Anatomia ludzkiej destrukcyjności

Książka jest interesującym i bogatym empirycznie i teoretycznie opracowaniem dotyczącym zmian społecznych zachodzących w społeczeństwach proradzieckich, a zwłaszcza w społeczeństwie rosyjskich i narodach syberyjskich.
Zawarte w niej artykuły podejmują ważne kwestie poszukiwania swojej tożsamości i miejsca w ogromnej "przestrzeni" powstałej po rozpadzie ZSRR. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytania dotyczące m.in. postaw wobec zróżnicowań etnicznych i kulturowych tych społeczeństw, poszukiwań i budowy ich odrębności kulturowo-etnicznej za pomocą zarówno "tradycyjnych" metod (takich jak pamięć genealogiczna lub odwołań do tradycyjnych kultów religijnych), jak i nowoczesnych środków, związanych z polityką i tworzeniem miejsc pamięci.
Analizowane procesy, zwłaszcza próby tworzenia własnych narracji o przeszłości lub jej zawłaszczania - jak piszą autorzy - nie są łatwe i toczą się zazwyczaj w sytuacji napięć i sporów.
Ważną częścią tej książki są opracowania na temat Polaków w krajach byłego ZSRR, analizy prób odnowienia pełnego życia narodowego oraz trudnych (i czasami zaskakujących) wyzwań związanych z trudami przyjazdu do kraju przodków.

Gdy wieczorami czytamy dzieciom bajki, z reguły nie zdajemy sobie sprawy, że tuż pod powierzchnią opowieści kryją się kryzysy ekonomiczne, drenaże mózgów, operacje plastyczne, fetysze kulturowe oraz wyzysk w kolonialnej Afryce.
Książka dokonuje błyskotliwej analizy dzisiejszych zjawisk społecznych przez pryzmat znanych baśni i bajek. To wyjątkowe podejście z jednej strony obnaża liczne utajone absurdy współczesności, a z drugiej pokazuje prawdziwą ponadczasowość klasycznych opowieści.
Kto i dlaczego staje się wilkiem w bajce o trzech świnkach? Czy na zmywaku w Londynie pracują potomkowie niegdysiejszych rewolucjonistów? Czy nieświadomie wskazujemy marketingowym wilkom drogę do domku własnej babci? Kto rzeszom współczesnych Kopciuszków jawi się jako dobra wróżka? I dlaczego Święty Mikołaj, skoro ponoć żył w ciepłej Turcji, przybywa z bieguna północnego?

Internet zrewolucjonizował życie społeczne i polityczne, wywracając do góry nogami dotychczasowe zasady prowadzenia kampanii i docierania do poszczególnych grup głosujących. Wybory ostatnich kilku lat na całym świecie pokazały, że media społecznościowe to nie tylko egalitarny przekaz, możliwość komunikacji z politykami i szansa na odejście od kierowanego jednostronnie przekazu radiowego czy telewizyjnego. Głośna sprawa Cambridge Analytica i prowadzona od czasu Brexitu wojna z fake newsami ujawniły również ciemną stronę życia politycznego na Facebooku.
W najnowszej książce Paweł Matuszewski przygląda się ostatnim wyborom parlamentarnym w Polsce oraz sposobowi prowadzenia kampanii na Facebooku. Na podstawie klasycznych oraz współczesnych teorii badań społecznych socjolog stara się uchwycić nowe zjawiska zachodzące w Internecie między wyborcami, politykami i partiami. By tego dokonać, wykorzystuje konstrukt cyberplemion – wyizolowanych wspólnot, istniejących wyłącznie w świecie cyfrowym, między którymi zachodzą najróżniejsze relacje: od rzadko spotykanych i ściśle uwarunkowanych migracji do znacznie powszechniejszych otwartych konfliktów i sporów.
Cyberplemiona to jedna z pierwszych książek w Polsce, która Facebooka traktuje jako obszar badawczy a za przedmiot badań obiera sobie aktywność potencjalnych wyborców i zwolenników konkretnych partii politycznych. Opierając się na dokładnych analizach wykonanych przy pomocy autorskich narzędzi, Matuszewski opisuje m.in. zjawisko polaryzacji przekonań, której źródłem są określone sposoby zdobywania informacji oraz reakcje społeczne innych użytkowników. Autor przygląda się również pozornej różnorodności danych, stanowisk oraz informacji, którą miały gwarantować media społecznościowe. Na podstawie setek tysięcy zebranych komentarzy i wypowiedzi charakteryzuje przekonania popleczników partii politycznych w kluczowych dla nich kwestiach ekonomicznych i społecznych.

