Anegdota O Istnieniu. O Twórczości Haliny Poświatowskiej

Agata Christie to autorka niezwykła. Pisała nieustannie przez ponad pół wieku. Jej powieści kryminalne, przetłumaczone na ponad sto języków, pozostają najlepiej sprzedającymi się tytułami wszech czasów, a sztuka Pułapka na myszy to najdłużej grane przedstawienie w historii teatru. Choć od śmierci królowej kryminału minęło ponad trzydzieści lat, liczba czytelników jej książek stale rośnie.

Autobiografia – opublikowana po raz pierwszy rok po śmierci autorki - ukazuje fascynujące życie Agaty Christie: dzieciństwo, młodość, dwa małżeństwa, dwie wojny światowe, rewolucję obyczajową, podróż dookoła świata, odkrycia archeologiczne na Bliskim Wschodzie... Przede wszystkim jednak to skrupulatny i zaskakująco świeży opis dojrzewania do miłości, do pisarstwa, do życia. Możemy przyjrzeć się geniuszowi autorki z bliska - porywa inteligencją, zaskakuje wyobraźnią, niezwykłym poczuciem humoru, a nade wszystko dystansem do siebie, taktem i przenikliwością spojrzenia. Na okładce anglojęzycznego wydania Autobiografii można przeczytać: "to najlepsza rzecz, jaką Christie kiedykolwiek napisała". Nie bez racji.

Nowe wydanie Autobiografii Agathy Christie z okładką inspirowaną jubileuszową kolekcją królowej kryminału. Ze względu na obszerność publikacji oraz archiwalne fotografie wydana została w powiększonym – w stosunku do kolekcji – formacie (145x225).

Wielki fotograf, prekursor fotografii portretowej, daje tutaj, tym razem słowami, portret jednego z największych poetów europejskich wszystkich czasów i języków, poety progu nowoczesności. Dalej: ta książka – jako sylwa – wyprzedza dzisiejsze serie, gdy pisarze opowiadają o samych sobie („par lui-meme” – niedawno czytaliśmy tak po polsku Rolanda Barthes‘a). Bo tu Baudelaire mówi sam o sobie, na przykład w listach do Nadara. Właściwie mówią o sobie wzajemnie, i choć głównym bohaterem zebranych na ledwie stu stronach (ale jak bogatych w treść!) dokumentów, notatek, anegdot, listów, podobizn, rysunków – jest autor Kwiatów zła, drugą najważniejszą osobą pozostaje autor wspomnień. Nadar, który na chwilę zawiesza swą pierwszą profesję, by sposobem Baudelaire’a opowiedzieć o Baudelairze. Już sam tytuł streszcza smaki, zawarte w dziełku, tyleż niewielkim rozmiarami, co istotnym dla dzisiejszych czytelników francuskiego poety i wielbicieli fotografa, który wymyślił ujęcie z lotu ptaka. Zatem: dzieło do przeczytania w jeden wieczór, korzyść intelektualna na całe życie!

Katarzyna Kuczyńska-Koschany

Walter Benjamin (1892-1940) przez ostatnie lata życia intensywnie pracował nad wspomnieniami z dzieciństwa. Było to dzieciństwo dostatnie i zapewne szczęśliwe, jako że rodzice należeli do grupy zamożnych mieszczan żydowskich w Berlinie. Krótkie "migawki" oświetlające okres ostatnich lat XIX i pierwszych XX wieku stanowią arcydziełka literatury wysokiej, liryczne i filozoficzne obrazy epoki widzianej oczami dziecka. Benjamin, rówieśnik telefonu, ale i obserwator mitu założycielskiego Rzeszy, stał na progu między dwoma stuleciami, czemu później, opracowując wspomnienia, dał filozoficzny wyraz. Obecna, wczesna wersja z początku lat trzydziestych (tak zwana wersja z Gießen) jest jedną z kilku, jakie powstały do czasu tragicznej śmierci autora podczas próby ucieczki z Francji w 1940 roku. Uchodzi za najświeższą, spontaniczną, niepoddaną jeszcze późniejszej intelektualnej obróbce. W świetle losów dorosłego Benjamina-emigranta tułającego się po Europie berlińskie wspomnienia nabierają charakteru poszukiwań zakorzenienia i bezpieczeństwa - o których z góry wiadomo, że mogą być tylko drogą w przeszłość nie do odzyskania.

