Boże Mój!

Doskonały wybór tekstów po raz pierwszy tłumaczonych na język polski! Część druga świetnie przyjętego przez czytelników zbioru artykułów z zakresu współczesnej antropologii. Podobnie jak w pierwszej części, prezentowane teksty zostały ułożone w pięć działów odpowiadających najważniejszym kierunkom zainteresowań teoretycznych i przedmiotowych antropologii.

Po świetnie przyjętej serii „Bestiariusza słowiańskiego” jeden z jej autorów, Witold Vargas, przygotował kontynuację tego tytułu, tym razem całkowicie poświęconą zwierzętom. To one towarzyszyły człowiekowi od początku cywilizacji, żyjąc tuż obok i stanowiąc dla niego źródło przetrwania w postaci pożywienia i odzienia. Ich pradawne opisy zawierają mnóstwo nadprzyrodzonych, wręcz magicznych cech, dzięki czemu opisywane istoty stają się częścią pasjonującego świata fantastycznego. Autor po przestudiowaniu niezliczonej ilości opracowań etnograficznych, starych kronik, dokumentów, baśni, legend i podań starał się każdemu miłośnikowi słowiańskiej fantastyki ów świat znacząco przybliżyć.

Wilamowice – niewielkie miasteczko na południu Polski, pod wieloma względami jest zupełnie wyjątkowe. Zasiedlone w XII wieku przez osadników germańskich, przez długie lata zachowywało swoją odrębność kulturową. Jego mieszkańcy posługiwali się własnym językiem, posiadali odmienne stroje i zwyczaje. Dzięki swoim talentom kupieckim szybko się też bogacili, co przyczyniało się do rozkwitu miasta i jego kultury.

W XX wieku sytuacja zaczęła się jednak zmieniać na skutek wydarzeń wojennych i powojennych. Kultura wilamowska zaczęła zanikać. Dzięki wysiłkom badaczy i lokalnych aktywistów czynione są dziś starania o rewitalizację języka i stroju. Wiele na ten temat już napisano. Tematem całkiem niezbadanym do niedawna pozostawała kwestia kultury muzycznej Wilamowic. Ta książka stara się ten brak uzupełnić.

Na podstawie badań etnograficznych, a także materiałów archiwalnych autorka próbuje dokonać rekonstrukcji dawnej dźwiękosfery Wilamowic, a także pokazać, jak muzyka funkcjonuje tam dziś. Czym jest dla Wilamowian, w jakich sytuacjach staje się ważna, w jaki sposób przyczynia się do postrzegania własnego dziedzictwa i tożsamości. W końcu stara się odpowiedzieć na pytanie, czy jest coś takiego, jak muzyka wilamowska i jaka ona jest.

Książka wzbogacona jest o aneks zawierający teksty wilamowskich piosenek wraz z ich tłumaczeniem na język polski.

******

Without music, without song, the world is gone. Music in Wilamowice

Wilamowice, a small town in southern Poland is, in many ways, absolutely unique. It was settled in the 13th century by Germanic people and for a long time it preserved its distinct culture. The inhabitants of Wilamowice spoke their own language – Wymysorys, wore original clothing and practiced local customs. They were skilled merchants and became a wealthy community, which resulted in the most prosperous period of the town and its culture.

This situation changed in the 20th century when, as a result of dramatic war and post war circumstances, the culture of Wilamowice began to disappear. Today, thanks to the work of local activists and scholars, intensive revitalization of Vilamovian language and traditional dress has begun. This process has been treated in various studies but Vilamovian musical culture remains almost completely unexplored. This book strives to fill that gap.

What kind of music can be called “Vilamovian” and how does it sound? Through her ethnographic and archival research, Maria Małanicz-Przybylska seeks to reconstruct the forgotten soundscape of Wilamowice and describe the modern contexts in which music is used by the local community, as it recovers its heritage and forges its identity.

The book contains an appendix of Vilamovian songs, with their original texts in Wymysorys and translations into Polish.

