Bezpieczeństwo Polski w świetle wojny na Wschodzie

Nowatorski podręcznik historii stosunków międzynarodowych - przedmiotu wykładanego na wielu polskich uczelniach.

Książka składa się z 4 części.
W części I, noszącej tytuł LA BELLE EPOQUE I JEJ SCHYŁEK (1871-1914), autor przedstawił przyczyny wybuchu I wojny światowej.
Część II, zatytułowana WIELKA WOJNA (1914-1945), omawia I wojnę światową.
Część III, nazwana ZMIERZCH EUROPY (1919-1945), została poświęcona dziejom stosunków międzynarodowych w dwudziestoleciu międzywojennym i w latach II wojny światowej.
Część IV, nosząca tytuł ŚWIAT BIPOLARNY, opisuje historię stosunków międzynarodowych w latach 1945-1991, powstanie i rozwój istniejących wówczas organizacji międzynarodowych o charakterze politycznym i gospodarczym. Część tę kończą rozdziały poświęcone rozpadowi ZSRR i zjednoczeniu Niemiec - wydarzeniom, które - zdaniem autora - były logicznym zamknięciem epoki i początkiem nowych stosunków międzynarodowych - tym razem współczesnych.

Książka poddaje krytycznej refleksji sposób, w jaki dzisiaj jest dostrzegana bądź z jakich powodów bywa przemilczana obecność kultury w stosunkach międzynarodowych. Czy kultura jest narzędziem teoretycznym, które potrafimy stosować, by analizę stosunków międzynarodowych uczynić pełniejszą? Przed jakimi problemami stajemy, próbując zoperacjonalizować pojęcie kultury na potrzeby badań prowadzonych w zakresie stosunków międzynarodowych? W jaki sposób go używamy? Do dorobku jakich nauk sięgamy, starając się to pojęcie oswoić? Jakie historie w stosunkach międzynarodowych kultura pozwala nam opowiedzieć? Komu daje głos, a komu go odbiera?

Należy dostrzec, że współcześnie nauki społeczne i humanistyczne postawiły kulturę na piedestale. To przecież "kultura jest sprawą życia i śmierci" (Mahmood Mamdani), to "kultura jest wszędzie" (Ulf Hannerz), kultura "przesądza prawie o wszystkim" (David Landes), kultura "jest na ustach wszystkich" (Marshall Sahlins), z kulturą "trzeba się liczyć" (Samuel Huntington), kultury "nie sposób przecenić" (Lawrence Harrison). W konsekwencji, proliferacja sensów wiązanych z kulturą zaszła tak daleko, że badacze zdają się bezradni, rezygnując z prób uporządkowania chaosu pojęciowego i dowolności odwoływania się do pojęcia kultury.

Badania przeprowadzone w Instytucie Stosunków Międzynarodowych UW mają pomóc w uporządkowaniu istniejącego zamętu, wskazać różnorodne pola badawcze, na których kultura się pojawia bądź pojawić się powinna, wreszcie przedstawić wyniki analiz przeprowadzonych wokół wielorakich przejawów kultury w stosunkach międzynarodowych, zarówno w teorii, jak i w praktyce.

W monografii podjęto próbę przedstawienia mechanizmów, które sprawiają, że skomplikowana siatka wpływów w różnych fragmentach rzeczywistości międzynarodowej rozwija się, przynosi korzyści zaangażowanym w nią aktorom i prowadzi do przekształceń ładu światowego. Na podstawie tworzonych przez tych aktorów oddziaływań nawiązywana jest współpraca, rozgrywa się rywalizacja, tworzy się rynek idei. Wątki tej pracy koncentrują się na technokratycznych aspektach porządku międzynarodowego: kto, w jakim zakresie, za pomocą jakich narzędzi czy sposobów działania jest w stanie wywoływać zamierzone przez siebie efekty. Mowa jest tu zatem o sprawowaniu rządów, sterowaniu, zarządzaniu procesami w poliarchicznym, złożonym środowisku międzynarodowym. Niniejszy tom stanowi rozszerzenie i pogłębienie tez zawartych w książce Global governance. Ład międzynarodowy po zakończeniu stulecia Ameryki, która ukazała się w 2012 roku nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Przedstawiona monografia jest ze wszech miar zasługującym na uwagę nowatorskim i kompleksowym spojrzeniem na rosyjską politykę bezpieczeństwa morskiego w regionie Morza Bałtyckiego. Ukazuje ona, przez pryzmat retrospektywnych rozwiązań i aktywności politycznej, nie tylko genezę kształtowania rosyjskiej strategii morskiej ale również prezentuje mechanizmy decyzyjne i kreśli możliwe scenariusze potencjalnych działań sił morskich w relacji do najważniejszych, geostrategicznych partnerów na scenie politycznej, Stanów Zjednoczonych, Chin i Unii Europejskiej. Szczególnie interesujące jest zaprezentowane w opracowaniu znaczenie strategiczne regionu bałtyckie i jego rola dla globalnego bezpieczeństwa w świetle aktualnych i perspektywicznych politycznych, ekonomicznych i militarnych wyzwań i zagrożeń.

