Bezpieczeństwo Europy Środkowo-Wschodniej. Perspektywa narodowa i międzynarodowa

Przemiany demokratyczne w Polsce w 1989 roku i zburzenie muru berlińskiego oraz perspektywa zjednoczenia Niemiec ponownie postawiły sprawę statusu prawnego granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej na porządku dziennym. Z perspektywy 30 lat można stwierdzić, że Konferencja „2 + 4”, zawarty w jej wyniku Traktat „2 + 4” oraz podpisany 14 listopada 1990 r. bilateralny Traktat o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej miały fundamentalne znaczenie dla nowej „architektury politycznej” Europy, a dla Polski znaczenie egzystencjalne.

W trzydziestą rocznicę podpisania Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej, 14 listopada 2020 r., Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z Katedrą Prawa Międzynarodowego i Prawa UE Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego zorganizowały konferencję, której zadaniem było przypomnienie ówczesnych wydarzeń, przebiegu negocjacji oraz ich uwarunkowań politycznych i prawnych.

Niniejsza książka odwołuje się do tej konferencji, a zamieszczone w niej rozdziały są autorstwa świadków i uczestników ówczesnych wydarzeń: szefa polskiego zespołu negocjacyjnego profesora Jerzego Sułka oraz członków tego zespołu profesorów Jana Barcza oraz Jerzego Kranza. Wśród autorów jest również historyk młodszego pokolenia, profesor Krzysztof Ruchniewicz, zajmujący się najnowszą historią stosunków polsko-niemieckich.

„Ameryka” obejmuje tematykę, której znajomość jest niezbędna dla całościowego zrozumienia podstawowych zjawisk, które miały decydujący wpływ na powstanie i bezprecedensowo szybki rozkwit Stanów Zjednoczonych pod względem politycznym, ekonomicznym i kulturowym. Wielką zaletą tomu jest interdyscyplinarne podejście do prezentowania genezy, rozkwitu i aktualnej problematyki Stanów Zjednoczonych. Czytelnik otrzymuje podstawowe, klarownie podane informacje związane z powstaniem i rozwojem Stanów Zjednoczonych, które są ukazane z punktu widzenia tak zróżnicowanych dziedzin jak historia, polityka zagraniczna, militarna i imigracyjna, ustrojowe i prawne zasady działania państwa, gospodarka, szkolnictwo, religia, media i szeroko pojęta kultura – słowem, książka przekazuje kompleksową wiedzę o Stanach Zjednoczonych.

Z recenzji prof. dr hab. Elżbiety H. Oleksy, Uniwersytet Łódzki

Autorzy w krótkich esejach zawierają zarówno historię omawianej przez siebie problematyki jak i współczesne jej uwarunkowania. Podkreślają też atrakcyjność wzorców amerykańskiego stylu życia dla współczesnego świata. Praca stanowi kompendium wiedzy o dziejach i polityce Stanów Zjednoczonych i może zainteresować wszystkich, którzy chcą poznać to państwo z istniejącą tam różnorodnością instytucji, ludzi oraz tradycji.

Z recenzji prof. dr hab. Izabelli Rusinowej, Uniwersytet Warszawski

Państwa zachodnie zaczynają wykazywać nadzwyczajną, nieraz graniczącą z nadwrażliwością, troskę o sprawy bezpieczeństwa. Mamy do czynienia z przyspieszoną ewolucją i rozbudową instytucji, a także instrumentów zapewniania bezpieczeństwa międzynarodowego. Państwa szybko zmieniają swe doktryny, stale tworząc nowe rodzaje sił zbrojnych i służb specjalnych, których zadaniem jest reagowanie na zmieniające się i coraz bardziej złożone zagrożenia ich bezpieczeństwa. Po zimnej wojnie ze szczególną siłą zaznacza się w tej sferze – nie zawsze pozytywna – rola biznesu, mediów i think tanków. Pojawia się też nowe, niepokojące zjawisko prywatyzacji bezpieczeństwa. To wszystko znajduje odzwierciedlenie w bogatej literaturze, niezliczonych monografiach, raportach, policy papers, często wartościowych, niekiedy jednak bałamutnych.
W prezentowanej publikacji studenci politologii i stosunków międzynarodowych oraz eksperci i komentatorzy otrzymują po raz pierwszy w naszym kraju, syntetyczny podręcznik akademicki do studiowania bezpieczeństwa międzynarodowego, spełniający rygory gatunku. Książka została przygotowana przez pracowników Zakładu Studiów Strategicznych Instytutu Stosunków Międzynarodowych WDiNP Uniwersytetu Warszawskiego. Zespół składa się z autorów mających za sobą bogatą praktykę w siłach zbrojnych, organach administracji państwowej odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz świetnych, a przy tym młodych badaczy akademickich.

