Antonówki

Tom zawiera 162 listy Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów z lat 1944–1950 i obejmuje całą zachowaną korespondencję z tego okresu. Pierwszy powojenny tom jest kontynuacją edycji listów z lat 1922–1939. Tom został przygotowany do druku przez znakomitą znawczynię epistolografii Iwaszkiewiczów ­– Ewę Cieślak, edytorkę korespondencji międzywojennej. Lata wojny Iwaszkiewiczowie spędzili na Stawisku, dopiero w jej końcowych miesiącach i zaraz po zakończeniu działań wojennych powrócili do tradycji stałego pisania do siebie w czasie wyjazdów związanych z zawodowymi i rodzinnymi obowiazkami.
Ten tom jest pierwszym z planowanej do wydania pełnej korespondencji z lat 1944–1979, dokumentujacej życie rodzinne, domowe, artystyczne i literackie jednego z najlepszych polskich pisarzy XX wieku, aktywnego społecznie w Polsce i zaangażowanego w różne przedsięwzięcia europejskie. Listy pokazują uczucia łączące Iwaszkiewiczów i charakter ich związku, który trwał 57 lat. Portretują nie tylko Jarosława, ale i Annę, osobę uzdolnioną artystycznie i literacko, a jednocześnie konkretną, praktyczną, zajmującą się tłumaczeniami literackimi, domem i gospodarstwem. Wątki ukazujące aktywny udział Jarosława Iwaszkiewicza w powojennym życiu literackim i społecznym Polski, z narzuconym jej ustrojem politycznym, ujawniają konteksty ważne dla zrozumienia nastrojów i procesów społecznych tego czasu, a także pomagają lepiej poznać i rozumieć twórczość Iwaszkiewicza. Jak napisała prof. Grażyna Borkowska: „Już dla samej historii małżeńskiej, okraszonej tysiącem drobiazgów z życia wziętych, korespondencja ta jest warta publikacji”. W „Listach” pojawia się cała plejada pisarzy, muzyków i działaczy – z kraju, emigracji i z zagranicy, bliższych i dalszych znajomych obojga Iwaszkiewiczów – aktywnych w różnych sferach krajowego i międzynarodowego życia artystyczno-literackiego. Znaczna część korespondencji dotyczy także podróży obojga małżonków.
W korespondencji nie dokonano żadnych skrótów. Publikacja jest opatrzona licznymi przypisami, ułatwiającymi zrozumie¬nie intencji autorów, kontekstów towarzyskich, rodzinnych, politycznych czy literackich oraz przybliżającymi pewne wydarzenia kulturalne i polityczne, a także dyskusje literackie.

Podczas swoich występów Artur Andrus odwiedził wiele zakątków Polski. Z tych wyjazdów przywiózł nie tylko wspomnienia, lecz także lokalne gazety, które skrzętnie przechowuje w czarnym pudełku. Te zbiory posłużyły mu jako inspiracja do tworzenia skrzących się absurdalnym humorem „Ballad dziadowskich”, stylizowanych na pieśni podwórzowe. W książce zebraliśmy sporą porcję tych ballad, opatrzonych barwnymi opowieściami zdradzającymi kulisy ich powstania.
„Nie wiem, kiedy i dlaczego zacząłem je systematycznie pisać. Pewnie po sukcesie »Ballady o Baronie, Niedźwiedziu i Czarnej Helenie«, którą zaśpiewałem przy okazji 1500. wydania Listy Przebojów Trójki. Zaśpiewałem to jako żartobliwy prezent dla moich radiowych kolegów, a żart tak się rozwinął, że przez dłuższy czas był na pierwszym miejscu Listy. Zapisałem sobie, z kim wtedy tą balladą wygrywałem: Stingiem, Madonną, Erikiem Claptonen, Philem Collinsem... (...) Każda była wykonywana tylko raz. Zdarzało się, że udało się je nagrać podczas występu i potem zamieścić w lokalnym portalu informacyjnym albo na stronie internetowej domu kultury. Ale w zdecydowanej większości przypadków słyszeli je tylko ci, którzy byli wtedy na moim występie”. Dziś wszyscy mamy okazję poznać te ulotne dotąd utwory.
Tekstom towarzyszą satyryczne rysunki Daniela de Latoura.

