Beckett w XXI wieku Rozpoznanie

W przypadku muzyki filmowej i warstwy dźwiękowej świadomy wybór środków oznacza zastosowanie konkretnego rodzaju muzyki, konkretnego gatunku, faktury i formy, określonej dynamiki i instrumentacji. Oznacza również dobór takich elementów dźwiękowych, które byłyby przejawem przemyśleń, określonej postawy estetycznej, wobec obrazu filmowego, swobody i niezależności myślenia kompozytora od bezpośrednich założeń obrazu. Henryk Kuźniak (fragm. Wstępu)

Sebastian Jakub Konefał w swojej książce opisuje, jak zmienił się sposób myślenia o ludzkim ciele (a co za tym idzie – także o człowieku jako takim) na obszarze fantastyki – nie tylko literackiej i filmowej, ale realizowanej także w postaci komiksów, wideoklipów, seriali telewizyjnych. Za początkowy moment owych przemian autor uznaje lata sześćdziesiąte, choć wielokrotnie wspomina też o zjawiskach utworach i tytułach powstałych nawet kilka dziesiątków lat wcześniej. Momentu końca owych przemian twórca Corpus futuri nie wyznacza wcale, sygnalizując w ten sposób, że zjawiska, o których pisze, nie dobiegły kresu, że one trwają, a nasz sposób myślenia wciąż ewoluuje, rozpatrując kolejne hipotezy i tworząc rozmaite wizje – częściej dystopijne i technofiobiczne niż utopijne.

Książka z szerokim oddechem, rozmachem odzwierciedla ważne zjawiska współczesnej kultury. Ów szeroki oddech jest zresztą konsekwencją jeszcze jednej ujmującej właściwości tej książki, jaką jest znakomite nawiązywanie do ważkich koncepcji filozoficznych opisujących współczesność. Na jej łamach co chwila pojawiają się nazwiska czołowych autorytetów w tej dziedzinie, takich jak Zygmunt Bauman, Jean Baudrillard, Michel Foucault, Herbert Marcuse i wiele, wiele innych. Widać, że autor zna te koncepcje znakomicie, robi z nich świetny użytek, a przy tym tekst nie jest „przeciążony”, zagadnienia filozoficzne są weń wplecione w sposób naturalny, stanowią jego integralną część.

Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu

Czy Europejczyk uformowany przez reguły myślowe i konwencje estetyczne swojej kultury jest w stanie przezwyciężyć obcość w kontakcie z wyrosłym na gruncie odmiennej kultury filmem japońskim? Albo inaczej: czy w ogóle powinien dążyć do zniesienia owej obcości? W jaki sposób zachodni odbiorca dzieł Akiry Kurosawy, Yasujiro Ozu, Masaki Kobayashiego może złagodzić „szok kulturowy”, jakiego nieuchronnie doznaje podczas projekcji dzieł japońskich mistrzów ekranu? Na te i wiele innych fascynujących pytań stara się odpowiedzieć autorka w swojej książce, analizując najbardziej reprezentatywne dla odmiennych przypadków obcości kulturowej dzieła, wnikliwie omawiając ich specyfikę estetyczną i filozoficzną, przybliżając rozmaite aspekty mentalności człowieka Dalekiego Wschodu, które stanowią o artystycznej niepowtarzalności japońskiego kina.

Kompleksowe ujęcie głównych nurtów awangardy filmowej, które ukształtowały historię kina i miały zasadniczy wpływ na historię sztuki – od lat 20. XX wieku do lat 2000.

Znakomici znawcy i badaczki kina oraz sztuk wizualnych poruszają się w książce po rozległym terytorium: od dadaistów i surrealistów po kino-sztukę i postinternet. Najchętniej – po jego obrzeżach, pisząc, czasem po raz pierwszy tak obszernie na gruncie polskim, o zapomnianych pionierkach kina Wielkiej Awangardy, wczesnej awangardzie amerykańskie, kinie letrystycznym, sytuacjonistycznym czy queerowym, czarnym feminizmie, perspektywie postkolonialnej czy o kinie jako narzędziu krytyki obrazów kształtujących zbiorową świadomość wizualną.

