Atlas Muzyki

Jak przeniknąć myśli genialnego artysty, nie popadając ani w ton nadmiernie popularyzujący i banalizujący, ani przesadnie świątobliwy? To sztuka. Ryszard Przybylski potraktował listy naszego cenionego w szerokim świecie artysty jako punkt wyjścia do rozważań o tym, co targało jestestwem genialnego kompozytora. Znakomite pióro autora sprawia, że książka przypomina laboratorium analityczne, w którym precyzyjnie analizuje się aspekty osobowości Chopina. Należy pamiętać, że dawno w Polsce nie wznawiane listy Chopina to niezwykły rozdział w historii naszej epistolografii. Pełne autoironii, groteskowych figur i metafor są w stanie wywołać u czytelnika spontaniczny śmiech także dwa wieki po ich napisaniu. Artysta nie oszczędzał w nich siebie, dawał upust swojemu melancholijnemu, a czasem wybuchowemu temperamentowi – nie były pisane z myślą o publikacji i skrzą się od wyrażeń dosadnych, choć zazwyczaj czarująco eleganckich. Dzięki wnikliwej i w pewien sposób wizjonerskiej pracy Ryszarda Przybylskiego, który odczytał ukryty pod słowami sens, możemy zbudować sobie wyobrażenie na przykład o tym, z jakich względów Chopin wybierał nadzwyczaj elegancki i dystyngowany styl ubierania się czy jak, urządzając wnętrza swoich mieszkań, meblował przestrzeń swojego ducha. Książka przeprowadzi nas przez labirynty zmieniających się stanów emocjonalnych kompozytora i powie wiele o tym, kim był i czuł się aż do końca – także odchodząc.

Książka jest rezultatem badań nad życiem i twórczością niemieckiego pianisty i kompozytora, jednego z najlepszych i bez wątpienia ulubionego ucznia Fryderyka Chopina. Książka poszerza dotychczasową skąpą wiedzę, weryfikuje również dotychczas znane, niejednokrotnie sprzeczne informacje, ukazujące Gutmanna w krzywym zwierciadle. W wyniku drobiazgowej kwerendy bibliotecznej i archiwalnej autorka zgromadziła nieznane dotychczas w polskiej literaturze fakty biograficzne, dokumenty, źródła dotyczące działalności artystycznej, pianistycznej i kompozytorskiej Gutmanna. Recenzje prasowe (niemieckie, francuskie) i odkrycie na nowo zapomnianej twórczości przybliżają postać Gutmanna i epokę, w której żył i tworzył. Książka jest swoistą biografią Adolfa Gutmanna (1819-1882) – człowieka i artysty, cieszącego się w XIX wieku dużym uznaniem. Szczególna uwaga zostaje poświęcona znajomości z Chopinem, miejscu Gutmanna w kręgu uczniów i przyjaciół genialnego kompozytora. Mistrz pozostawił wiele wyrazów szczerej, osobistej sympatii; dawał też liczne dowody uznania dla umiejętności pianistycznych Gutmanna, jak np. wspólny koncert w paryskiej Salle Pape 1838 r., dedykacja Scherza cis-moll op. 39. Gutmann zaś przysłużył się Chopinowi choćby jako kopista, drugi obok Juliana Fontany, sporządzając 9 kopii edycyjnych dzieł mistrza, które stanowiły podstawę pierwszych wydań.

Książka Faktura fortepianowa Beethovena po raz pierwszy ukazała się nakładem PWN w roku 1972. Przygotowywane aktualnie, drugie wydanie zostało poszerzone o aneks pt. Beethoven – Chopin. Podobieństwa w fakturze fortepianowej.

Książka obejmuje siedem rozdziałów: I. Zagadnienia metodologiczne, II. Geneza faktury fortepianowej, III. Recepcja osiemnastowiecznych środków fakturalnych w bońskim okresie twórczości Beethovena (do 1792 r.), IV. Pierwsze przejawy indywidualizacji faktury fortepianowej w wiedeńskim okresie twórczości Beethovena (do 1800 r.), V. Symfonizacja faktury fortepianowej w środkowym okresie twórczości Beethovena (1800-1815), VI. Nowe rozwiązania fakturalne i wyrazowe w ostatnim okresie twórczości Beethovena (po 1815 r.), VII. Znaczenie faktury fortepianowej Beethovena dla muzyki XIX w.

Od czasu pierwszego wydania książki, nikt w Polsce nie zgłębiał tej tematyki. Książka stanowi niewątpliwie cenne źródło wiedzy muzykologicznej i będzie przydatna zarówno studentom muzykologii i akademii muzycznych, jak też melomanom. „Wielkość” Beethovena doceniał sam Chopin, który po wysłuchaniu Tria fortepianowego B-dur op. 97 (tzw. „Arcyksiążęcego”) tego kompozytora, w liście do Tytusa Woyciechowskiego w 1829 r., napisał: „coś podobnie wielkiego dawno nie słyszałem, tam Beethoven szydzi z całego świata”.