Artur Andrus – dziennikarz (w latach 1994–2017 pracował w Programie Trzecim Polskiego Radia, od 2018 w RMF Classic, a od 2005 jest gościem „Szkła kontaktowego” w TVN24), poeta, autor tekstów piosenek, piosenkarz, artysta kabaretowy i konferansjer. Niezastąpiony Jonathan Owens w serialu kabaretowym „Spadkobiercy”. Autor książek: „Popisuchy”, „Każdy szczyt ma swój Czubaszek” (z Marią Czubaszek), „Boks na ptaku, czyli każdy szczyt ma swój Czubaszek i Karolak”, „Blog osławiony między niewiastami”, „Vietato fumare, czyli reszta z bloga i coś jeszcze” oraz przeznaczonego (nie tylko) dla dzieci zbioru oryginalnych baśni „Bzdurki, czyli bajki dla dzieci(i)innych”. W 2010 roku zdobył tytuł Mistrza Mowy Polskiej. Nagrał kilka płyt, m.in. „Myśliwiecka”, „Cyniczne córy Zurychu” czy „Sokratesa 18”.

Przejmująca biografia człowieka, którego życie to gotowy scenariusz filmowy.

Historia Macieja Berbeki zawiera w sobie wszystkie emocje, jakie są udziałem niemal każdego wielkiego himalaisty: radość zdobywania, gorycz porażki, przyjaźń i zdrada, miłość i zadra. Jest jeszcze wielka tajemnica, która czyni tę opowieść fascynującą. Sami kierujemy naszym losem, czy jest on zapisany? Czym jest przeznaczenie i czy w ogóle istnieje? Nasze życie to świadome wybory czy ciąg przypadkowych zdarzeń?

Kto wie?

Himalaista, przewodnik górski, ratownik TOPR, artysta malarz, grafik i scenograf związany z Teatrem im. S.I. Witkacego w Zakopanem. Maciej Berbeka zdobywca pięciu ośmiotysięczników, pierwszy człowiek, który zimą przekroczył wysokość 8000 metrów w Karakorum. Zimowy zdobywca Manaslu (wejście bez tlenu), Cho Oyu i Broad Peaku dwunastej pod względem wysokości góry na świecie, która w marcu 2013 roku zabrała go na zawsze.

Berbeka cudem unika śmierci na Broad Peaku w 1988 roku. Wraca pokonany. Ta porażka go zmienia. Rzadziej jeździ w góry, zakłada firmę, dba o dom, żonę i synów. Co sprawia, że po 25 latach zwyczajnego i dobrego życia znów pakuje plecak i jedzie właśnie pod tę górę? Co go tam pcha ćwierć wieku później? Niezałatwione porachunki, żądza przygody, zew? A może przeznaczenie?

„Przyszłość nie jest jeszcze napisana - mawiał Jerzy Kukuczka. - Ale nie będziesz żyć sekundy dłużej, niż jest ci to dane. Nie uciekniesz od tego, choćbyś nie wiadomo jak próbował”.

Dariusz Kortko redaktor naczelny katowickiej redakcji „Gazety Wyborczej”, ma na swoim koncie, m.in. bestsellerowe opowieści o Krzysztofie Wielickim, Jurku Kukuczce i Mirosławie Hermaszewskim, napisane wspólnie z Marcinem Pietraszewskim, czy głośną biografię Zbigniewa Religii. Z wykształcenia politolog, jest absolwentem Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego.

Jerzy Porębski agent literacki i współautor książek górskich - “Polskie Himalaje”, “Lekarze w górach”, scenarzysta, reżyser i producent filmów dokumentalnych o alpinizmie oraz ratownictwie górskim. Członek jury na festiwalach filmów górskich w Hiszpanii, Peru, Czechach, czy Bułgarii.