Niepublikowane dotychczas w języku polskim eseje, artykuły prasowe, felietony i inne formy literackie Czy naprawdę schamieliśmy?
Rudyard Kipling – rzecznik brytyjskiego imperializmu czy wybitny, choć niedoceniany poeta? Kim byli „błotni nurkowie”? Jak dalece charakter naszego pisma świadczy o nas samych? Co mieli wspólnego Lenin i Jack London? Jakie są najpiękniejsze odmiany i gatunki brytyjskich róż? Na czym polega specyfika ogłoszeń matrymonialnych? Kim są naprawdę zbrodniarze wojenni? Jak pociski rakietowe V-1 i rakiety balistyczne V-2 zmieniły zwyczaje Anglików? Dlaczego poprawność polityczna zadecydowała o tym, że przemilczano biografię Stalina pióra Lwa Trockiego?
Jest w tym zbiorze wielka polityka, są doniosłe kwestie społeczne powojennej Europy, ale też ciekawe obserwacje i refleksje dotyczące kultury masowej, angielskiej przyrody oraz wielkiej i popularnej literatury. Czytelnik znajdzie tu dwa utwory młodzieńcze, a także fragmenty notatnika literackiego zawierającego notatki i zapiski z ostatniego okresu życia pisarza: dają one obraz tego, co autor Roku 1984 zapewne by napisał, gdyby nie jego przedwczesna śmierć.
Wnikliwie i z właściwym sobie humorem, ironią i polotem Orwell opowiada zarówno o sprawach ważkich, jak i o drobiazgach, z których składa się życie. Jak stwierdził jeden z jego biografów, „zawsze poniekąd kochał wszystko to, przeciw czemu się buntował”.

Pytania o wolność prowokuje zarówno ocena roli historii i jej praw, jej działania „dla życia”, jak i diagnoza stopnia uwikłania w opresyjny porządek społeczny, instytucjonalny, w siec´ władzy, w przestrzenie dyskursów funkcjonujących w życiu społecznym. Odpowiedzi na te pytania, wpisane w „literaturę krytyczną”, bynajmniej nie okazują się optymistyczne. Każą zadać – za Hannah Arendt – pytanie kolejne: czy wolna wola nie jest „tylko iluzja?, fantomem zrodzonym przez nasza? świadomość, rodzajem złudzenia, które należy do samej struktury świadomości”? A może – jak sądzili Hobbes i Schopenhauer – nie należy zaprzeczać „istnieniu woli, a jedynie temu, że jest ona wolna”?

Impulsem, który zapoczątkował powstanie tej książki, była wizyta w Muzeum Narodowym w Poznaniu, gdzie zwrócił moją uwagę obraz Bernardo Strozziego Porwanie Europy (Il ratto di Europa, 1630–44). Zastanowiło mnie wówczas, w jaki sposób imię fenickiej królewny, porwanej na Kretę przez Zeusa przeistoczonego w byka, mogło się stać eponimem całego kontynentu. Nie dostrzegłem w tej mitologicznej opowieści niczego, co tłumaczyłoby to z punktu widzenia językowego. Przekonującego wyjaśnienia nie znalazłem również w licznych pracach poświęconym historii Europy, w których ta antyczna legenda jest zwykle przytaczana już we wstępie. Długie i niełatwe poszukiwanie rzeczywistego, a nie baśniowego pochodzenia nazwy Europa, prześledzenie, jak przez stulecia trafiała i była przyjmowana w poszczególnych językach europejskich, pozwoliło mi na postawienie hipotezy racjonalniejszej niż mit. Równocześnie dało symboliczny skrót historii Europy w ujęciu lingwistycznym. Konsekwencją tego stała się myśl, by to rozwinąć, pisząc już pełniejsze jej dzieje.
(od autora)
Książka jest syntezą dziejów kultury europejskiej od prehistorii do końca epoki starożytnej. Jest autorską propozycją interpretacji procesów i faktów opartą m.in. na rzadkich źródłach dotyczących etymologii nazwy Europa, historii takich europejskich pojęć jak kultura i cywilizacja. Czytelnik pozna nieznane oblicze kultury europejskiej, nie tylko jej oczywistej wielkości, ale i jej ciemniejsze strony, jak niszczycielska rola Imperium Rzymskiego wobec podbijanych ludów i ich kultur.
Książka:
definiuje charakter kultury europejskiej, zawiera obszerną hipotezę etymologii nazwy Europa, ale także pojęć kultura i cywilizacja, zawiera krótką historię historiografii kultury europejskiej (pierwszy tak pełny zarys w Polsce), uwzględnia te elementy kultur mezopotamskich, fenickiej, egipskiej, żydowskiej, które wywarły dostrzegalny wpływ na kontynent europejski; opisuje pierwsze struktury miast, pisane prawa ustanawiane przez władców mezopotamskich, toposy literackie, niektóre formy sztuki i architektury itd.; zawiera najważniejsze informacje o Grecji i Rzymie (kulturach będących fundamentem kultury europejskiej). W serii ukażą się m.in.:
- Dzieje kultury europejskiej. Średniowiecze
- Dzieje kultury europejskiej. Renesans
- Dzieje kultury europejskiej. Barok – oświecenie