 

Dwa poprzednie tomy interesujących wspomnień Zofii Skąpskiej to samo życie. Pracowite, radosne, naturalne, niewolne od kłopotów, od czasu do czasu nieoszczędzające autorce osobistych tragedii, nie licząc narodowych. Tom trzeci nie mniej ciekawy, poza komponentem dolnośląskim, a więc czasem niedostatku i konfrontowania się z nieustanną polityczną opresją, to rekapitulacja tego życia. To namysł nad starością, przemijaniem, odchodzeniem własnym i najbliższych. Pani Zofia, wyzwolona już z nieuchronnych, lecz często banalnych obowiązków, oddaje się temu, co jest istotą natury jej i każdego wrażliwego, inteligentnego człowieka - rozmyślaniom. Namawiam czytelników, by spróbowali asystować autorce w tych rozmyślaniach. Naprawdę warto.

Eustachy Rylski

 

Na podstawie kilku wybranych problemów pokazuję, że polityka w czasie dekady Gierka, wbrew pozorom, nie trzymała się ani ducha, ani litery marksizmu. Była to polityka czysto pragmatyczna, która odniosła jednak wielkie sukcesy. Polska rozwijała się wówczas w tempie niespotykanym we wcześniejszej historii. Ekipa Gierka zaciągnęła wielkie kredyty, jak na ówczesne czasy i sposoby rozliczania długów, ale wiele za nie wybudowała. Obecnie dług publiczny jest kilkanaście razy większy, a efekty inwestycyjne mniej niż skromne.
[…] W wielu publikacjach Gierek powraca jak pewien towar marketingowy. Do kin trafił nawet pełnometrażowy film fabularny „Gierek”, w którym próbuje się spojrzeć na niego niejako przez dziurkę od klucza. Ale jak to dziurka – kluczem do Gierka nie jest.
[…] Wbrew tytułowi modnej książki Janusza Rolickiego Przerwana dekada uważam, że dekada Gierka była „skończona”, i to zbyt późno… To, do czego doprowadziła polityka ekipy Gierka, należy odróżnić od stanu gospodarki za czasów ekipy Kani i Jaruzelskiego. Trzeba też widzieć i to, że podobne sprzeczności wewnętrzne zadecydowały o klęsce systemu „socjalistycznego” 10 lat później.
Ze wstępu

Książka zawiera niepublikowaną korespondencję prowadzoną w latach 1959–2003 między wybitnymi i znanymi osobistościami z zakresu historii Polski i powszechnej: Janem Nowakiem-Jeziorańskim i Zbigniewem Brzezińskim.
W tej ciekawej wymianie myśli, opinii i komentarzy obaj wybitni mężowie stanu poruszają rozmaite kwestie związane m.in. z: sytuacją międzynarodową okresu „zimnej wojny”, funkcjonowaniem Radia Wolna Europa, polityką Stanów Zjednoczonych względem krajów tzw. bloku wschodniego, a zwłaszcza PRL, środowiskiem emigracji polskiej, w tym „Kultury”, wątkami biografii własnych i innych publicznych osób czy wizerunkiem Zbigniewa Brzezińskiego kreowanym w ówczesnej polskiej prasie.
Dzięki tej wyjątkowej lekturze poznajemy obu korespondentów z nieznanej, bardziej prywatnej, nieoficjalnej strony. Publikacja ukazuje też mało znane fakty, przytacza zaskakujące opinie i komentarze odnośnie do ówczesnej sytuacji międzynarodowej i krajowej.
Wydanie w 2014 roku zbiegnie się w czasie ze stuleciem urodzin Jana Nowaka-Jeziorańskiego i uchwalonym przez Senat RP rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. Dla peerelowskiego aparatu propagandowego pozostawał zwykłym bandytą. Urodzony w 1934 roku Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. W stanie wojennym władza ochrzciła go „wrogiem publicznym numer 1”. Po kilku nieudanych obławach został wreszcie osaczony w lesie przez armię milicji i wojska 14 maja 1982 roku. Nie widząc szansy na ucieczkę, krzyknął „Niech żyje Polska!” i strzelił sobie w głowę z sowieckiego pistoletu nagant. Po kilku dniach obudził się w szpitalu, częściowo sparaliżowany. Następne cztery lata, walcząc z paraliżem, spędził w więzieniu na Rakowieckiej, szykanowany przez administrację. Nigdy się nie poddał.