Walter Benjamin (1892-1940) przez ostatnie lata życia intensywnie pracował nad wspomnieniami z dzieciństwa. Było to dzieciństwo dostatnie i zapewne szczęśliwe, jako że rodzice należeli do grupy zamożnych mieszczan żydowskich w Berlinie. Krótkie "migawki" oświetlające okres ostatnich lat XIX i pierwszych XX wieku stanowią arcydziełka literatury wysokiej, liryczne i filozoficzne obrazy epoki widzianej oczami dziecka. Benjamin, rówieśnik telefonu, ale i obserwator mitu założycielskiego Rzeszy, stał na progu między dwoma stuleciami, czemu później, opracowując wspomnienia, dał filozoficzny wyraz. Obecna, wczesna wersja z początku lat trzydziestych (tak zwana wersja z Gießen) jest jedną z kilku, jakie powstały do czasu tragicznej śmierci autora podczas próby ucieczki z Francji w 1940 roku. Uchodzi za najświeższą, spontaniczną, niepoddaną jeszcze późniejszej intelektualnej obróbce. W świetle losów dorosłego Benjamina-emigranta tułającego się po Europie berlińskie wspomnienia nabierają charakteru poszukiwań zakorzenienia i bezpieczeństwa - o których z góry wiadomo, że mogą być tylko drogą w przeszłość nie do odzyskania.

Ostatni tom Dzieł zebranych Witkacego to praca ogromna, pionierska, bezprecedensowa: bibliografia wszystkich jego utworów literackich (powieści, dramatów, wierszy), pism estetycznych i filozoficznych oraz listów. Odnotowano dostępne dokumenty biograficzne oraz dane dotyczące recepcji w kraju i na świecie. Osobny dział poświęcony jest recepcji twórczości Witkacego w nowych mediach. Pisze prof. Janusz Degler: „Obecność Witkacego od ponad półwiecza jest […] obecnością zwielokrotnioną i wieloraką. Jest to obecność dramaturga i malarza, powieściopisarza i teoretyka sztuki, filozofa i fotografa […]. Odkrywamy raz po raz odbicia Witkiewicza, które zmieniają się i opalizują nowymi znaczeniami w zależności od aktualnego kontekstu, ale jego prawdziwa twarz pozostaje tajemnicą”.

Spuścizna Wojciecha Bobowskiego, znanego jako Albertus Bobovius i Ali Ufkî, stanowi przedmiot zainteresowania międzynarodowego grona językoznawców, muzykologów, historyków i antropologów, jednak w Polsce do tej pory nie ukazała się książka w całości jej poświęcona. Niniejsza monografia stanowi próbę uzupełnienia tej luki.

W rozdziale pierwszym autorka przedstawia biografię Bobowskiego, zaktualizowaną na podstawie badań archiwalnych przeprowadzonych w Polsce i Ukrainie oraz informacji wyczytanych między wierszami Serai Enderum (MS Harley 3409). Pełna treść „londyńskiego” rękopisu tej pierwszoosobowej relacji z życia w pałacu Topkapi w Stambule, którą Bobowski ukończył w 1665 roku, wraz z obszernym opracowaniem krytycznym i miniaturami z epoki zamieszczona została w rozdziale drugim. W rozdziale trzecim autorka zebrała i przeanalizowała ponad 300 tureckich słów i wyrażeń odnalezionych w tekście.

„To bardzo ważny wkład w polskie badania orientalistyczne w rozmaitych ich aspektach, w tym historycznym, kulturowym i muzykologicznym. (…) Agata Pawlina wykazuje się doskonałą znajomością dotychczasowych opracowań (częściowych) zagadnienia i podejmuje z nimi odważną, opartą na niepodważalnych argumentach dyskusję, co jest wielką zaletą książki. (…) Z przyjemnością przeczyta ją zarówno ktoś, kto chce się czegoś więcej dowiedzieć o Bobowskim czy zwyczajach panujących na dworze sułtańskim z czystej ciekawości, jak i badacz – turkolog, muzykolog, antropolog kulturowy czy historyk. Każdy bez problemu znajdzie w tej pracy coś, co wzbogaci jego wiedzę”.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Marka Dziekana

Agata Pawlina – doktor nauk humanistycznych w dziedzinie językoznawstwa. Stypendystka Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu START 2022 dla wybitnych młodych uczonych. Absolwentka filologii orientalnej (specjalność turkologia) na Uniwersytecie Jagiellońskim, wokalistyki na Akademii Muzycznej we Wrocławiu, studiów doktoranckich UJ oraz międzywydziałowego Jagiellonian Interdisciplinary PhD Programme (2018–2020). W latach 2019–2023 kierowniczka projektu Preludium 15 fundowanego przez Narodowe Centrum Nauki, realizowanego na UJ. Autorka licznych publikacji i wystąpień konferencyjnych z zakresu terminologii muzycznej języka tureckiego i osmańsko-tureckiego oraz kultury muzycznej Turcji, Imperium Osmańskiego i Bliskiego Wschodu.