Anegdota O Istnieniu. O Twórczości Haliny Poświatowskiej

Andrzej Bobola herbu Leliwa, ksiądz, zakonnik, dziś patron Polski, żył w latach 1591–1657 w niebywale burzliwym czasie wielkich zagrożeń dla Ojczyzny i Kościoła katolickiego.
Zginął w sposób szczególnie okrutny z rąk Kozaków, którzy chcieli mu nawet darować życie pod warunkiem wyrzeczenia się przezeń wiary katolickiej. Mimo wyjątkowo bestialskich tortur – odmówił.
Umierał w strasznych męczarniach. Ginęło wtedy wielu katolików na wschodzie Rzeczypospolitej Obojga Narodów grzebano ich pospiesznie, szybko zapominano o miejscach pochówku. Tak samo było z o. Andrzejem Bobolą, który jednak w 1702 r. ukazał się jako zakonnik w Pińsku i poprosił o odnalezienie jego trumny. 19 kwietnia tegoż roku trumna została rzeczywiście odnaleziona. Po jej otwarciu okazało się, że zwłoki Męczennika w ogóle nie mają oznak rozkładu! Obok samego objawienia był to widomy znak od Niebios, że Męczennik jest ich wybrańcem. Przybyły z zaświatów o. Andrzej Bobola obiecał wówczas mieszkańcom Pińska, że wybawi ich z rąk szwedzkich żołdaków, którzy pustoszyli kraj podczas wojny północnej.
Dotrzymał słowa, Pińsk cudem ocalał. Tak jak za życia – również po śmierci Bobola się nie poddał. Stwierdzenie to może wydawać się dziwne, ale tylko tym, którzy nie znają losów tego dzielnego księdza i wielkiego patrioty. Książka ta przybliża koleje jego dramatycznego życia oraz późniejszych niezwykłych objawień, które dokonują się po dzień dzisiejszy! Objawienia te związane były (i są) zawsze z intencją ratowania Ojczyzny. Np. w 1819 r. o. Bobola budził nadzieje Polaków, przepowiadając, że po wielkiej wojnie odzyskają niepodległość. Jak wiemy, stało się to faktycznie po I wojnie światowej w 1918 r. Za każdym razem o. Andrzej Bobola, który w 1853 r. został beatyfikowany, a w 1937 r. kanonizowany, jawi się jako orędownik spraw narodowych. Ostatnie zjawienie Męczennika odbyło się 1 maja 2020 r.

Książka jest opowieścią o człowieku niezłomnym choć pełnym sprzeczności, o świętym, o wielkim orędowniku naszej Ojczyzny w Niebie. Dzieje św. Andrzeja Boboli rzucone zostały na tło historii Rzeczypospolitej, co czyni ją szczególnie barwną i zarazem pouczającą. Potrzebujemy dzisiaj mocnego świadectwa wiary płynącego nie z deklaracji, ale przede wszystkim z postawy życia. Na obecne trudne czasy trudno o lepszy wzór, o lepszy przykład dla nas wierzących niż urodzony w Strachocinie św. Andrzej Bobola. Książka ta, którą przeczytacie jednym tchem, pomaga w odróżnieniu prawdy od fałszu, dobra od zła, wolności od zniewolenia, tworzenia od niszczenia, kultury życia od cywilizacji śmierci. Opowieść wzbogaca 170 starannie dobranych ilustracji.

Błogosławiony ojciec Klemens (świeckie imię – Kazimierz) Szeptycki był wnukiem Aleksandra Fredry, bratem metropolity Andrzeja i generała Stanisława Szeptyckich. Choć mniej znany od swych krewnych był aktywnym działaczem społecznym i ważną postacią w Ukraińskim Kościele Greckokatolickim. Był posłem do wiedeńskiej Rady Państwa i przewodniczącym Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego. Odegrał ważną rolę w odnowieniu zakonu studytów, którego był ihumenem. W czasie drugiej wojny światowej brał aktywny udział w ratowaniu Żydów za co został nagrodzony przez Instytut Yad Vashem tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, a przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Pod koniec lat 40. faktycznie stał na czele zdelegalizowanego przez władze radzieckie Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego. Umarł śmiercią męczeńską w 1951 r. W 2001 r. został wyniesiony na ołtarze przez św. Jana Pawła II. Niniejsza publikacja będąca pokłosiem konferencji zorganizowanej w grudniu 2014 r. w Lublinie przez Katolicki Uniwersytet Lubelski i Fundację Rodu Szeptyckich to pierwsza kompleksowa publikacja o ojcu Klemensie Szeptyckim na polskim rynku wydawniczym.