Satyryczny obraz społeczeństwa republiki weimarskiej, pełen znakomicie nakreślonych, barwnych postaci, rubasznego humoru, lirycznej zadumy i głębokiego humanizmu. Rok 1923, czasy galopującej inflacji w Niemczech. Kurs marki spada z godziny na godzinę, pobrana rano wypłata staje się po południu niewiele warta. Kwitnie czarnorynkowy handel i malwersacje na ogromną skalę, w społeczeństwie wzbiera gorycz i frustracja. Mimo to trzeba jakoś żyć dalej. Ludwik Bodmer, pracownik małomiasteczkowej firmy sprzedającej nagrobki, może polegać tylko na własnym sprycie, dowcipie, godności, przyjaźni z kolegami z frontu I wojny światowej. Płata figle uciążliwym sąsiadom, szuka ucieczki od rzeczywistości w romansach i nocnych eskapadach po knajpach, marzy o miłości idealnej i spełnieniu artystycznym. A tymczasem sytuacja w Niemczech wcale się nie polepsza, gospodarka leży w gruzach, wzrasta bezrobocie, coraz większy poklask zdobywają nacjonaliści i niejaki Adolf Hitler... Remarque zawarł w Czarnym obelisku satyryczny obraz społeczeństwa republiki weimarskiej, pełen znakomicie nakreślonych, barwnych postaci, rubasznego humoru, lirycznej zadumy i przede wszystkim głębokiego humanizmu.

Świat współczesny, to świat dynamicznych przemian niemal we wszystkich sferach ludzkiej egzystencji. Proces globalizacji, a w tym technik komunikowania, niemal całkowicie zatarł różnice w dotarciu do informacji, do wiedzy, pozwalając jednocześnie ludziom na poznawania innych, odmiennych państw i krain, kultur i obyczajów, religii i tradycji. To wszystko wymusza na człowieku i społecznościach konieczność systematycznego dokształcania się, rozwijania i zmiany profili zawodowych, a nade wszystko uczestniczenia w zmianach. Dlatego często zadajemy sobie pytania o istotę współczesnego społeczeństwa, o miejsce i rolę człowieka w globalnym świecie, ale także , a może nawet przede wszystkim, o to, czy człowiek we wspólczesnej organizacji może funkcjonować w ramach pewnej idei, idei związanej z humanizmem. To zaś wiąże się z pytaniem o bycie i funkcjonowanie współczesnych organizacji począwszy od małych firm, przez koncerny, ale także struktury samorządowe i stricte polityczne. Czy współcześnie istnieją jeszcze elity, czy ich ethos powoli zamiera? Czy etyka i wartości moralne dalej znajdują poważanie w działaniach ludzkich, czy też następuje powolne odejście od tradycyjnych kanonów moralnych? Niejako w tle takiego podejścia pojawiają się problemy związane z bezpieczeństwem człowieka oraz innych bytów, a co z tym się wiąże, z zagrożeniami dla współczesnego świata. Czy nadal grożą nam wojny i jakie?

Opinie o kryzysie małżeństwa i rodziny słychać z wielu stron: formułują je kościoły, rządy, partie polityczne, różnego typu organizacje. W 2014 roku pogląd taki wygłosił papież Franciszek w 2020 roku Kongres USA na swojej stronie internetowej domagał się od rządu polityki wspierającej małżeństwa w obliczu trwającego od dekad spadku ich liczby w tym samym roku ekspertka konserwatywnego polskiego think tanku Klub Jagielloński stwierdziła, że obecnie małżeństwa boimy się bardziej niż rozwodu instytucja badawcza Pew Research Center przekonuje ponadto, że 25 procent milenialsów – czyli osób urodzonych w latach 80. i 90. XX wieku – nigdy nie zawrze związku małżeńskiego, co jest najwyższym wskaźnikiem w historii.

Zanim jednak zaczniemy bić na alarm i z niepokojem pytać o los społeczeństw, warto zadać jedno proste pytanie: o jakim małżeństwie w ogóle się mówi? Jaki typ związku jest w kryzysie? Papieżowi Franciszkowi, Kongresowi USA, Klubowi Jagiellońskiemu i milenialsom (prawdopodobnie) chodzi o relację łączącą dwie osoby, bo w kręgu kultury judeochrześcijańskiej ten rodzaj małżeństw uchodzi za jedyny dopuszczalny prawnie i moralnie. Należy wszelako mieć świadomość, że w momencie, gdy ogłasza się stan pogotowia dla monogamii, inne typy małżeństw mogą się mieć bardzo dobrze. Ludzka kreatywność nie ogranicza się bowiem – o czym traktuje ta książka - do jednego modelu małżeństwa.