Aktorzy niepaństwowi Między stabilizacją a destabilizacją relacji międzynarodowych

Książka jest próbą przybliżenia polskiemu czytelnikowi najważniejszych koncepcji dotyczących istoty i roli państwa, jakie stworzył dominujący w Chinach, a także w innych krajach Dalekiego Wschodu, nurt myśli filozoficznej - konfucjanizm. Idee, jakie uformowały się w nim w epoce dynastii Zhou, legły u podstaw całej chińskiej kultury politycznej i do dziś obecne są w świadomości społecznej oraz w działaniach elit rządzących. Państwo, uznawane w filozofii konfucjańskiej za nadrzędne wobec wszystkich innych wartości indywidualistycznych i społecznych, współcześnie nadal zajmuje centralne miejsce w myśleniu Chińczyków. Przedstawienie w niniejszej pracy takiej właśnie wizji państwa, jakże odmiennej od tej funkcjonującej w świecie kultury śródziemnomorskiej, stanowi kolejny krok w lepszym poznaniu cywilizacji Orientu.

Jerzy Giedroyc miał dwie pasje – politykę i historię. Przez ponad pół wieku konsekwentnie realizował własną politykę historyczną. Jego działalność w tym zakresie zmierzała do gruntownej rewizji historycznego imaginarium Polaków. W najogólniejszym sensie, dążenie to wyrastało z doświadczeń II Rzeczypospolitej i bolesnej lekcji II wojny światowej. Społeczną funkcję wiedzy o przeszłości Jerzy Giedroyc rozumiał jako krytyczny, wielogłosowy i wolny od wszelkich tematów tabu namysł nad przeszłością Polski, jej relacjami z sąsiadami oraz miejscem w Europie. Chciał, aby była to refleksja wolna od wszelkich „fanatyzmów narodowych, klasowych, rasowych, religijnych, obyczajowych”.
Prezentowana Czytelnikowi trzytomowa edycja korespondencji Jerzego Giedroycia z badaczami przeszłości i jej bohaterami została przygotowana w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Jerzy Giedroyc, historycy i świadkowie historii”. Składające się na nią listy z zasobu Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu nie były dotychczas publikowane. Zawierają nie tylko mniej lub bardziej poufne glosy do historiograficznych debat toczonych na łamach „Kultury” i „Zeszytów Historycznych”, zaprezentowanych przez edytorów w tomie W poszukiwaniu innej historii. Antologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu (WUŁ, 2015). Odnaleźć w nich można również wiele nieznanych, a nawet sensacyjnych informacji o działalności krajowych i emigracyjnych placówek naukowych, warunkach życia i specyfice pracy dziejopisarzy oraz świadków historii, wreszcie o kulisach wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych, których jedni i drudzy byli uczestnikami.

„Ameryka” obejmuje tematykę, której znajomość jest niezbędna dla całościowego zrozumienia podstawowych zjawisk, które miały decydujący wpływ na powstanie i bezprecedensowo szybki rozkwit Stanów Zjednoczonych pod względem politycznym, ekonomicznym i kulturowym. Wielką zaletą tomu jest interdyscyplinarne podejście do prezentowania genezy, rozkwitu i aktualnej problematyki Stanów Zjednoczonych. Czytelnik otrzymuje podstawowe, klarownie podane informacje związane z powstaniem i rozwojem Stanów Zjednoczonych, które są ukazane z punktu widzenia tak zróżnicowanych dziedzin jak historia, polityka zagraniczna, militarna i imigracyjna, ustrojowe i prawne zasady działania państwa, gospodarka, szkolnictwo, religia, media i szeroko pojęta kultura – słowem, książka przekazuje kompleksową wiedzę o Stanach Zjednoczonych.

Z recenzji prof. dr hab. Elżbiety H. Oleksy, Uniwersytet Łódzki

Autorzy w krótkich esejach zawierają zarówno historię omawianej przez siebie problematyki jak i współczesne jej uwarunkowania. Podkreślają też atrakcyjność wzorców amerykańskiego stylu życia dla współczesnego świata. Praca stanowi kompendium wiedzy o dziejach i polityce Stanów Zjednoczonych i może zainteresować wszystkich, którzy chcą poznać to państwo z istniejącą tam różnorodnością instytucji, ludzi oraz tradycji.

Z recenzji prof. dr hab. Izabelli Rusinowej, Uniwersytet Warszawski

Wybory stanowią istotę demokracji amerykańskiej. Choć w omówieniach amerykańskiego systemu politycznego najczęściej wskazuje się takie elementy ustrojowe jak trójpodział władzy czy zasada kontroli i równowagi, to specyficzną cechę demokracji stanowi powszechność elekcji. Liczba wybieralnych funkcji i stanowisk w Stanach Zjednoczonych przekracza 519 tysięcy - od prezydenta USA aż po hycla w stanie Vermont. Amerykanie uważają wybory za istotę życia politycznego kraju i najbardziej widoczny przejaw zasady,że władzę sprawuje się skutecznie jedynie za zgodą obywateli. Z tego powodu wybory 2020r. będą miały podstawowe znaczenie dla dalszych losów państwa amerykańskiego i jego relacji z obywatelami. Ktokolwiek zasiądzie w Białym Domu, musi odnieść sukces w sposób niebudzący zastrzeżeń i niedający asumptu do podważania wyników elekcji.