Bardzo dobrze, że ta książka ujrzała światło dzienne. Jest to bowiem pozycja niezwykle ważna i bez precedensu wśród książek dotyczących historii polskiego big-beatu. Za pióro chwycił uczestnik tamtych wydarzeń, muzyk związany z zespołami Czerwono-Czarni i Polanie. Bez silenia się na kreowanie niepotrzebnych legend, bez przywoływania dziesiątek dat i faktów – spisał swoje wspomnienia. W ten sposób znana już faktografia, tak skrupulatnie i dokładnie opracowana przez kilku znawców i entuzjastów w „Encyklopedii Polskiej Muzyki Rockowej. 1959-1973” (niestety, dawno już niedostępnej i zdezaktualizowanej), a także wydanej niedawno książce Marka Gaszyńskiego „Mocne Uderzenie Czerwono-Czarni Niebiesko-Czarni”, zyskała nowy wymiar, a puste ramy dat i miejsc zapełniły się po części żywą materią. Wiesław Bernolak (rocznik 1941) znany jest przede wszystkim jako gitarzysta Czerwono-Czarnych. Był związany z tym zespołem od momentu jego powstania w Gdańsku w czerwcu 1960 r. Grał tam z wieloma doskonałymi, nieco zapomnianymi już muzykami, mającymi za sobą staż w zespołach jazzowych. Byli wśród nich saksofonista Przemysław Gwoździowski (później na jego miejscu pojawili się m.in. Mirosław Wójcik i Zbigniew Bizoń), pianista Zbigniew Wilk (zastąpiony kolejno przez Tomasza Śpiewaka i Józefa Krzeczka), perkusista Jan Knap, basista Wiesław Katana, a także grający na gitarze Piotr Puławski. Wiesław Bernolak razem z Puławskim odeszli w 1965 r. do powstających właśnie Polan – pierwszej polskiej supergrupy z prawdziwego zdarzenia, będącej fuzją najlepszych muzyków Czerwono-Czarnych i Niebiesko-Czarnych. Z N-C dołączyli do nich perkusista Andrzej Nebeski (później ABC), saksofonista Włodzimierz Wander oraz gitarzysta basowy Zbigniew Bernolak, starszy brat Wiesława, grającego zarówno na gitarze, jak i na organach. Po rozpadzie Polan w jego karierze był krótki epizod z zespołem Władka Jagiełły (The Jagiellons – zdjęcie tej grupy można odnaleźć w poprzednim numerze JF, przy okazji wywiadu z Jagiełłą), z którym wyjechał do Szwecji... i został tam na stałe, muzykując do dziś z zespołami dixielandowymi, a ostatnio pojawiający się w swojej dawnej roli w reaktywowanym na sporadyczne okazje zespole Czerwono-Czarni. Bernolak nie opisuje wszystkiego. Pisze o tym, co utkwiło w jego pamięci najmocniej i – co najważniejsze – czyni to z własnej, subiektywnej perspektywy. Dzięki temu mamy okazję spojrzeć „od wewnątrz” m.in. na słynne Festiwale Młodych Talentów (przypomnijmy: wśród laureatów znaleźli się Czesław Niemen, Karin Stanek, Helena Majdaniec, Wojciech Korda, Wojtek Gąssowski, Halina Frąckowiak i inni). Autor był jedną z osób odpowiedzialnych za przesłuchania tych, którzy zgłaszali się na występy, uczestniczył więc w całym procesie odkrywania przyszłych gwiazd. Dużo miejsca poświęca też intensywnym trasom koncertowym Czerwono-Czarnych, przyciągając uwagę czytelnika wieloma anegdotami związanymi z tym, co się działo i na scenie, i poza nią. Wiele nowego możemy się także dowiedzieć o zespole Polanie. Jest tu sporo i o procesie formowania się zespołu, i o jego powolnej agonii związanej z wyczerpującymi trasami po ZSRR. Najwięcej miejsca autor poświęcił zachodnim wojażom grupy, przypominającym trochę hamburskie lata The Beatles: koncerty w nocnych lokalach i małych klubach, noclegi w najtańszych pokojach i permanentny brak pieniędzy. To chyba najbardziej porywający fragment książki, który czyta się momentami jak scenariusz niezrealizowanego filmu. Jest także mowa o niewykorzystanych propozycjach nagrań płytowych na Zachodzie. Firmy nie były jednak zainteresowane muzykami, którzy nie mają stałych paszportów i możliwości swobodnego podróżowania. Niewątpliwym atutem książki są zdjęcia. Ponad pięćdziesiąt niepublikowanych wcześniej, nieznanych szerzej fotografii z prywatnego archiwum autora i zbiorów Anny Cewe (jeszcze jedna laureatka Festiwalu Młodych Talentów, związana z zespołem Luxemburg Combo) – wśród nich sporo ujęć zza kulis, z prób, a także fotokopie plakatów czy dyplomów. Wszystko to składa się na bardzo ciekawą, choć niezbyt obszerną książkę. To niewiele ponad 100 stron. Szkoda tylko, że owiane legendą dwutygodniowe, polskie tournee Polan w roli supportu The Animals zostało skwitowane jednym zdaniem. Kto wie, może w przyszłości doczekamy się szerszego opisu tego wydarzenia? Przydałoby się – im więcej słów wprost od uczestników wydarzeń lat 60., tym lepiej. W końcu big-beat to zjawisko kulturowe i ważna część historii polskiej muzyki – warto więc zadbać o jak najlepszą dokumentację tamtego okresu. Michał Wilczyński

