Architektki Czy kobiety zaprojektują lepsze miasta

Kampusy wyższych uczelni stanowią niezwykle istotny element miast. Autor w interesujący sposób, pozbawiony hermetycznego języka, opisuje inwestycje powstałe w latach 2004–2018 w najważniejszych polskich ośrodkach akademickich. Jaka jest (i dlaczego) architektura szkół wyższych? Jaka powinna być? Pod jakimi warunkami kampusy mogą stać się „idealnymi miasteczkami”? To tylko kilka pytań spośród wielu, na które można znaleźć odpowiedź w tej książce.

„Bardzo wysoko należy ocenić zarówno aktualność tematu, jak i ustalenia badawcze autora. (...) To oryginalna i niezwykle cenna praca naukowa cechująca się wysokim poziomem merytorycznym. Piotr Żabicki należy do wąskiego grona badaczy posiadających znaczne doświadczenie praktyczne. W książce podjął skuteczną próbę oceny jakości wprowadzonych rozwiązań, przeprowadził precyzyjną, rzeczową analizę, precyzyjnie zarysował wnioski i postulaty”.

z recenzji
dr. hab. inż. arch. Piotra Marciniaka,
prof. nadzw. Politechniki Poznańskiej

Bielajewo, zwyczajne moskiewskie osiedle, powinno uzyskać status zabytku. To standardowe do bólu blokowisko wzniesione zostało w ramach wielkiego chruszczowowskiego programu mieszkaniowego, który rozpoczął się w 1954 roku — bloki i przestrzenie pomiędzy nimi są pozornie identyczne jak w tysiącach innych osiedli z tamtych czasów. A jednak Bielajewo jest inne — było bowiem scenerią pojawienia się, rozkwitu i zniknięcia moskiewskich konceptualistów. Jego architektura została wpisana między wersy ich wierszy, uwieczniona na grafikach, przemyślana w performance’ach. Czy to unikatowe niematerialne dziedzictwo może być kluczem do ochrony typowej architektury?

Książka Bielajewo. Zabytek przyszłości powstała na bazie projektu Belyayevo Forever, prowadzonego przez Rema Koolhaasa w 2011 roku w moskiewskim Instytucie „Strelka”. W 2013 roku ukazała się w języku angielskim i rosyjskim nakładem wydawnictwa Strelka Press. Równolegle odbył się program kulturalny o nazwie Jesień w Bielajewie, organizowany przez miejscową galerię sztuki. Miał on za zadanie popularyzować legendę osiedla, zbudować wokół niej zalążki lokalnej społeczności i przygotować grunt dla opracowania wniosku o wpisanie Bielajewa na listę zabytków UNESCO

Cuda architektury to piękny album, który jest przewodnikiem po najwspanialszych zabytkach na świecie. Na kartach tej książki znajdują się m.in. zamki i pałace, np. Zamek Królewski w Warszawie, Zamek Białej Czapli, katedry, kościoły i bazyliki, np. Bazylika w Gdańsku, Kościół Sagrada Família w Barcelonie, a także najciekawsze muzea z całego świata, takie jak Luwr, Metropolitan Museum of Art czy Muzeum Narodowe Prado. Całość wzbogacona materiałem zdjęciowym.

Wrocławskie Pola Elizejskie — tak można określić Kaiser Wilhelmstraße — dzisiejszą ulicę Powstańców Śląskich. Przy alei „szerokiej i pięknej z wytwornymi budowlami”, w otoczeniu „bujnej zieleni”, planowano na początku XX wieku wybudować pierwsze wrocławskie osiedle w stylu deweloperskim – Wilhelmstadt. Niestety histeryczna obrona Festung Breslau w 1945 roku oraz rabunkowa powojenna gospodarka doprowadziły do całkowitego zniszczenia tej części miasta. Dopiero od lat siedemdziesiątych XX wieku „dzikie pola” zaczęto zabudowywać blokami. Wzniesiono nieistniejący już Poltegor, hotel „Wrocław” i galeriowce, nadając ulicy nowy charakter. Równocześnie rodziły się projekty i wizje zabudowy przyszłego Centrum Południowego miasta. A na początku XXI wieku perspektywę południa Wrocławia zdominował Sky Tower. Dziś nie ma już śladu po pustych placach – teren wypełniają biurowce i ekskluzywna zabudowa mieszkaniowo-usługowa. Czyj sen Wrocław śni prowadzi czytelnika przez 150 lat historii niegdyś najbardziej reprezentacyjnej alei w mieście. Publikacja zawiera dziesiątki przedwojennych planów dzielnicy i nieistniejących kamienic, uzupełnionych archiwalnymi fotografiami oraz pocztówkami. Historię ulicy dopełniają niezrealizowane projekty powojenne, wizje konkursowe i makiety zabudowy Centrum Południowego. Całość wieńczy koncepcja wystawy przedstawiającej dzieje tego wyjątkowego kwartału Wrocławia i wkładka z rekonstrukcją zabudowy pierzei Kaiser Wilhelmstraße nr 45–119.

Nieprzemyślane niszczenie dziedzictwa przyrodniczego (na niespotykaną dotąd w demokratycznej Polsce skalę), z którym mamy do czynienia w ostatnim czasie, sprowokowało Ewę Mańkowską-Grin do stworzenia następnego tomu z serii „Architektura jest najważniejsza”. Tom w całości poświęcony jest drzewom. Wydawnictwo EMG zaproponowało wybranym autorom napisanie esejów o drzewach i ich roli w kontekście działalności architektonicznej i urbanistycznej. Różnorodność spojrzeń i postaw prezentowanych w szkicach oddaje bogactwo możliwych sposobów rozumienia i opisu niełatwego związku natury i kultury. Zamieszczone w książce teksty Barbary Bartkowicz, Marty Leśniakowskiej, Małgorzaty Omilanowskiej, Olgi Tokarczuk, Grzegorza Piątka, Piotra Wróbla i Jana Rylkego mierzą się z zagadnieniami wzajemnej zależności, ostrego konfliktu, przenikania się i współżycia świata drzew z rozwijającą się w szalonym tempie cywilizacją człowieka i jej najlepiej widoczną emanacją: architekturą i budownictwem.

Fascynująca podróż w czasie, podczas której razem z Piotrem Wierzbickim czytelnik zatrzymuje się w niemal każdym zajeździe lub hotelu, który kiedykolwiek pojawił się na planie Warszawy czy w przewodnikach dla podróżnych. Autor – varsavianista od lat publikujący w „Skarpie Warszawskiej” i oprowadzający wycieczki po stolicy – drobiazgowo analizuje każdą wzmiankę o obiektach bazy noclegowej, a przy tym barwnie opowiada o atmosferze dawnych czasów. Część I to solidne kompendium na temat warszawskiego hotelarstwa w zamierzchłych czasach.