Autorzy tomu:
Bolesław Balcerowicz, Łukasz Gajewski, Stanisław Koziej, Roman Kuźniar (redaktor naukowy), Robert Kupiecki, Marek Madej, Marek Menkiszak, Grzegorz Rydlewski, Paweł Soroka

Prawdziwa wojna wróciła do Europy, do naszego sąsiedztwa. Co do istoty, jest to wojna całkowicie imperialna (podbój terytorialny dla narzucenia panowania), zgodna z rosyjską tradycją od Piotra I Wielkiego, której ideowe korzenie tkwią w wielkoruskim szowinizmie. Już okazała się porażką Rosji, ale jest też czymś więcej. To stress-test dla bezpieczeństwa międzynarodowego w końcowej fazie liberalnego porządku międzynarodowego. Spo-wodowała rewitalizację Zachodu jako formacji geopolitycznej. Przejawem tej witalności jest między innymi determinacja Zachodu w przyjściu ofierze agresji z militarnym wsparciem, dzięki któremu Ukraina była w stanie zatrzymać wielkie mocarstwo.


Jeden rezultat wojny można już uznać za pewnik: będziemy mieć do czynienia z radykalnym osłabieniem Rosji w każdym wymiarze jej potencjału, siły, zdolności i wpływów, czyli tego, co realiści w skrócie określają jednym słowem – power. Rosja na oczach świata zafundowała sobie auto-da-fé jako wielkie mocarstwo. Jest to równoznaczne z istotnym osłabieniem za-grożenia militarnego na dekady z jej strony, przynajmniej na kierunku zachodnim.

Roman Kuźniar

Celem opracowania było doprowadzenie do swoistego spotkania różnych punktów widzenia, z których można rozpatrywać problemy bezpieczeństwa teleinformatycznego. Polityk, decydując o przyjęciu strategii zapewnienia bezpieczeństwa narodowego w wymiarze teleinformatycznym, musi brać pod uwagę techniczne możliwości wdrożenia proponowanych rozwiązań. Podobnie administrator sieci, dbający o stabilność nadzorowanego systemu, powinien pamiętać o szerszym kontekście wymogów bezpieczeństwa teleinformatycznego i konieczności ich pogodzenia z innymi priorytetami państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego. Dlatego ważne jest, by pogłębiać świadomość wielości możliwych ujęć problemu, ułatwiać poznanie specyfiki poszczególnych jego wymiarów oraz ukazywać potrzebę łączenia rozmaitych podejść do zagadnienia.

Książka jest opracowaniem zbiorowym poświęconym wybranym
zagadnieniom bezpieczeństwa wewnętrznego.
Treść książki obejmuje trzy wymiary bezpieczeństwa – teoretyczno-normatywny, podmiotowy oraz przedmiotowy.
Teoretyczno-normatywny wymiar bezpieczeństwa obejmuje: zagadnienia definicyjne i metodologiczne, proponujące generalne uporządkowanie siatki pojęciowej; relacje między bezpieczeństwem i ryzykiem a polityką; aspekty psychologiczne; koncepcję human security, odrzucającą państwocentryczne spojrzenie na bezpieczeństwo i postulującą skoncentrowanie się na bezpieczeństwie
człowieka (jednostki); oraz normatywne podstawy bezpieczeństwa w postaci ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy oraz prawa miejscowego z ich doktrynalnymi
i praktycznymi uwarunkowaniami.
Następny, podmiotowy wymiar bezpieczeństwa koncentruje się na wybranych organach zapewniających bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Charakteryzuje system instytucjonalny bezpieczeństwa, wprowadzając porządkujący podział na
organy o właściwości ogólnej i wyspecjalizowane, a następnie poddaje analizie naczelne organy państwa, administrację rządową, samorządową oraz organy
wyspecjalizowane (Policja, służby specjalne, Siły Zbrojne RP).
Z kolei na wymiar przedmiotowy składają się zagadnienia ochrony informacji niejawnych, dysfunkcje sfery publicznej, terroryzm, bezpieczeństwo żywności,
bezpieczeństwo transferu informacji oraz procesy migracyjne.