Bóg Wpisany W Wiersze

Innowacyjność publikacji polega nie tylko na przygotowaniu antologii literackich tekstów gettowych, które w oryginalnej wersji są rozproszone po licznych publikacjach, oraz przygotowaniu gotowych scenariuszy do pracy z młodzieżą, lecz także na poszerzeniu praktycznych propozycji dydaktycznych o konteksty historyczne – historię szkolnictwa w Łodzi, w tym szkolnictwa żydowskiego, losy dzieci w Łodzi podczas wojny oraz losy dzieci żydowskich w łódzkim getcie. To naukowe wprowadzenie pozwoli nauczycielom lub osobom pracującym z młodymi ludźmi przybliżyć realia świata, o którym opowiada literatura piękna i wspomnieniowa.
Z recenzji prof. Magdaleny Ruty
Die Innovation der Publikation besteht nicht nur in der Erstellung einer Anthologie literarischer Gettotexte, die in der Originalfassung auf zahlreiche Publikationen verstreut sind, und in der Erstellung fertiger praktischer didaktischer Vorschläge für die Arbeit mit Jugendlichen, sondern auch in der Erweiterung mit historischen Kontexten, die sowohl die Geschichte des Schulwesens in Łódź, das Schicksal der Kinder in Łódź während des Krieges als auch das Schicksal jüdischer Kinder im Getto Lodz/Litzmannstadt darstellen. Diese wissenschaftliche Einführung ermöglicht Lehrern oder Pädagogen, die mit Kindern und Jugendlichen arbeiten, die Wirklichkeit dieser Welt zu vermitteln, über die in der Literatur sowie in Tagebüchern und Memoiren erzählt wird.
Aus dem Gutachten von Prof. Magdalena Ruta

Tom opowiadań, montaży, jak je nazywała Debora Vogel, zrodził się nie tylko z (dziś zaginionej) korespondencji z Schulzem, ale również z jej własnych, oryginalnych teorii estetycznych. Vogel fascynowała się konstruktywizmem w malarstwie i modernizmem w literaturze, ale w głębi duszy pozostała chyba artystką liryczną. Swym tekstom starała się nadać cechy gazetowego reportażu, kompozycji złożonych z pojedynczych szybkich ujęć, jak gdyby niepoddanych selekcji. Jej bohaterowie, umyślnie schematyczni i podobni do manekinów, spacerują ulicami wymyślonego, geometrycznego miasta, które przypomina na przemian Paryż i Lwów.
A jednak, choć wyzbyci cech indywidualnych, owi zajęci życiem kelnerzy, fryzjerki, ondulowane damy robotnicy i żołnierze, są bardzo ludzcy, kiedy wsłuchują się w słowa wszechobecnego tanga.
Niniejszy tom jest wznowieniem przedwojennego wydania, wzbogaconym o dalsze utwory Debory Vogel, pisane w jidysz i nigdy wcześniej nie publikowane.
Książka ilustrowana jest pracami Henryka Strengi. Autorką posłowia jest Karolina Szymaniak.

Książka dotyczy jednego roku z życia Mirona Białoszewskiego: od czerwca 1975 do czerwca 1976. Okres ten wyznaczają daty pierwszej i ostatniej notatki Chamowa, pisanego po przeprowadzce poety na Lizbońską. Białoszewski podejmuje wówczas szereg praktyk przestrzennych oraz obfitych, relacyjnych, multi- i intermedialnych działań twórczych – chodzi, zbiera „zielska”, urządza seanse magnetofonowe, układa bukiety. W tym „małym czasie” na niewielkim obszarze powstaje wiele utworów w wersjach pisanych i dźwiękowych równocześnie, nasila się pęd twórczy poety.

Niezwykle rzetelny i przejrzyście zaprezentowany przez Emila Pasierskiego spis przytłaczającej większości tekstów poświęconych Czesławowi Miłoszowi i jego dziełom

Bibliografia przedmiotowa to pierwszy zakrojony na tak szeroką skalę spis niemal wszystkich tekstów, jakie poświęcono życiu i twórczości Czesława Miłosza. Podzielona na przejrzyste działy, książka ta stanowi bezcenne kompendium dla profesjonalnych czytelników dzieł polskiego noblisty – badaczy, biografów, wykładowców i studentów filologii polskiej. Tym ostatnim pomoże ona w odnalezieniu wszystkich istotnych opracowań niezbędnych do przygotowania prac rocznych, licencjackich, magisterskich i doktorskich. Jest to zatem pozycja, której nie może zabraknąć w żadnej bibliotece uniwersyteckiej.

Choć przygotowana głównie z myślą o „zawodowcach”, Bibliografia… może też zaciekawić część zwyczajnych czytelników, dając im wgląd w ogrom wpływów, jakie działalność artystyczna Czesława Miłosza wywarła na kulturze – zarówno polskiej, jak i światowej.

