Aktualne wyzwania w ochronie dziedzictwa kulturowego i naturalnego

To miss reading this book would be a deprivation

Los Angeles Times

Sheds remarkable light on the literature, culture and politics of the region...anyone coming fresh to the field will be captivated by the richness, variety, humour and pathos of a classic literature that, through a shared historical experience, transcends national and linguistic boundaries.

CJ Schüler, Independent on Sunday

Problematyka lęku i strachu nabiera dziś kulturowej – w tym artystycznej – aktualności, z reguły pod wpływem wyłaniających się realnych zagrożeń oraz potrzeby uświadomienia, wypowiedzenia i uformowania towarzyszącego im niepokoju. Strach, lęk – to emocje tyleż destrukcyjne, co twórcze. Niszczą, ale i – nieco na bazie powstałego zniszczenia – pozwalają generować teksty kultury. Przedstawienia malarskie, rzeźba, fotografia, literatura pełne są obrazów, które wyraźnie wskazują na fakt, że powstały w wyniku zmagań podmiotu ze sferą własnych emocji, wahań, stanów obniżenia nastroju. Ekspresja koloru w malarstwie, grubość kreski, jej celowa deformacja, widoczna na płótnie siła uderzenia pędzla, sposób kreowania obrazów poetyckich w liryce, elementy semantyczne konstytuujące metaforę, wszystko to dowodzi głębi przeżywania tychże stanów emocjonalnych przez artystę, ich stopnia nasilenia. Warto też zauważyć, że kultura sama – niejako z własnej inicjatywy i niezupełnie bezinteresownie – wytwarza lęk, pielęgnuje go, rozmnaża, zagęszcza, eksploatuje. Ta produkcja lęku w kulturze i za sprawą kultury ma jednak dialektyczny rezonans. Sprawia, że kultura wikła się w niejasną, dwuznaczną grę z lękiem. Powoduje, że lęk – niejako na zasadzie rewanżu i wzajemności – produkuje kulturę. Monografia zbiorowa pt. Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze stanowi próbę interdyscyplinarnego ujęcia problematyki strachu uobecniającego się we współczesnych wytworach kultury. Zamieszczone w niej artykuły zostały napisane przez psychologów, lekarzy, politologów, filozofów, literaturoznawców, filmoznawców, teatrologów, dydaktyków i kulturoznawców, reprezentujących różne ośrodki akademickie w Polsce. (fragment Wprowadzenia)

Animacja społeczno-kulturalna jako nowatorski sposób organizowania działalności społecznej i kulturalnej spopularyzowała się w Polsce z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX wieku i stała się pewnego rodzaju odpowiedzią na dominującą w okresie PRL koncepcję scentralizowanego upowszechniania kultury. Innowacyjnością podejścia zafascynowani byli zarówno teoretycy, jak i praktycy działalności społeczno-kulturalnej, czego skutkiem stały się uruchomienie akademickich kierunków kształcenia w zakresie animacji, zmiana nazewnictwa wielu instytucji zajmujących się działalnością społeczno-kulturalną, a także organizacja rozlicznych spotkań służących wymianie doświadczeń praktyków czy refleksji teoretyków nad tym nowym zjawiskiem.
Autorka prezentowanej książki poszukuje odpowiedzi na pytanie o uwarunkowania rozwoju tej edukacyjnej strategii działalności społeczno-kulturalnej w naszym kraju. Na podstawie przeprowadzonych badań można wnioskować, że animacja w działalności kulturalnej w pierwszym dziesięcioleciu transformacji skierowana została na niekorzystną dla swego rozwoju ścieżkę, warunkowaną nikłym wsparciem procesu jej implementacji ze strony polityki kulturalnej państwa. Brak strukturalnego umocowania dziedziny doprowadził do tego, że jej rozwój opierał się na pojedynczych inicjatywach i działaniach, nie zaś na rzetelnie zaprojektowanym procesie profesjonalizacji.

„Rozprawa jest kompendium wiedzy na temat przemian w polityce kulturalnej i organizacji życia kulturalnego w naszym kraju lat powojennych, ze szczególnym wyeksponowaniem przekształceń okresu transformacji społeczno-kulturowej zainicjowanej wydarzeniami 1989 roku. (…) Na tle szczegółowego opisu tych zjawisk najbardziej wartościowe w jej warstwie treściowej wydaje się ukazanie licznych uwarunkowań opisywanego zjawiska. Owe uwarunkowania to stymulatory i bariery rozwoju animacji społeczno-kulturalnej w naszym kraju”.
Z recenzji prof. zw. dra hab. Tadeusza Aleksandra