Skąd się wzięła opera? Czy pierwotnie była ona sztuką dworską, czy rozrywką gawiedzi? W jakich opałach znajdowali się najwybitniejsi kompozytorzy? Czy nuty można zapisać w testamencie? Kto mógł zarzucić Mozartowi nadmiar nut w kompozycji? Skąd się wziął reżyser w operze? Kto zarzucił Mozartowi zbyt dużą liczbę nut? Jak brzmiał anielski głos trzeciej płci? Kiedy na scenie pojawiła się nagość? Czym jest opera w świecie współczesnej polityki? Na te i wiele innych pytań znajdziecie odpowiedzi w tej książce. Jacek Marczyński snuje pasjonującą opowieść o historii opery, prezentując temat w popularny, przystępny sposób. Całość składa się z gawęd o wybitnych kompozytorach, artystach, o narodzinach opery i przełomach w tym gatunku muzyki. O jego fenomenie i niesłabnącej popularności.
Bohaterami poszczególnych rozdziałów są przede wszystkim najważniejsi kompozytorzy w historii opery. Sylwetki wielkich ludzi opery ukazano na tle obyczajowo-politycznym: wydarzeń epoki, zainteresowań publiczności itd. Poznajemy ich pasje, miłości, przyjaźnie, słabości, rozterki. Opowieść uzupełniają wątki poświęcone najciekawszym współczesnym zjawiskom i artystom operowym: reżyserom, dyrygentom, śpiewakom.
Książka jest przeznaczona dla miłośników muzyki klasycznej: zarówno znawców, jak i osób, które chciałyby zbliżyć się do fascynującego świata opery.
„Francesca Cuzzoni, znana z pięknego głosu, ale i z trudnego charakteru, przyjechała do Londynu w pierwszych dniach 1723 r., zaproszona przez Georga Friedricha Händla, który skomponował nową operę Ottone, król Germanii. Niestety, kapryśnej Włoszce nie spodobała się aria jej bohaterki, bo przypominała zwykłą piosenkę, nie dawała pola do popisu efektownymi trylami. Stanowczo odmówiła więc jej zaśpiewania, ale Händel nie znosił sprzeciwu. Otworzył okno, chwycił wiotką Francescę i krzyknął, że jeśli natychmiast nie zaśpiewa tego, co skomponował, wyrzuci ją na ulicę. Przestraszona Cuzzoni uległa i więcej się nie sprzeciwiała. Przynajmniej do premiery, potem znów stała się gwiazdą”.
Fragment tekstu

Trzecie, zaktualizowane wydanie pierwszej polskiej monografii poświęconej Glennowi Gouldowi. Książka jest próbą spojrzenia na Goulda - pianistę, kompozytora i myśliciela - przez pryzmat muzycznej konstrukcji fugi. Zdaniem autora, nieprzypadkowo Gould był genialnym wykonawcą fug Bacha, sam pozostając nowym wcieleniem polifonii. Fuga, po włosku "ucieczka", wydaje się formą najodpowiedniejszą dla artysty-outsidera, pragnącego uciec od narzuconej z góry formy i wykreować formę własną, stworzyć ją mocą własnej woli. Gould, pustelnik stroniący od wszelkiej rywalizacji, wierzył w "miłosierdzie technologii", która ludzi oddziela od siebie buforem, eliminując konflikty, a zarazem zbliża ich, rozpinając nić bezpośredniej czystej łączności w nieskażonych agresją rejonach abstrakcji.

Składająca się z 12 utworów publikacja stanowi zestaw utworów przeznaczonych dla uczniów klas II i III szkół muzycznych I stopnia. Sprawdzi się również na początkowym etapie nauczania gry na fortepianie jako instrumencie dodatkowym w starszych klasach szkoły muzycznej I stopnia.

Wyrazista melodyka utworów może spotkać się z uznaniem młodych adresatów publikacji, natomiast logiczna forma i struktura kompozycji, wykorzystująca elementy powtarzalne, ułatwia ich opanowanie pamięciowe. Zbiór porusza także zróżnicowane problemy techniczne, dlatego może stać się dobrym materiałem pomocniczym do nauki gry na fortepianie lub bazą utworów rozszerzających klasyczny repertuar szkolny, realizowany na tym etapie nauki.

Utwory w publikacji:
Agatka na rowerze
Asia pod parasolem
Chora Blanka
Dzielny Mateusz
Kot Weroniki
Natalka w krainie wróżek
Niewyspana Karolina
Ola zła jak osa
Piesek Kacperka
Polka Agnieszki
Szymek na trampolinie
Zabawa Julki z cieniem