Bibliografia... zamyka cykl pism rozproszonych Czesława Miłosza publikowanych w Wydawnictwie Literackim w serii Dzieł zebranych noblisty:

1. W cieniu totalitaryzmów. Publicystyka rozproszona z lat 1945-1951 oraz teksty z okresu II wojny światowej (2018)

2. Wygnanie i powroty. Publicystyka rozproszona z lat 1951-2004. Część 1 i 2 (2019)

3. Z archiwum. Wybór publicystyki z lat 1945–2004 (2020)

4. Bibliografia przedmiotowa 1932-2020 (2020)

“Jest to dzieło wprost niezwykle imponujące, świadectwo pracy tego rodzaju, jaką zwykło się określać mianem benedyktyńskiej. Tysiące poświęconych Miłoszowi publikacji zostało przez Pasierskiego nie tylko odnotowane, ale także podane w uporządkowany i przejrzysty sposób. Godna uznania jest również decyzja, by obok publikacji książkowych i prasowych uwzględnić także ślady recepcji zawarte w opublikowanych listach i zapisach dziennikowych. W ten sposób powstało dzieło, które z pewnością będzie podstawowym punktem odniesienia dla badaczy dzieła Miłosza, pozwalające choćby autorom prac magisterskich na ustalenie niezbędnej do uwzględnienia bibliografii”.

dr hab. Andrzej Franaszek

“Nie ulega dla mnie wątpliwości, że Bibliografia, która stanowi zwieńczenie wielkiego projektu wydawniczego pod kierunkiem prof. Aleksandra Fiuta, będzie nieocenionym kompendium wiedzy dla wszystkich badaczy twórczości Czesława Miłosza, czytelników poety – zarówno tych profesjonalnych, jak i zawodowych uczestników życia literackiego, wreszcie czytelników noblisty”.

prof. Marek Zales

Głównym problemem rozważanym w książce jest doświadczanie czasu zdeponowanego w pamięci kultury – w jej tekstach, przed-tekstach i „pozatekstach”, zgromadzonych w archiwach. Pamięci towarzyszy, także w skali kulturowej, zapominanie. Oba te integralnie połączone ze sobą procesy decydują zarówno o aktualności przeszłej wiedzy, jak i o jej wypadaniu z dominujących aktualnie obiegów, a niekiedy o nieoczekiwanych powrotach. Kolejne rozdziały książki, poświęcone „starowatorom” literaturoznawstwa XX stulecia (przede wszystkim Michaiłowi M. Bachtinowi, Romanowi Ingardenowi i Romanowi Jakobsonowi), podejmują pytania o obecność i ważność ich dokonań dzisiaj. Odzyskiwaniu czasu przeszłego dokonanego i przekształcaniu go w czas przeszły niedokonany służą także analizy niezwykłego fenomenu w skali środkowo- i wschodnioeuropejskiej: studenckich kół naukowych, w których rodziło się nowoczesne literaturoznawstwo. Takim fenomenem są także zrodzone w pierwszych dekadach XX wieku literaturoznawcze terminy, których cyrkulowanie w światowym obiegu, przenikanie do dyscyplin ościennych, przesunięcia znaczeniowe (a nawet nazwowe) pozwalają prześledzić nie tylko zmienne koleje badań literackich, ale także postawić pytanie o ich tożsamość. Ta, choć wydaje się nader rozchwiana, jak wynika ze studiów obejmujących całe stulecie, okazuje się zastanawiająco stabilna.

******

Experiencing Time in the Archives

The main problem discussed in the book is the experience of time deposited in the memory of culture – its texts, pre-texts and “beyond-texts” collected in archives. Memory is accompanied – also on a cultural scale – by forgetting. Both of these integrally connected processes determine the topicality of past knowledge and its falling out of the currently dominant circuits, and sometimes unexpected returns. The subsequent chapters of the book, devoted to “oldvators” of literary criticism (mainly Mikhail Bakhtin, Roman Ingarden and Roman Jakobson), ask about their presence and the importance of their achievements today. The analyses of this unusual phenomenon on the Central and Eastern European scale – student scientific circles in which modern literary studies were born – serve to recover past perfect and transform it into past imperfect. Such a phenomenon are also literary terms born in the first decades of the 20th century, whose circulation in the world, penetration into the neighboring disciplines, semantic (and even name) shifts allow to trace not only the changing story of literary research, but also to ask a question about its identity. This identity, although seemingly unstable, as shown by studies spanning the entire century, appears to be surprisingly steady.

„W tej chwili jest to instytucja, której znaczenie trudno ująć w kilku słowach czy też w jakimkolwiek podręcznym pojęciu (…). Jest to instytucja, która jako jedna z niewielu w poważny sposób traktuje debiutantów i pracuje z nimi, doprowadzając do publikacji interesujących książek, zaprzątających potem uwagę jurorów najważniejszych nagród w Polsce. Kolejne tomy opiekunów tej młodzieży, Marty Podgórnik, Joanny Mueller i Romana Honeta, tworzą historię współczesnej poezji. Jednocześnie te same autorki i autorzy zaangażowani są we wszystkie warsztatowe i edukacyjne działania Biura”.

Karol Maliszewski, Biuro Literackie: rok po roku

„Czytając poszczególne szkice poświęcone poetom publikującym w Biurze Literackim, nie sposób nie zastanawiać się, czym krytyka towarzysząca i krytyka pokoleniowa jest dzisiaj, w czasach daleko idącego braku precyzji i jednoznaczności definicji, ale też niespójnych czy tylko niejednorodnych postaw. (…) Wieloautorska monografia przedstawia panoramiczny obraz dynamicznego rozwoju istotnego środowiska literackiego oraz opis wpływów i bodźców kształtujących poetyckie wzorce, które wpływały i wpływają na losy literatury polskiej ostatniego ćwierćwiecza. Jednocześnie mamy do czynienia z prezentacją poszczególnych indywidualności poetyckich i krytycznoliterackich”.

Józef Maria Ruszar, Od Fortu Legnica przez Port Wrocław po Stację Literatura