Jest pierwszym na rynku polskim opracowaniem które w sposób kompleksowy i komplementarny przedstawia w sposób przystępny usystematyzowaną wiedzę i porządkuje ogromny materiał faktograficzny co pozwala zrozumieć jak wielką rolę, miejsce i znaczenie ma rosyjska strategia bezpieczeństwa morskiego nie tylko dla państw regionu Morza Bałtyckiego ale również dla Europy i dla bezpieczeństwa w wymiarze geostrategicznym. Ta publikacja będzie dobrze służyć tym wszystkim którzy szukają pogłębionej wiedzy o problematyce bezpieczeństwa w regionie Morza Bałtyckiego oraz o zagrożeniach i ambicjach geopolitycznych Federacji Rosyjskiej w przestrzeni międzynarodowej.

Z recenzji prof. dr hab. inż. Józefa Buczyńskiego

Ważna książka dla obecnych i przyszłych pokoleń studiujących stosunki międzynarodowe i integrację europejską. Pokazuje rozwój tych dwóch dyscyplin w Polsce i w innych krajach. Zawiera pogłębioną analizę historyczną i empiryczną. Ma dobrą strukturę, jest świetnie napisana. (…)
Opisany stan polskiej nauki w dwóch dziedzinach będących przedmiotem analizy jest dość żałosny. Większość prac naukowych ma charakter opisowy – bez próby pogłębionej analizy teoretycznej. Tłumaczy to skromną obecność polskich naukowców z tych dziedzin na forach międzynarodowych. Podane fakty są zrozumiałe w wypadku starszego pokolenia badaczy, ale nie w wypadku młodych naukowców, z których wielu w ostatnich latach studiowało za granicą. (…) To prowadzi mnie do hipotezy, iż problemy polskiej nauki wynikają z kultury uniwersyteckiej w Polsce, ze swoistego typu feudalizmu, który kultywuje stare hierarchie, powiązania, obyczaje i blokuje rozwój intelektualny ludzi młodych. Podobna sytuacja istnieje na południu Europy i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Z recenzji wydawniczej prof. Jana Zielonki (Uniwersytet Oskfordzki)

Jacek Czaputowicz – profesor nadzwyczajny, kierownik Zakładu Metodologii Badań Europejskich w Instytucie Europeistyki, WDiNP UW. Autor m.in. Teorie stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe PWN 2007; Bezpieczeństwo międzynarodowe. Współczesne koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN 2012 oraz Suwerenność, PISM 2013.
Kamil Ławniczak – doktor, współpracownik Instytutu Europeistyki, WDiNP UW. Opublikował m.in. Rada Unii Europejskiej. Organizacja i sposób działania, WDiNP 2014, Metody jakościowe i ilościowe w badaniu organizacji i działania Unii Europejskiej (red.), WDiNP 2013.
Anna Wojciuk – doktor politologii, adiunkt w Instytucie Stosunków Międzynarodowych, WDiNP UW, visiting fellow na Uniwersytecie Harvarda oraz na Columbia University w Nowym Jorku. Opublikowała m.in. Dylemat potęgi. Praktyczna teoria stosunków międzynarodowych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2010.

Najlepszy w Polsce podręcznik w zakresie organizacji międzynarodowych. Charakterystyka, funkcjonowanie oraz zakres działalności organizacji międzynarodowych zostały przez autorów ujęte w imponujące ramy czasowe – od prekursorów współpracy w starożytności i średniowieczu, przez jej nowoczesne, dziewiętnastowieczne formy takie jak kongres wiedeński, aż do 2016 roku, kiedy Unią Europejską wstrząsnął Brexit.
Autorzy opisują formowanie się organizacji międzynarodowych przed XX wiekiem oraz ich znaczenie w kształtowaniu powojennego ładu. Precyzyjnie wyjaśniają zakres działalności organizacji międzynarodowych, zamykający się między regionalizmem i suwerennością państw narodowych a dążeniem do uniwersalizmu w przestrzeni międzypaństwowej. Funkcjonowanie organizacji międzynarodowych omówione jest na podstawie konkretnych przypadków – najważniejsze z nich, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Światowa Organizacja Handlu czy Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża służą autorom za studium przypadków.
Podręcznik zawiera wyniki najnowszych badań w zakresie organizacji międzynarodowych. Materiał obejmuje również najważniejsze zmiany w funkcjonowaniu organizacji międzynarodowych ostatnich lat, wydarzenia, które w znaczący sposób wpłynęły na ich działalność oraz zmiany w prawie międzynarodowym (m.in. Projekt artykułów o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych przyjęty przez Komisję Prawa Międzynarodowego w 2011 r.).