Architekt Krzysztof Bonadura starszy i cech muratorów w Poznaniu

Adrichalim (hebr. Architekci) – publikacja zbiorowa pod redakcją Bogny Świątkowskiej – to mały leksykon żydowskich architektów, którzy w XX wieku wyjechali z terenów polskich i stali się ikonicznymi postaciami architektury izraelskiej.

„Mimo różnych dróg życiowych wspólnym rysem charakteryzującym tych twórców był zamiar sformułowania nowego języka architektury, nowoczesnego i międzynarodowego, który nie tylko byłby środkiem wyrazu odrodzenia społeczeństwa izraelskiego, ale także oddawałby stabilność i kreatywność – zasady, którym ci młodzi ludzie hołdowali. (…) Trafiła im się przy tym niepowtarzalna okazja: mogli bez skrępowania formułować radykalny, współczesny formalny język architektoniczny i przestrzenny, którym chciało posługiwać się nowe państwo” – pisze architekt i dziennikarz Michael Jacobson w otwierającym książkę eseju Pionierzy, budowniczowie, wizjonerzy.

Adrichalim jest pierwszą zwartą prezentacją imponującego dorobku izraelskich projektantów przygotowaną z myślą o polskim czytelniku.

O autorach
Bogna Świątkowska – pomysłodawczyni, fundatorka i prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, z którą zrealizowała kilkadziesiąt projektów poświęconych przestrzeni publicznej, architekturze i projektowaniu, a także konkursów adresowanych do architektów i projektantów młodego pokolenia. Inicjatorka i wydawca „NN6T”. Naczelna pierwszego popkulturalnego miesięcznika „Machina” (1998-2001), autorka licznych tekstów, wywiadów, programów radiowych i telewizyjnych poświęconych współczesnej kulturze popularnej. Członkini Zespołu ds. Polityk Lokalnych przy Narodowym Centrum Kultury, a także Rady Architektury i Przestrzeni Publicznej Warszawy.

Biogramy architektów oraz rysunki ilustrujące leksykon przygotował zespół składający się ze studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (Franciszek Morka, Iwona Pawlak, Urszula Prokop, Zuzanna Rosińska, Jan Sienkiewicz), Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Igor Bloch, Anna Łyszcz).

Ogromną wartością leksykonu jest oparcie haseł na badaniach archiwalnych i kwerendzie źródeł publikowanych – przede wszystkim lokalnych gazet i czasopism, ale także katalogów i druków ulotnych. […] Profesor Żywicki […] zrezygnował z bezrefleksyjnego zestawiania zebranych przez poprzedników informacji na rzecz żmudnej pracy badawczej opartej na źródłach, dzięki czemu opracowany przez niego leksykon stanowi istotną wartość dodaną dla polskiej historii sztuki. […]
Opracowany przez prof. Żywickiego leksykon to pozycja ważna nie tylko dla ogólnopolskiej wiedzy o architekturze, ale i dla badań regionalistycznych. […] Dla Lublina i Lubelszczyzny będzie stanowić punkt wyjścia dla nowych badań nad środowiskiem budowniczych, a przede wszystkim nad zabytkami z tego okresu. Stanie się „lekturą obowiązkową” w urzędach konserwatorskich, miejskich i gminnych, a także w szkołach i na uczelniach.

Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Omilanowskiej-Kiljańczyk

Leksykon ten jest próbą spojrzenia na przeszłość poprzez biografie przedstawicieli wybranych grup zawodowych – architektów i budowniczych. Są w nim prezentowane sylwetki 804 osób, które w różny sposób przyczyniły się do kształtowania architektury i budownictwa Lublina oraz województwa lubelskiego w latach II Rzeczypospolitej. W leksykonie znajdują się nie tylko dyplomowani architekci oraz inżynierowie budownictwa, ale też technicy i majstrzy budowlani, a nawet postacie, które choć swoim wykształceniem lub pracą nie były związane z branżami architektonicznymi, to w pewien sposób zaznaczyły się także na tym polu. Ponadto są wśród nich zarówno ci, którzy z województwem lubelskim związali całą swoją zawodową działalność, jak i ci, którzy tylko otarli się o jego teren, projektując jakąś budowlę, uczestnicząc w konkursie architektonicznym lub zajmując przez pewien czas posadę w jednym z urzędów budowlanych.

Ze Wstępu

Przedmiotem książki jest seria akwarel z widokami zabytków Moskwy i okolic, sporządzona przez Giacoma Quarenghiego, znanego włoskiego architekta pracującego w Rosji na przełomie XVIII i XIX wieku. Te niezwykle interesujące pod względem artystycznym oraz ikonograficznym dzieła nie uzyskały do tej pory pełnego omówienia w literaturze naukowej, gdyż rosyjscy oraz włoscy badacze, zajmujący się twórczością Quarenghiego, skupiali swoją uwagę głównie na jego działalności architektonicznej.

Autor dokonał szczegółowej charakterystyki ośmiu widoków tworzących cykl, a także osadził badane akwarele w szerokim kontekście artystycznym, podkreślając ich związki zarówno ze sztuką zachodnioeuropejską, jak również rosyjską. Rozwinął hipotezę o powstaniu akwarel na okoliczność koronacji cara Pawła I w 1797 roku, wskazując na przemiany w zakresie recepcji sztuki staroruskiej, jakie dokonały się w końcu XVIII stulecia na dworze carskim.

