Awareness Dziesięć Dni Z Jerzym Grotowskim

Dorobek naukowy profesora Jana Michalika jest powszechnie znany i szanowany. Z tego względu każda książka jego autorstwa budzi zainteresowanie i niemal w ciemno można powiedzieć, że zasługuje na wydanie. Niemniej Gawędy o teatrze krakowskim przyciągają uwagę z dodatkowych względów.
Książka zbiera teksty rozproszone, w większości już opublikowane, ale w wydawnictwach niszowych, księgach zbiorowych czy czasopismach, nie zawsze łatwo dostępnych. Jest też kilka tekstów wcześniej niepublikowanych. Ułatwienie czytelnikom i badaczom dostępu do tych rozpraw to pierwszy, najprostszy argument za wydaniem tego zbioru. Drugi to prezentacja znakomitego warsztatu badawczego, na którym mogą i powinny się uczyć kolejne pokolenia teatrologów. Właśnie w takim zestawieniu tekstów większych i drobnych znakomicie widać, jak znaczącą naukową wartość mogą mieć hasła słownikowe, przyczynki, emendacje, komentarze, uzupełnienia – nawet w zakresie tematów z pozoru znanych i przebadanych (jak Wyspiański czy Modrzejewska). Profesor Michalik (autor obszernych monografii) jest i w tym zakresie mistrzem. Z recenzji prof. dr hab. Haliny Waszkiel, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie Prof. dr hab. Jan Michalik – jeden z najwybitniejszych polskich badaczy teatru XIX i XX wieku, historyk scen krakowskich (w szczególności) i galicyjskich (w ogólności), badacz dramatu i sztuki aktorskiej, inscenizacji, wreszcie teatru jako instytucji. Zajmował się teatrem włościańskim w Galicji, a także teatrem amatorskim, teatrem żydowskim, kabaretem oraz muzyką w teatrze. Był nauczycielem i opiekunem wielu obecnych naukowców. Dokonania Profesora Seniora nie oznaczają bynajmniej, że Jan Michalik osiadł na laurach: jest wciąż czynny naukowo, nieustannie uzupełnia luki badawcze polskiej teatrologii – o czym świadczy także niniejszy tom.

Paweł Konic w szkolnych latach myślał o fizyce, miał w planach inne kierunki, ale w końcu podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Wtedy właśnie zajął się teatrem studenckim. Reżyserował, pisał, organizował występy teatrów, a nawet – wspomniał o tym w jednym z wywiadów – zagrał główną rolę. Teatr go pochłonął, z nim związał swoje zawodowe życie. Już na studiach zaczął współpracę z dwutygodnikiem „Teatr” oraz miesięcznikiem „Dialog”, w tych pismach prawie równocześnie opublikował swoje debiutanckie teksty i z obydwoma związał się na długi czas. Pisanie o teatrze nie było jego jedyną aktywnością teatralną, z czasem przestało nawet być aktywnością najważniejszą – wchodził w skład kolegiów redakcyjnych wymienionych wcześniej periodyków, był kierownikiem literackim cenionych scen, członkiem rad programowych i sądów konkursowych, kierownikiem artystycznym. Napisał jednak sporo, bo blisko 150 tekstów. Zdecydowaną większość stanowią recenzje z przedstawień, zarówno teatrów w stolicy i wielkich ośrodkach, jak i tak na zwanej prowincji. Sposób, w jaki uprawiał zawód recenzenta, dał mu silną pozycję w środowisku teatralnym, ponieważ miał rzadką uważność i szacunek dla rzetelnej pracy, umiał formułować wyważone oceny przy prezentowaniu zdecydowanych sądów. Oprócz krytyki zajmował się również obserwowaniem i refleksją na temat tego, co określa się często mianem o b r z e ż y życia teatralnego: młodym teatrem, poszukiwaniami i eksperymentami, festiwalami, rozmowami z artystami. To przede wszystkim takie teksty zostały zebrane w tym zbiorze.

Jerzy Grotowski, jeden z najwybitniejszych artystów światowego teatru w XX wieku, był człowiekiem spotkań. Można powiedzieć, że jego droga w sztuce realizowała się poprzez spotkania z ludźmi. Książkę wypełniają notatki ze spotkań autora z Grotowskim, listy różnych osób do Zbigniewa Osińskiego, dotyczące Jerzego Grotowskiego, listy Grotowskiego do Osińskiego, a także studium Dzieło Jerzego Grotowskiego jako „przedmiot badań”, w którym autor podejmuje próbę swoistego podsumowania swojej przygody z twórczością Grotowskiego.

