Biblioteki mniejszości niemieckiej w II Rzeczypospolitej

Wakacyjny numer „Bibliotekarza”.
Dział „Artykuły” rozpoczyna tekst Bolesława Howorki omawiający okoliczności powstania i uchwalenia „pierwszej ustawy o bibliotekach” – Dekretu o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z 17 kwietnia 1946 r. Ten ważny akt prawny realizował postulaty bibliotekarzy i wieńczył ich wieloletnie wysiłki związane z przygotowaniem i wprowadzeniem w życie pierwszej polskiej ustawy o bibliotekach. W kolejnym artykule Maria Garczyńska prezentuje dwa interesujące portale LibraryThing i BiblioNETka. Oba są bardzo ważnym narzędziem komunikacji dla czytelników poszukujących informacji o ciekawych i dobrych książkach. W następnym artykule Alicja Sobańska omawia wyemitowane w latach 2010-2015 audycje radiowe poświęcone tematyce bibliotek. Autorka zastanawia się nad atrakcyjnością współczesnych bibliotek w Polsce jako tematu ciekawych audycji radiowych. Artur Nowakowski, autor ostatniego tekstu w części artykułowej, przedstawia twórczość literacką Edmunda Niziurskiego poprzez prace wielu ilustratorów jego książek wydanych w Polsce i zagranicą.

W numerze wakacyjnym zamieszczamy wywiad z Martą Kryś, zwyciężczynią VI edycji Ogólnopolskiego Konkursu SBP Bibliotekarz Roku 2015. W rozmowie z laureatką, kierownikiem Działu Instrukcyjno-Metodycznego Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gliwicach, poznajemy sylwetkę Bibliotekarza Roku, codzienną pracę, realizowane projekty oraz plany i marzenia związane zarówno z pracą, jak i osobistym życiem.

W dziale „Wspomnienia” publikujemy tekst poświęcony profesor Jadwidze Kołodziejskiej, wieloletniej kierowniczce Instytutu Książki i Czytelnictwa w Bibliotece Narodowej, wybitnemu naukowcowi, cenionej autorce rozpraw o współczesnych problemach i dylematach bibliotekarskich i czytelniczych.

W dziale „Z bibliotek” prezentujemy dwa teksty odnoszące się do wydarzeń tegorocznego, już XIII Tygodnia Bibliotek. Pierwszy z nich Tydzień Bibliotek 2016 omawia założenia tegorocznego tygodnia, który odbywał się pod hasłem „Biblioteka inspiruje” oraz jego przebieg w kraju. Drugi natomiast zapoznaje z aktywnością Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rybniku, prowadzoną w mieście i placówce w ramach Tygodnia Bibliotek. Kolejny, omawia wyniki konkursu literackiego „O Laur Dziewina”, prowadzonego w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Żarach od 9 lat. Dołączamy do niego pierwszą nagrodę w konkursie, pracę Krzysztofa Martwickiego.

W dziale „Sprawozdania i relacje” przedstawiamy relację z 7. Warszawskich Targów Książki.

W dziale „Prawo biblioteczne” Rafał Golat omawia wybrane aspekty formalno-prawne regulaminu biblioteki, który jest jednym z podstawowych aktów prawnych, określających działalność każdej biblioteki.

Wakacyjny numer „Bibliotekarza” uzupełniają stałe działy „Przegląd piśmiennictwa”, „Z życia SBP”, „W kilku słowach”, a także „Postaktualia”.

Zapraszamy do przysyłania tekstów, zgłaszania zagadnień.

Nie zapominajmy o lekturze latem,
Redakcja „Bibliotekarza”

Józef Weyssenhoff to znany i w swoim czasie poczytny polski pisarz schyłku XIX i początków XX stulecia. Jego Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego czy Soból i panna to klasyka polskiej literatury. Arystokrata z urodzenia i przekonań, bywalec salonów, który przegrał w karty majątek ziemski po przodkach. To mąż córki żydowskiego milionera, w swoich książkach dający upust swojemu antysemityzmowi. Wytrawny znawca sztuki, literatury i miłośnik zagranicznych podróży. Obecnie już zapomniany jako bibliofil, kolekcjoner starodruków, rycin i numizmatów – który zbiory swe osobiście katalogował, opisywał, a także sporządził bibliografię druków epoki Stanisława Augusta. Ponieważ z pisarstwa trudno było mu się utrzymać wobec wielkopańskich przyzwyczajeń i potrzeb – pozbywał się swoich zbiorów, pozostawiając sobie resztki własnej przeszłości. Pod koniec życia był kolekcjonerem – teoretykiem i ekspertem. Książka powstała głównie w oparciu o spuściznę rękopiśmienną po Weyssenhoffie, którą zaopiekował się jego syn i synowa, a obecnie znajdującą się w Bibliotece Narodowej PAU i PAN w Krakowie, także i inne materiały rękopiśmienne, literaturę pamiętnikarską i wspomnieniową.