Od protestów społecznych i konfliktów zbrojnych w latach 2010–2012, które w dziejach zapisały się pod nazwą Arabskiej Wiosny, dzieli nas niespełna dekada. Dystans kilku lat, jakie upłynęły od rozpoczęcia tych zdarzeń, pozwala na przedstawienie ich przyczyn oraz określenie konsekwencji.
Jak przebiegały wydarzenia Arabskiej Wiosny w Tunezji, Egipcie, Libii i innych państwach regionu?
Jaką rolę w tych procesach odegrały Unia Europejska, Rosja i Stany Zjednoczone?
Co doprowadziło do kryzysu imigracyjnego i wzrostu zagrożenia terrorystycznego w Europie?
Stałym elementem sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie jest nieprzewidywalność. Konflikty lokalne, panarabizm, wojna USA z terroryzmem, idea powstania tzw. Państwa Islamskiego, ale też rola literatury i kobiet w tytułowych wydarzeniach – to tylko niektóre zagadnienia tej wielowątkowej publikacji. Arabska Wiosna nie przyczyniła się do stabilizacji i demokratyzacji Bliskiego Wschodu, ale echa tych wydarzeń absorbują uwagę światowej opinii publicznej do dziś.

Bliski Wschód przyciągał obserwatorów, analityków, badaczy, próbujących zrozumieć i wyjaśnić dynamikę zachodzących tam przemian – ich genezę, istotę i konsekwencje, nie tylko dla państw i społeczeństw regionu, ale także całego świata. Wyjątkowy charakter tamtych wydarzeń pociągnął za sobą wyjątkowe zainteresowanie osób pragnących zrozumieć je i opisać. Także w Polsce naukowcy zajmujący się Bliskim Wschodem podjęli badania mające dać odpowiedź na szereg pytań, jakie ujawniły się w związku z charakterem i dynamiką społecznych oraz politycznych zmian związanych z przebiegiem i konsekwencjami „arabskiej wiosny”. Okrągła – dziesiąta – rocznica tamtych wydarzeń dała z kolei impuls do sformułowania pierwszych ich ocen z nieco dłuższej perspektywy czasowej [...]
Jedną z propozycji dokonania bilansu tamtych wydarzeń jest oceniana publikacja, przygotowana przez grono polskich autorów z kilku uniwersytetów (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Jana Kazimierza w Bydgoszczy, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) pod naukowym kierunkiem doświadczonych badaczy z UMCS – dr Kingi Smoleń, dr hab. Katarzyny Stachurskiej-Szczesiak i prof. Marka Pietrasia. W skład publikacji wchodzi 12 rozdziałów, w których autorzy podjęli się zadania dokonania analizy poszczególnych aspektów wydarzeń z okresu 2010–2012, jako punkt wyjścia przyjmując najczęściej poszczególne państwa i procesy przemian politycznych w nich zachodzące. Odniesienie do początków ubiegłej dekady nie oznacza oczywiście, że w przygotowanych do publikacji tekstach znajdziemy jedynie treści odnoszące się do wydarzeń „arabskiej wiosny” – stanowią one raczej próbę spojrzenia na nie z dzisiejszej perspektywy. Autorzy po 10 latach od tych, często dramatycznych, wydarzeń próbują spojrzeć na nie z dystansu i z wiedzą o późniejszych losach tych państw. Co ważne, przy dużym wyważeniu ocen skutków zachodzących wówczas procesów, autorzy są z reguły zgodni co do tego, iż pomiędzy oczekiwaniami a rezultatami „arabskiej wiosny” istnieje ogromna przestrzeń dla sceptycyzmu, niepewności, a czasem rozczarowań, wynikających z faktu, że współczesne realia polityczne dowodzą, iż ogromny potencjał społecznego niezadowolenia stojący za masowymi protestami w zdecydowanej większości państw nie przyniósł spodziewanych zmian [...]
Przedstawiona do recenzji publikacja jest wartościowym zbiorem artykułów, które na pewno poszerzają naszą wiedzę o Bliskim Wschodzie, pozwalają zrozumieć złożoność i wyjątkowość procesów tam zachodzących, dają dużą porcję faktografii i analiz naukowych służących lepszemu zrozumieniu współczesnego świata. Bliski Wschód jest naprawdę bliski (geograficznie i nie tylko) Europie i ze względów pragmatycznych wiedza o tym regionie świata jest ważna – nie tylko dla badaczy, ale i osób zajmujących się zawodowo kontaktami na szczeblu państwowym i pozarządowym z tą częścią świata [...]

Z recenzji wydawniczej dr. hab. Wiesława Lizaka, prof. Uniwersytetu Warszawskiego