Kardynał Stefan Wyszyński był prymasem Polski przez ponad trzy dekady (1948–1981), niemniej w pamięci Polaków z tych trzydziestu trzech lat najmocniej osadziły się trzy – obejmujące czas jego uwięzienia. Mocnym świadectwem tego okresu są zapiski, które Prymas Tysiąclecia prowadził przez cały czas odosobnienia. Poznajemy z nich więzienną codzienność Wyszyńskiego oraz jego niezłomność. Kardynał Zenon Grocholewski w swojej książce zwraca szczególną uwagę na dwa jej aspekty, wyłaniające się z Zapisków więziennych. Po pierwsze: jak Prymas, nieprawnie pojmany i przetrzymywany w odosobnieniu, rozumiał miłość nieprzyjaciół i jak sam ją praktykował. Po drugie: jak owa niepewna sytuacja kształtowała jego rozumienie lęku i męstwa.

• Ostatnia na rynku książka kard. Z. Grocholewskiego
• W środku pocztówka (jako zakładka) ABC Społecznej Krucjaty Miłości kard. Wyszyńskiego

Przygotowana przez Joannę Grądziel-Wójcik i Piotra Łuszczykiewicza książka Bogusława Latawiec. Portret podwojony stanowi wielostronne i przeglądowe kompendium, zarysowujące w pełnym wymiarze horyzonty biograficzne i twórcze poznańskiej pisarki, cieszącej się poczytnością, gronem wiernych czytelników, oddanych krytyków i badaczy literatury, wreszcie także autorki wielokrotnie nagradzanej i tłumaczonej na wiele języków. To pierwsza, obok rozproszonych dotąd w prasie literackiej recenzji i szkiców krytycznych, publikacja książkowa poświęcona twórczości Bogusławy Latawiec. Jestem przekonana, że stanowić będzie niezbędne wręcz źródło wiedzy zarówno dla czytelników, jak i studentów oraz badaczy literatury.

dr hab. prof. UŚ Joanna Dembińska-Pawelec

Autor był dowódcą placówki Armii Krajowej „ŻURAW”, działającej w Zakopanem w latach 1943-45 i w swoich wspomnieniach opisuje działania nie tylko dowodzonej przez siebie jednostki, ale także współpracujących z nią innych grup podziemia zakopiańskiego: S3, „Rettungstelle” i grupy „Radosławskiego”. Na podstawie własnych przeżyć i doświadczeń skrupulatnie – a zarazem ciekawie – dokumentuje dramatyczne niekiedy akcje ruchu oporu w stolicy Tatr i na Podhalu. Ukazuje ludzi, którzy naprawdę byli zaangażowani w działalność konspiracyjną, ich dokonania i efekty działań, prezentując prawdziwe oblicze czasu okupacji w Zakopanem.