Ocenianie nie jest zajęciem szczególnie przyjemnym, zwłaszcza jeżeli oceniać trzeba własne zachowania czy wyniki podejmowanych działań. Niemniej bywa zajęciem wdzięcznym, jeśli okazuje się, że konsekwentnie przeprowadzana, przynosi pozytywne rezultaty. Ewaluację postrzega się jako niezbędny element zarządzania, konieczny etap każdego przedsięwzięcia, służący wyciąganiu wniosków na przyszłość. Jest to szczególnie wyraźnie widoczne w przypadku organizacji uczący się, rozwijających wiedzę na podstawie oceny efektów swoich działań i relacji z otoczeniem. Do tej grupy należą bez wątpienia biblioteki. „Kultura oceny” jako perspektywa badawcza i podejście praktyczne nie ma bogatego dorobku w piśmiennictwie polskim. W takiej sytuacji książka prof. Ewy Głowackiej jest opracowaniem pionierskim, o ogromnej wartości poznawczej. Pozwala uporządkować zarówno aparat pojęciowy, jak i wiedzę na ten temat w obszarze modeli, metodologii, normalizacji, realizowanych bądź proponowanych procedur postępowania. Wydaje się publikacją niezbędną dla osób odpowiedzialnych za badanie efektów działania zarówno poszczególnych placówek bibliotecznych, jak i większych ich grup. Fragment recenzji dr hab. Małgorzaty Kisilowskiej

Artykuły składające się na niniejszą publikację koncentrują się wokół tematu młodego odbiorcy. W tym kontekście omówiono wiele zagadnień szczegółowych dotyczących książek adresowanych do dzieci i młodzieży oraz sposobu, w jaki przebiega ich lektura, oparta przede wszystkim na odbiorze emotywnym. Jedną z grup tematycznych stanowią teksty opisujące książki (a także czasopisma), które dzięki swemu ponadczasowemu przekazowi stały się łącznikiem między pokoleniami, dostarczając podobnych wzruszeń kolejnym generacjom. W publikacji znalazły się również szkice przedstawiające losy książek, które w czasach PRL-u zyskały miano zakazanych. Na ich przykładzie pokazano, że książka to nie tylko treści edukacyjne, czy rozrywkowe, lecz także, nierzadko, nośnik przekazu ideologicznego, który może silnie oddziaływać na czytelników, szczególnie młodych. Oprócz ukazania niewątpliwych pożytków płynących z lektury odpowiednich książek, w kilku artykułach podjęto również zasygnalizowaną w tytule kwestię lektur szkodliwych. W tym kontekście przedstawiono publikacje, które mogą spowodować szkody w psychice młodych czytelników przez kształtowanie w nich fatalnego gustu estetycznego oraz promowanie systemu wartości opartego na dobrach materialnych. Publikację zamykają artykuły poświęcone terapeutycznym właściwościom książek oraz roli biblioterapii w propagowaniu wiedzy o zdrowiu. W Młodym odbiorcy w kręgu lektur pożytecznych i szkodliwych podkreślono, jak wielką wagę dla kształtowania kultury czytelniczej ma właściwe rozpoznanie potrzeb lekturowych dzieci i młodzieży. Z artykułów wybrzmiewa apel do wydawców, bibliotekarzy i rodziców o wzięcie odpowiedzialności za rekomendowaną młodemu odbiorcy książkę.

Niniejsza praca zajmuje się polskimi bibliografiami nauk humanistycznych i społecznych o zakresie ogólnym, tj. obejmującym piśmiennictwo całej dyscypliny naukowej, oraz zasięgu narodowym (krajowym). Poza obszarem zainteresowania znalazły się spisy bibliograficzne opracowane i wydawane na użytek zagranicy. Ramy chronologiczne rozprawy obejmują okres od drugiej połowy XIX w. do 1989 r. Cezurę początkową wyznacza rok opublikowania najwcześniejszej bibliografii z zakresu analizowanych nauk. W sumie badaniami objęto 157 tytułów bibliografii.

W ostatnich kilku latach zagadnienie prywatności w Sieci pojawia się ze wzrastającą częstotliwością. Wszystkie strony w dyskusji, niezależnie od zajmowanego stanowiska, zgadzają się, że zbieranie i przetwarzanie danych o użytkownikach Internetu jest coraz powszechniejsze, łatwiejsze, tańsze i stwarza coraz większe możliwości dla podmiotów zarządzających tymi danymi. Zjawisko to jest pogłębiane przez zachowanie użytkowników, którzy dobrowolnie zamieszczają informacje prywatne w Internecie, często nie zdając sobie sprawy ze wszystkich możliwych konsekwencji. W rezultacie zainteresowane osoby mogą często odnaleźć z pomocą wyszukiwarki internetowej takie informacje jak imię i nazwisko, fotografie, ukończone szkoły, adres zamieszkania czy numer telefonu komórkowego. Osoby, które bardzo aktywnie korzystają z różnych narzędzi w Internecie pozostawiają po sobie ślady pozwalające wręcz na odtworzenie ich aktywności na przestrzeni wielu miesięcy, zainteresowań, poglądów – praktycznie kompletnego profilu psychologicznego.

Wielu internautów nie zdaje sobie sprawy z zachodzących procesów, a nawet jeśli tak jest – to nie potrafi tego procesu kontrolować. Rezygnacja z części własnej prywatności jest w wielu przypadkach korzystna – ludzie korzystają z mediów społecznych po to, żeby się socjalizować i wzbogacać komunikację ze swoimi znajomymi; dane prywatne są wykorzystywane przez firmy internetowe, aby oferować doskonalsze i lepiej spersonalizowane produkty. Dwaj giganci branży internetowej, firmy Google i Facebook, zbudowały całą swoją potęgę na danych zdobytych od użytkowników. Praktyki tych firm związane z zarządzaniem danymi prywatnymi były wielokrotnie krytykowane w mediach, przez organizacje broniące praw konsumenckich i obywatelskich, a także samych użytkowników.

Aktualność oraz dynamika zagadnienia, niewielka liczba opracowań w języku polskim przy niemal całkowitym braku badań na polskim gruncie stały się główną motywacją Autora do podjęcia tematu prywatności w mediach społecznych.