20 Najwspanialszych Budowli Świata

Przedmiotem książki jest seria akwarel z widokami zabytków Moskwy i okolic, sporządzona przez Giacoma Quarenghiego, znanego włoskiego architekta pracującego w Rosji na przełomie XVIII i XIX wieku. Te niezwykle interesujące pod względem artystycznym oraz ikonograficznym dzieła nie uzyskały do tej pory pełnego omówienia w literaturze naukowej, gdyż rosyjscy oraz włoscy badacze, zajmujący się twórczością Quarenghiego, skupiali swoją uwagę głównie na jego działalności architektonicznej.

Autor dokonał szczegółowej charakterystyki ośmiu widoków tworzących cykl, a także osadził badane akwarele w szerokim kontekście artystycznym, podkreślając ich związki zarówno ze sztuką zachodnioeuropejską, jak również rosyjską. Rozwinął hipotezę o powstaniu akwarel na okoliczność koronacji cara Pawła I w 1797 roku, wskazując na przemiany w zakresie recepcji sztuki staroruskiej, jakie dokonały się w końcu XVIII stulecia na dworze carskim.

Gdynia to port, a port to Gdynia. Tak na początku istnienia II Rzeczpospolitej ukształtowała się jej morska stolica. Monografia Anny Orchowskiej to pierwsza publikacja poświęcona całokształtowi jednej z największych realizacji międzywojnia. Realizacji, która nie tylko pełniła istotne funkcje gospodarcze, ale też szybko stała się wizytówką kraju. Zwrócone niejako frontem do morza budynki były awangardowe i śmiałe w formie. Budowane w duchu modernizmu, doskonale wpisywały się w światowe trendy lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Autorka – jako architekt i historyk architektury – analizuje jakość zastosowanych w porcie rozwiązań zarówno estetycznych, jak i technicznych i technologicznych. Nie pomija także czynnika ludzkiego. Port nie powstałby przecież bez inicjatorów i organizatorów morskich przedsięwzięć, projektantów, inżynierów, budowniczych, a wreszcie – bez zwykłych pracowników. Czy udało im się stworzyć dzieło ponadczasowe?

Karta ateńska to zestaw wytycznych do projektowania nowoczesnych miast stworzony przez architektów i urbanistów związanych z organizacją CIAM (Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej). Zjazd CIAM IV odbył się na statku Patris II płynącym z Marsylii do Aten oraz w samych Atenach latem 1933 roku, z udziałem przedstawicieli polskiej awangardy – Heleny i Szymona Syrkusów oraz Anatolii i Romana Piotrowskich. Helena Syrkus twierdziła wręcz, że jako poliglotka odegrała kluczową rolę w opracowaniu tekstu „Postanowień” kongresu, tworzonego przez wielojęzyczne grono delegatów. Dziesięć lat później, w okupowanej Francji, Le Corbusier wydał „Postanowienia” w zaktualizowanej i rozszerzonej wersji, jako Kartę ateńską. W powojennych dekadach stała się ona drogowskazem dla urbanistów odbudowujących i budujących miasta na całym świecie, w tym w Polsce. Karta ateńska budzi wiele kontrowersji. Optymistyczna i humanistyczna, czy nieludzka i technokratyczna? Jedno jest pewne – to najważniejszy miejski manifest XX wieku. Dlatego w serii FUNDAMENTY prezentujemy pierwsze od lat i najpełniejsze do tej pory polskie wydanie Karty, uzupełnione o wcześniej nie tłumaczone fragmenty. Tekst i grafika oparte są na opracowanej przez Le Corbusiera edycji z 1943 roku. Oryginał wzbogaciliśmy o szkic oksfordzkiego profesora geografii miejskiej Johna R. Golda Jak stworzono Kartę ateńską oraz współczesny komentarz socjolożki Joanny Kusiak, która zastanawia się do czego Karta może służyć w XXI wieku (Wściekły rozwój miasta kontra nadopiekuńczy rozsądek utopii).

Prof. zw. dr hab. Teresa Grzybkowska, historyk sztuki, zajmuje się malarstwem polskim i europejskim XVI–XXI wieku, dawną sztuką gdańską i malarstwem Jacka Malczewskiego, początkami muzealnictwa, historią ogrodów, związkami malarstwa z muzyką. Autorka 12 książek oraz rozpraw, artykułów i recenzji m.in. współczesnych wystaw artystycznych. Założycielka studiów historii sztuki (i rocznika „Porta Aurea”) na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie pracowała w latach 1989–2002, wicedyrektor do spraw naukowych Muzeum Narodowego w Gdańsku (2000–2002), członek Rady Naukowej Muzeum Narodowego w Krakowie w latach 2009–2015. Autorka wystaw w Muzeach Narodowych: w Warszawie – Andrzej Stech – malarz gdański 1974 w Krakowie (Arsenał, Muzeum XX Czartoryskich) – Mitologia Jacka Malczewskiego 1996, w Gdańsku – Aurea Porta Rzeczypospolitej 1997. Wspólnie ze Zdzisławem Żygulskim jun. wystawy: w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska – Miecz i kimono. Sztuka dawnej Japonii 2003 i Gdańsk dla Rzeczypospolitej 2004, a w Muzeum Narodowym w Gdańsku Cuda Orientu 2006 w Muzeum w Wilanowie – Amor Polonus, czyli miłość Polaków 2010. Od 2002 związana z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Członek Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata.

"Pamiętam charakterystyczną postać Tadeusza Baruckiego podczas jego pierwszej wizyty w Muzeum Architektury Fińskiej w Helsinkach. Wydał mi się wówczas pełnym energii i determinacji podróżnikiem, i gdybym nie znał jego profesji, stawiałbym, że jest archeologiem. Wiedziałem jednak, że jest niestrudzonym dokumentalistą fotografującym anonimową wernakularną architekturę na całym świecie."
prof. Juhani Pallasma w eseju "Barucki 100, w: Tadeusz Barucki. Architekt, podróżnik, badacz", Biblioteka Śląska, Katowice 2022

Autor podjął odważną próbę prezentacji zarysu spójnej teorii projektowania. Przedstawia wiarygodnie, podbudowane teoretycznie wyjaśnienie fenomenu projektowania architektonicznego. To zbiór refleksji dotyczących najważniejszych pojęć, ale również zarys koncepcji procesu projektowania architektonicznego. Książka skierowana jest do architektów, historyków architektury, pasjonatów i naukowców zajmujących się estetyką oraz metodologią projektowania.