Celem książki jest nie tylko przyznanie należnej wagi pionierskiej twórczości kobiet, ale też spojrzenie na to, jak w historii marginalizowano ich znaczenie. Co więcej, książka pokazuje, że wypracowane na gruncie awangardy środki pozwoliły realizować prace o pionierskim znaczeniu dla historii kina, sztuki i emancypacji kobiet.

„Historie filmu awangardowego z podtytułem Od dadaizmu do postinternetu to książka napisana przez wielu autorów. Z mnogością podjętych tematów koresponduje różnorodność punktów widzenia i poetyk wypowiedzi. Prezentują one awangardę jako nurt zmieniający się dynamicznie, z wzrastającą intensywnością, zgodnie z etymologią terminu wyprzedzający swój czas oraz dzisiejsze kino. Zarazem jednak współczesna awangarda rewitalizuje i uruchamia swoją własną tradycję sięgającą lat dwudziestych, czasu tak zwanej Wielkiej Awangardy, a może i dalej, jeśli uwzględnić pierwsze próby tego rodzaju. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytanie, co dziś nazywamy awangardą i tym samym ukazać ten fenomen w całej jego złożoności, biorąc pod uwagę różne jego odgałęzienia, odmiany, nurty i tendencje.”

prof. Alicja Helman

Twórczynie i twórcy, których prace zostały zanalizowane w ksiażce, to m.in.: René Clair, Luisa Buñuel, Alberto Cavalcanti, Walter Ruttmann, Dziga Wiertow, Germaine Dulac, Claude Cahun, Marcel Moore, Paul Strand, Charles Sheeler, Francis Bruguière, Harry Smith, Maya Deren, Marie Menken, Jonas Mekas, Stan Brakhage, Kenneth Anger, Jack Smith, Andy Warhol, David Wojnarowicz, Carolee Schneemann, Barbara Rubin, Tony Conrad, artyści Fluxusu, Guy Debord, René Viénet, Yvonne Rainer, Abigail Child, Su Friedrich, Hollis Frampton, James Benning, Barbara Hammer, Peter Kubelka, VALIE EXPORT, Warsztat Formy Filmowej, Natalia LL, Ewa Partum, Jolanta Marcolla, Teresa Tyszkiewicz, Chris Marker, Julie Dash, Cheryl Dunye, Kara Walker, Harun Farocki, Black Audio Film Collective, Derek Jarman, Bill Viola, Anna Baumgart, Zuzanna Janin.

Autorzy i autorki tekstów: Jakub Depczyński, dr hab. Marcin Giżycki, Paulina Haratyk, dr Beata Kosińska-Krippner, dr hab. Iwona Kurz, dr Marika Kuźmicz, Magda Lipska, dr Ewa Majewska, Jakub Majmurek, Michał Matuszewski, dr Krystyna Mazur, Antoni Michnik, Łukasz Mojsak, dr hab. Paweł Mościcki, Daniel Muzyczuk, prof. dr hab. Andrzej Pitrus, dr Magdalena Podsiadło, prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz, Karol Radziszewski, dr hab. Łukasz Ronduda, dr Gabriela Sitek.

Książka o twórczości jednego z największych reformatorów współczesnego teatru. Autor, od lat zajmujący się fenomenem Teatru Laboratorium, porównuje Grotowskiego z innymi awangardowymi twórcami, zarówno wcześniejszymi (Meyerhold), jak i pracującymi w tym samym czasie (Barba, Brook). Pokazuje wpływ Grotowskiego, a zwłaszcza jego metod pracy z aktorem, na późniejsze teatry alternatywne (Teatr Ósmego Dnia, Gardzienice) i na reżyserów znanych z burzenia stereotypów (Swinarski).
W osobnym studium Zbigniew Osiński zestawia Grotowskiego i teatr Kantora, a także omawia działalność artysty w Studenckim Kole Naukowym.

Powojenny teatr polski, mimo wszystkich ponurych uwarunkowań politycznych (a często wbrew nim) i nękających go co pewien czas kryzysów, był teatrem różnorodnym i bogatym. Monografia prezentuje wkład trzech reżyserek: Krystyny Skuszanki, Ireny Babel, Lidii Zamkow w teatralne życie Krakowa.