Monumentalne ‘sypialnie’ Moskwy, Plattenbauten Berlina wschodniego, warszawskie modernistyczne osiedla, kijowskie Brezhnevki; większości mieszkańców miast nazywa je domem, mimo to, powojenne przedmieścia Europy centralnej i wschodniej z biegiem lat stały się dla nas niewidzialne.
„Eastern Blocks” to fotograficzna podróż przez betonowe przedmieścia byłego bloku wschodniego, podczas której odkryjesz dzielnice, które po drugiej wojnie światowej stały się placem budowy pod ogromne osiedla mieszkaniowe, oraz prawdziwe architektoniczne unikaty, takie jak: latające spodki z betonu, domy na kurzych łapkach, czy monolity w kształcie młotka.
W środku ponad 100 fotografii autorstwa Zupagrafika, oraz owoce ich współpracy z lokalnymi fotografami. Książka podzielona jest na sześć rozdziałów, opowiadających o modernistycznej i brutalistycznej architekturze europejskich miast: Moskwy, Berlina Wschodniego, Warszawy, Budapesztu, Kijowa oraz Sankt Petersburga; zawiera prolog autorstwa dziennikarza Christopher’a Beanlanda, mapki oraz krótkie eseje opisujące historie dzielnic mieszkaniowych powyższych miast.
Zupagrafika to autor, niezależne wydawnictwo oraz pracownia grafiki, założona w 2012 w Poznaniu, przez hiszpańsko-polski duet - David’a Navarro i Martynę Sobecką. Tytuły wydawane przez Zupagrafika celebrują modernistyczną i brutalistyczną architekturę byłego bloku wschodniego i nie tylko. Nakładem wydawnictwa ukazały się do tej pory: „Blok Wschodni”, „Brutal London”, „Blokowice”, „Blokoshka”, „Paris Brut”, „Brutal East”, „The Constructivist”, „Modern East”, „Hidden Cities”, „Brutal Britain”.
Autor książek: Brutal London: Construct Your Own Concrete Capital (2016, wyd. Prestel Publishing), Brutal Britain (2018), Eastern Blocks (2019).

Climate change is the biggest challenge facing our planet. There has never been a more important time to understand how to make the best use of local natural resources and to produce buildings that do not rely on stripping the environment or transporting materials across the globe.

The culmination of years of specialist research, this once-in-a-generation publication gathers together an international team of over one hundred leading experts across a diverse range of disciplines to examine what the traditions of vernacular architecture and its regional craftspeople around the world can teach us about creating a more sustainable future. Organized by the five major climate zones, covering polar, temperate, tropical, desert and continental, and more than 80 countries worldwide, it reveals how people and cultures have adapted to their environment to make the best use of indigenous materials and construction techniques, and stresses the importance of preserving disappearing craftsmanship and local knowledge before it is too late.

Including contextual essays on issues ranging from climatology, to anthropology and economics; detailed reference section; specially commissioned maps and infographics; and a wealth of illustrations, this landmark publication is a celebration of humankind's resilience and ingenuity in a rapidly changing world, and an invaluable resource document for the future generation who will shape our built environment.

Kiedy katedry były białe” to efekt pierwszej podróży legendarnego architekta do Ameryki. W 1935 roku papież modernizmu przeżywał kryzys. Sfrustrowany oporem na który trafiła awangarda i w ZSRR, i w III Rzeszy, i w demokratycznej Francji, przyjął zaproszenie Fundacji Rockefellera i wybrał się z wykładami do USA. Liczył na to, że jego radykalne idee miasta przyszłości (tzw. Miasto promienne) i nowej organizacji społeczeństwa znajdą podatny grunt w nowym, nieobciążonym tradycją świecie.
Inspiracją i bohaterem książki jest Nowy Jork. Dla Europejczyków był on w latach 30. tym, czym dziś Szanghaj czy Dubaj – miastem nowych możliwości, fascynującą i jednocześnie obcą metropolią, w której możliwe było to, co nie do pomyślenia na Starym Kontynencie. W wieżowcach Manhattanu Le Corbusier zobaczył „białe katedry nowoczesności” – symbol możliwości i aspiracji swojej epoki.
„Katedry” nie są książką tylko o architekturze. Autor równie błyskotliwie pisze o podróżach koleją, o seksualności Amerykanów, ich manierach i etyce pracy, o świecie wielkiego biznesu i sztuki. Wieżowce i kluby jazzowe Manhattanu, fabryki Forda i uniwersytety, niedostępne w Europie wygody i cuda techniki, spotkania z wpływowymi ludźmi i rozmowy podsłuchane w restauracjach, Louis Armstrong i Caravaggio, Rockefeller i Freud zainspirowali niezwykłą książkę – połączenie architektonicznego i politycznego manifestu z dziennikiem podróży Europejczyka patrzącego na młodą amerykańską cywilizację z mieszaniną podziwu i wyższości.Podróż, a później książka, miały kolosalne znaczenie dla promocji idei modernizmu na świecie. Jerzy Sołtan – jeden z największych polskich modernistów – „Katedry” wskazywał jako książkę, która ukształtowała go na całe życie i doprowadziła pod drzwi paryskiej pracowni Le Corbusiera. „Katedry” stały się również inspiracją do wydanej właśnie po polsku książki Rema Koolhaasa „Deliryczny Nowy Jork”.