Większość z nas przywitała świat krzykiem. Większość z nas chciałaby żegnać się ze światem w ciszy. Między tymi dwoma punktami rozgrywa się ta książka.
Słyszymy często, że „milczenie jest złotem”. Potakujemy, gdy padają słowa „cicha woda brzegi rwie”. Wiemy, co to „cisza jak makiem zasiał”. Powtarzamy ostatnie słowa z Hamleta: „reszta jest milczeniem”, nawet jeśli nie pamiętamy, w jakim kontekście się pojawiły i co oznaczały.
Czasem od ciszy uciekamy. Uciekamy, bo „dzwoni nam w uszach”, bo w niej widać jaśniej i wyraźniej, kim jesteśmy i jacy bywamy. Kluczymy, bo nie lubimy tego, co nazywamy „niezręczną ciszą”, lubimy ją zagadywać, a nawet zakrzykujemy ją. Przykrywamy bodźcami i aktywnościami.
Ale też jej poszukujemy. Chcemy się wyciszyć, znaleźć spokój, wewnętrzną ciszę. Przebieramy w metodach osiągania tego upragnionego stanu.
Z tekstu
Małgorzata Wojcik i Rafał Żak przyglądają się ciszy i różnym jej odmianom, które spotykamy w codziennym życiu. Pokazują, że milczenie może być cenne i wartościowe dla relacji z innymi, może być jednak również oznaką protestu, wycofania, obojętności. Rozpatrują rolę ciszy w muzyce: czasem stanowi ona przestrzeń dla wybrzmienia dźwięku, czasem jest elementem konstytuującym utwór. Eksplorują znaczenie ciszy w różnych kontekstach – zarówno takich, w których jest ona elementem pożądanym (jak w przypadku ciszy nocnej lub zakonnej reguły milczenia), jak i takich, w których jest wyniszczająca i szkodliwa.
Naczytaj się o ciszy.

Małgorzata Wojcik i Rafał Żak
Żona i mąż. Ona słyszy znacznie lepiej od niego i pewnie z tego tytułu częściej używa stoperów. Wspólnie nie cierpią dźwięków siorbania i mlaskania. Nienawidzą zakłócania ciszy nocnej, szczególnie w pobliżu swojego mieszkania. Lubią muzykę, czytanie w ciszy, ciszę sal koncertowych, kina i teatru.
Cisza to ich pierwszy wspólny literacki projekt. Dawno, dawno temu spotkali się na kulturoznawstwie, dziś mieli zatem dużą przyjemność z prowadzenia tej interdyscyplinarnej podróży. Nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa, jeśli chodzi o wspólne pisanie książek. Na razie trzymają kciuki, żeby o Ciszy było głośno.

Z tej książki dowiesz się:
• Kiedy człowiekowi zaczął przeszkadzać zapach potu?
• Czy paleolityczni łowcy mamutów byli czyściochami?
• Jak różnił się makijaż oczu starożytnych Rzymianek i Egipcjanek?
• Dlaczego stare wychodki są kopalnią wiedzy o dawnym życiu?

Dziś poranna higiena – umycie twarzy, zębów, przeczesanie włosów – stanowi dla nas oczywistość. Zdajemy sobie sprawę, że nie zawsze tak było, ale nie do końca wiemy, kiedy właściwie człowiek zaczął o siebie dbać i co wtedy oznaczała „poranna higiena”.

Książka „Dawniej ludzie żyli w brudzie” pokazuje przede wszystkim fascynującą drogę, jaką przeszedł człowiek. Od zakładania na siebie skór zwierząt i okadzania się dymem, przez XVII-wieczną modę na peruki, aż po współczesne używanie kosmetyków i poranną higienę.

KSIĄŻKI DOBRE NIE TYLKO W TEORII!

DZIELNICE KREATYWNE I KULTURALNE jest pierwszą polską publikacją opisującą to zagadnienie. Nie jest to temat zupełnie nowy, choć często te zjawiska nie były po prostu nazywane. Kiedyś dzielnice artystyczne czy kulturalne pojawiały się spontanicznie, stworzone oddolnie. Tak chociażby powstał powszechnie znany paryski Montmartre, który już̇ ponad 100 lat temu był przestrzenią zasiedlaną przez artystów malarzy poszukujących pracowni, miejsc do mieszkania, do przebywania z innymi twórcami. W polskiej rzeczywistości warto wspomnieć choćby o krakowskim Kazimierzu, choć dzielnica ta nie spełnia wszystkich warunków o jakich pisze autor. Dzisiaj także mogą powstać podobne dzielnice, stały się one popularne pod koniec XX w., gdy miasta dostrzegły potencjał transformacyjny dzielnic kreatywnych. W książce francuski badacz Basil Michel podaje liczne przykłady dzielnic kreatywnych i artystycznych z całego świata. Opisuje ich sukcesami, ale i wyzwania, trudności, a czasem niepowodzeniami z jakimi te miejsca się spotykają. Książka będzie niezwykle cenną lekturą dla wszystkich osób zainteresowanych wyzwaniami jakie stoją przed polskimi miastami. Może wskazać rozwiązania i pomóc uniknąć niepowodzeń. Książka ilustrowana zarówno zdjęciami jak i wykresami i mapami dzielnic kreatywnych i kulturalnych z całego świata.

Szesnasta książka z serii MIASTO SZCZĘŚLIWE

Upadek niektórych gałęzi przemysłu ciężkiego i lekkiego w połączeniu z masowym przenoszeniem działalności fabrycznej na obrzeża miast sprawiły, że na terenach zurbanizowanych powstała duża liczba nieużytków – skreślonych i opuszczonych przestrzeni, które stały się symbolem gospodarczego, społecznego i demograficznego kryzysu. I właśnie te przemysłowe nieużytki stanowią̨ prawdziwą szansę dla miast, które oddają̨ je we władanie artystom i różnym podmiotom kulturalnym, gdyż̇ w tej nowej konfiguracji opuszczone tereny stają się̨ zasobem sprzyjającym rozwojowi alternatywnych działań kreatywnych, na które nie ma miejsca w instytucjonalnych obiektach kulturalnych, a także przyciągają publiczność, aktywizują̨ lokalnych mieszkańców i pozwalają̨ rywalizować metropoliom o zainteresowanie turystów.
Fragment książki