Atlas rzeczy niestałych Strategie, struktury i chwyty literackich metafikcji w twórczości Petera Greenawaya

Filmowe wizerunki ciała „anormalnego” budzą ciekawość, wstyd, niepokój, fascynację i wiele innych emocji. Spoglądamy na nie w kontekście wartości społecznych, ideologii, lęku przed innością, polityki socjalnej, systemów etycznych, zadań pedagogicznych, nader rzadko jednak łączymy je ze specyfiką filmowego medium. Adam Cybulski skupił swoją uwagę właśnie na tej ostatniej zależności. Celem jego badań było „przygotowanie szczegółowego studium narracyjnych strategii oraz technik opowiadania o jednostkach, których ciała nie mieszczą się w utrwalonych kulturowo definicjach zdrowia czy normy”. Ten cel udało mu się zrealizować z nawiązką, ponieważ nie tylko oferuje czytelnikowi przekonywające i inspirujące analizy tekstualne, osadzone w różnych koncepcjach i teoriach, ale wielokrotnie poza nie wykracza, dzięki czemu jego książka zyskuje również wymiar antropologiczny i etyczny.
Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Zwierzchowskiego

Postjugosłowiańska produkcja dramatopisarsko-teatralna to przestrzeń oferująca możliwości zaobserwowania transpozycji idei artystycznych, społeczno-politycznych i filozoficznych. Wiąże się to z mobilnością kulturową, integracją wielu komponentów o różnym pochodzeniu kulturowym oraz tworzeniem nowych jakości. Fundamentem badań nad tym mechanizmem jest postrzeganie kultury jako procesu wymiany oraz odwołanie się do modelu sieci otwartych połączeń. Przedstawione tu projekty artystyczne dramatopisarzy i reżyserów teatralnych, aktywnych w krajach byłej Jugosławii, stanowią potwierdzenie, że jest to zjawisko pozostające wciąż w fazie rozkwitu. Jego dynamiczna formuła to dobry punkt wyjścia do refleksji na temat przepływów oraz powiązań ideowych i estetycznych, coraz bardziej dostrzegalnych w dramaturgii i teatrze wielu krajów Europy.

Tom zbiorowy „Beckett w XXI wieku. Rozpoznanie” zawiera 10 artykułów przedłożonych do publikacji przez krajowych i zagranicznych autorów. Całość otwiera tłumaczenie tekstu J.M. Coetzeego – noblisty z 2003 roku – w którym przedstawia istotne ścieżki interpretacyjne twórczości Becketta. Wśród autorów znajdziemy wybitnych teatrologów i literaturoznawców, chociażby profesora S.E. Gontarskiego (USA) oraz profesora D. Attridge’a (Wielka Brytania). Współczesnymi, nie zawsze oczywistymi, kontekstami odczytywania twórczości Becketta zajmują się również młodsi badacze z różnych ośrodków w Polsce, a związani z Beckett Research Group in Gdańsk, afiliowaną przy Instytucie Anglistyki i Amerykanistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Przedstawione w jedenastym tomie serii Between.Pomiędzy badania odzwierciedlają ważniejsze problemy poruszane podczas corocznych gdańskich seminariów beckettowskich.

Praca składa się z dwóch części: szkiców analityczno-intepretacyjnych oraz appendiksu dydaktycznego. Autorka podejmuje się tropienia i odkrywania we współczesnych filmach „medialnych cudów”, za które uważa przede wszystkim ślady „starych” mediów, niegdyś fascynujących i pobudzających wyobraźnię: zabawek optycznych, pokazów fantasmagorii, filmów trikowych i fantastycznych, automatów i mechanicznych zabawek. Badania prowadzone przez autorkę wpisują się w nurt archeologii mediów oraz Nowej Historii Kina. Szkice dotyczą filmów z szeroko rozumianej sfery popularnej, takich jak: Oz Wielki i Potężny Sama Raimiego, Hugo i jego wynalazek Martina Scorsese czy Babadook Jennifer Kent. Przyjęta perspektywa badawcza sprzyja dostrzeganiu w analizowanych obrazach licznych treści autotematycznych. Appendiks dydaktyczny, skierowany przede wszystkim do nauczycieli i wykładowców pracujących w dziedzinie edukacji filmowej z odbiorcami w różnym wieku, zawiera pomysły na konkretne ćwiczenia, inspirowane filmowym seansem. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie: - „Forum Akademickie” nr 12/2015, s. 71 (Marek Misiak: Magicy kina) - „Nowe Książki” 12/2015, s. 52–53 (Tomasz Jopkiewicz: Tęsknota za baśnią)

Z jednej strony – filmy wielkich autorów, z drugiej – pierwsze blockbustery. Ogarniające kolejne kraje “nowe fale”, kontestacja, wschodzące kinematografie tzw. Trzeciego Świata, artystyczny awans filmu animowanego i dokumentalnego – i nowatorskie strategie dystrybucyjno-marketingowe hollywoodzkich wytwórni, sukcesywnie wchłanianych przez konglomeraty medialno-biznesowe. Takie były dwie dekady, które przedstawiamy w trzecim tomie Historii kina. Po Kinie niemym i Kinie klasycznym, pora na Kino epoki nowofalowej. Epoki uważanej przez wielu za najważniejszą i najodważniejszą w dziejach sztuki filmowej. Niniejszy tom obejmuje burzliwe lata 60. i 70. Skutki zachodzących wówczas przemian – politycznych, światopoglądowych, mentalnych i obyczajowych – odczuwamy do dziś. Żyjemy w świecie, który właśnie wtedy zaczął się kształtować. To samo da się powiedzieć o ówczesnym kinie: erupcja wyjątkowych talentów, do jakiej doszło na progu lat 60., otworzyła przed sztuką filmową nowe, po dziś eksplorowane horyzonty. Opisania tego oszałamiającego bogactwem okresu podjęło się 33 filmoznawców z kilkunastu ośrodków polskich i zagranicznych. Liczymy, że ich fascynacja zjawiskami, o których piszą, udzieli się czytelnikom tej książki.

Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja jest dobrym przykładem potwierdzającym prymat klasycznych badań źródłowych w uprawianiu historii filmu. Wszyscy autorzy, których teksty prezentujemy, wskazywali w nich na argumenty przemawiające za poszukiwaniami danych do swoich badań przede wszystkim w archiwach filmowych, foto- i fonograficznych oraz w tzw. źródłach drukowanych i pisanych. W trosce o kolejne pokolenia badaczy warto zatem zadbać o materialne zasoby dokumentów składających się na spuściznę polskiej kinematografii, w tym dorobku naukowego oraz jak najszybciej stworzyć ich przemyślane reprezentacje cyfrowe w postaci internetowych baz danych i udostępnić zainteresowanym. To właściwa (demokratyczna i mądra) droga do komplementarności zbiorów i przygotowania nowoczesnego, elastycznego i zawsze dostępnego aparatu do badań nad polską kinematografią.

z Przedmowy

W tomie publikują:

Monika Bator, Adam Cybulski, Andrzej Dębski, Barbara Lena Gierszewska, Barbara Giza, Mariusz Guzek, Małgorzata Kozubek, Radosław Szmatoła, Adam Wyżyński, Piotr Zwierzchowski.