Korespondencja Marii i Tymoteusza Karpowiczów z Andrzejem Falkiewiczem i Krystyną Miłobędzką jest świadectwem trwającej ponad trzydzieści lat przyjaźni. Rozmowa twórców, których łączyły lektury, wrażliwość estetyczna oraz codzienne troski, daje wgląd w prywatną i literacką relację pomiędzy jej uczestnikami, a także obrazuje późnonowoczesną rzeczywistość po obu stronach Atlantyku. Więc będziemy musieli zdać się na korespondencję. Otwartą. Antyliteracką – pisał Karpowicz. Listy te – pełne emocji, zaskakująco szczere, anty- i arcyliterackie zarazem – odsłaniają warsztat pisarski jednych z najciekawszych twórców polskich XX wieku oraz ukazują ewolucję ich poglądów na literaturę, sztukę i filozofię. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Pewnego dnia z książki na zagraconym biurku wysuwa się oderwany fragment starej gazety z pytaniem: Kim jesteś, Zuzanno?
Jarosław Mikołajewski nie pamięta, kiedy zapisał to zdanie. Ale pamięta, że pierwszy raz usłyszał o Ginczance, gdy miał kilkanaście lat. „Moja fascynacja zrodziła się z szoku, że chodziło o młodą, zamordowaną poetkę żydowską, o której mówiono, że była piękna jak nikt, jako człowiek i jako kobieta”.

Jedno oko miała niebieskie, drugie zielone. Nie, jedno ciemne, drugie pomarańczowe. „Jej własna twarz ją zdradziła, jej piękna twarz” – powie ktoś później. Wysoka, smukła, ładna, elegancka, piękna, najpiękniejsza, dowcipna, inteligentna, łagodna, choć ironiczna… Poeta goni za cieniem zamordowanej poetki, po której zostało niewiele ponad wspomnienie zjawiskowej urody i nieliczne wiersze, od których nie umie się od kilkudziesięciu lat uwolnić.
Mikołajewski wiele razy słyszy w czasie swoich długoletnich poszukiwań poetki: „Zakochałeś się w niej i już”.

Dla tłumacza, poety, bajkopisarza, najbardziej czułego z reporterów granice gatunków nie istnieją. Dlatego reportaż wspierany wymianą korespondencji z włoskim przyjacielem miesza się tu z poezją, by w końcu przejść w dramat – i tak fikcja żeni się z rzeczywistością, żeby opowiedzieć coś, co było lub miało być, lub być powinno.
To nie jest – nie tylko – opowieść o Zuzannie Ginczance. To opowieść o kimś, kto jej szuka. O obsesji, legendzie, poezji, wojnie. I o samym szukaniu.

Clemenceau był wybitnym reprezentantem Francji, klasycznym radykałem i republikaninem, ale także klasycznym „postępowcem”, jakich dzisiaj już nie ma. Nikt już aż tak nie wierzy w zbawczą rolę rozwoju cywilizacji i w nieuchronność postępu. Georges Clemenceau był wybitnym francuskim politykiem i znakomitym dziennikarzem. Zawsze na lewo od centrum, zawsze pragmatyczny, a w związku z tym nie szukał wyrazistej ideologii i filozofia polityki mało go interesowała. Zarzucano mu zarówno nadmierną skłonność do kompromisu czy wręcz oportunizmu, jak i nadużywanie słów i przykładanie nadmiernego znaczenia do spraw, którym się już raz poświęcił. Nie można powiedzieć, by miał złe zdanie na swój temat i by cechował go brak pewności siebie, co ujawni się pod koniec jego długiego życia, podczas obrad pokojowych w Paryżu na początku 1919 roku. Jednak dla czytelnika polskiego interesujące jest przede wszystkim, że historia życia Clemenceau pozwala nam lepiej zrozumieć Francję, której — jak się okaże — nie znamy i która miała i ma bardzo szczególne nastawienie do wielu problemów politycznych i społecznych.

Clemenceau był wybitnym reprezentantem Francji, klasycznym radykałem i republikaninem, ale także klasycznym „postępowcem”, jakich dzisiaj już nie ma. Nikt już aż tak nie wierzy w zbawczą rolę rozwoju cywilizacji i w nieuchronność postępu. Postawę Clemenceau dobrze zobaczymy na przykładzie jego zaangażowania w sprawy kolonialne. Był w tym zakresie otwarty, liberalny, postępowy i wyjątkowo, jak na ówczesne czasy, wrażliwy na złe strony „globalizacji”.
Ze wstępu Marcina Króla