Książka Teatr bliskiego kontaktu. Studia przypadków grup teatralnych wypełnia lukę na polskim rynku wydawniczym dotyczącą aktualiów rodzimego teatru niezależnego (i socjologii teatru w ogóle). Pomimo że Teatr Węgajty, Stowarzyszenie Teatralne Chorea i Teatr Szwalnia wyrastają z poniekąd już „klasycyzującego się” idiomu stworzonego przez Jerzego Grotowskiego i czerpią w sposób przemożny z kontrkulturowego etosu lat 60., stanowią wciąż aktualną i nader żywą antytezę wobec teatru mieszczańskiego i – co Autorki wykazują w sposób dobitny – twórczo wpływają na tkankę lokalnych społeczności, budując (wciąż) nową wrażliwość i wartości. Niewątpliwą zaletą tekstu jest jego komparatystyczny charakter. Autorki precyzyjnie wskazują na konfigurację cech budujących społeczną strukturę, etos i habitus poszczególnych grup, mniej lub bardziej „rezonujących” ze światem społecznym, sformalizowanych, inkluzywnych, opartych na idei „plemienności”.
Dr hab. Małgorzata Stępnik, prof. UMCS

Każda z trzech grup teatralnych będąca przedmiotem zainteresowania Autorek została odrębnie przedstawiona i opisana przez inny zespół autorski, co spowodowało, że sposób obrazowania nie jest jednolity, opiera się - na odmiennych założeniach teoretycznych i posiada odmienna? strukturę? opisu. […] Autorki wyraźnie dopuszczają polifonie? i nie chcą porównywać tego, co i tak przecież nie jest porównywalne – na takim przekonaniu opiera się? również swoistość wykorzystywanej przez nie metodologii badan´ jakościowych. W efekcie Autorki nie tylko uzyskały polifonie? narracji, lecz także uchwyciły polifonie? badanych zjawisk.
Dr hab. Przemysław Kisiel, prof. UEK

Mocno czekoladowy tort Marcello, który na specjalne okazje pojawia się na polskich stołach, powstał jako hołd dla warszawskiej aktorki, Heleny Marcello, związanej z Teatrami Warszawskimi przez ponad czterdzieści lat – od 1879 do 1923 roku. Choć nie sposób dziś ustalić oryginalnej receptury tego odświętnego ciasta, w jego nazwie zachowało się uwielbienie, którym obdarzano artystkę, przetrwała fascynacja i entuzjazm, jakie budziła – ona sama i jej gra sceniczna. Tort Marcello to zatem jeden z historycznych śladów po teatralnych kulturach fanowskich, które wyłaniały się na ziemiach polskich w XIX i na początku XX wieku. Książka Tort Marcello odzyskuje wczesne doświadczenia i praktyki fanowskie – pomimo że stanowiły one ważny element polskiego życia teatralnego, zostały uznane za zbyt błahe, by o nich pamiętać. Jest opowieścią o dziewiętnastowiecznych teatromanach i teatromankach, miłośnikach i miłośniczkach gwiazd scenicznych i przedstawień teatralnych, ujawniającą sploty między historią teatru i historią fanostwa. Kim byli dziewiętnastowieczni fani i fanki? Jak przedstawiały ich ówczesne media? Jak okazywali swoją pasję? To podstawowe pytania, które padają w Torcie Marcello. Agata Łuksza Agata Łuksza – kulturoznawczyni z zacięciem historycznym. Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka Glamour, kobiecość, widowisko. Aktorka jako obiekt pożądania (Warszawa 2016) i artykułów publikowanych m.in. w „Didaskaliach”, „Pamiętniku Teatralnym” oraz „Theatre Journal”.

Zbiór praktycznych spostrzeżeń dla wszystkich, którzy stają przed trudnym zadaniem zapewnienia funduszy i wsparcia dla niezależnych działań artystycznych. Książka zawiera szczegółowy opis doświadczeń z tego zakresu, których początek sięga 1986 roku – czasu, gdy Wielka Brytania tkwiła w okowach ideologii wolnorynkowej i kulturowego konserwatyzmu.Być może opowiadana tu historia okaże się ważna dla tych, którzy dzisiaj zastanawiają się, jak zachować niezależność wobec cięć funduszy publicznych, gwałtownych zmian politycznych i konieczności pozyskiwania źródeł wsparcia finansowego. Książka, będąca owocem mojej dwudziestoletniej pracy przy organizacji Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Londynie (London International Theatre Festival – LIFT), opowiada o tym, jak w ramach owego słynnego festiwalu wypracowywano różne podejścia do sponsoringu, z powodzeniem stosując także model komercyjny. Julia Rowntree, ze wstępu